Ааміцэты
Ааміцэты (Oomycota, Oomycetes) — аддзел (ці клас) мікраскапічных міцэліяльных арганізмаў. Раней адносілаіся да грыбоў (фікаміцэтаў), затым пераведзены з царства Fungi ў Chromista (па іншай сістэме ў Straminopila)[1]. Апошнія ўключаюць, нароўні з шэрагам груп водарасцей, грыбападобныя арганізмы, адрозныя ад сапраўдных грыбоў паводле біяхімічнага складу клетак, іх ультраструктуры, наяўнасці стадыі са жгуцікамі (гладкім і пёрыстым). Падабенства гэтай групы з грыбамі выяўляецца ў будове грыбніцы (міцэлію) і размнажэнні спорамі.
| Ааміцэты | ||||||||||
 Лічынка насякомага, пашкоджаная ааміцэтам роду сапралегнія (Saprolegnia) | ||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Міжнародная навуковая назва | ||||||||||
| Парадкі | ||||||||||
| ||||||||||
Будова
правіцьМіцэлій цэнацытны, г.зн. шматядзерны, які не мае перагародак, акрамя тых, якія адасабляюць рэпрадуктыўныя органы. Ён звычайна разгаліноўваецца слаба, у некаторых прымітыўных відаў фармуе плазмодый. Клетачная сценка складаецца з цэлюлозы (а не хіціну як у сапраўдных грыбоў) і глюкана. Гэта сведчыць пра паходжанне аамаіцэтаў ад жоўта-зялёных водарасцей або флагелятаў.
Уключаюць два класы: гіфахітрыдыяміцэты (Hyphochytridiomycetes) і ўласна ааміцэты (Oomycetes). Да першага класа адносяцца водныя арганізмы са слаба развітым міцэліем, якія паразітуюць на водарасцях і некаторых водных беспазваночных. Палавы працэс характарызуецца зліццём дзвюх рухомых гамет. У прадстаўнікоў другога класа міцэлій няклетачны, добра развіты. Падчас аагамнага палавога працэсу зліваюцца яйцаклетка і спецыялізаваная шмат’ядравая галіна міцэлію — антэрыдый.
Пашырэнне
правіцьПашыраны ў Еўразіі, Афрыцы, Паўночнай Амерыцы. На Беларусі каля 100 відаў з парадкаў перанаспаральныя (Peronosporales) і сапралегніяльныя (Saprolegniales).
Жывуць пераважна ў водным асяроддзі, дзе выклікаюць раневыя інфекцыі рыб або з’яўляюцца сапратрофамі. Іншыя з’яўляюцца паразітамі вышэйшых раслін, у прыватнасці, да ааміцэтаў адносіцца Phytophthora infestans, якая выклікае фітафтароз бульбы.
Цыкл развіцця
правіцьАаміцэты размнажаюцца як бясполым, так і палавым шляхам. Пры бясполым размнажэнні ўтвараюцца зааспоры ў спарангіях. У шэрагу выпадкаў спарангій можа аддзяляцца ад спарангіяносьбіта і прарастаць як адна спора. Зааспоры маюць два жгуцікі — пярэдні пёрысты і кнутападобны задні, уласна i служыць для перамяшчэння.
Палавое размнажэнне прадстаўлена своеасаблівай аагаміяй. Аагоній змяшчае адну або некалькі яйцаклетак, у той час як антэрыдый не ўтварае адасобленых гамет і пры апладненні проста пералівае частку свайго клетачнага змесціва з ядрамі ў аагоній, што з’яўляецца характэрнай прыкметай, паводле якой вылучана група. Утвораныя пасля апладнення ааспоры з’яўляюцца спачывальнай формай ааміцэта, у якой ён знаходзіцца ў неспрыяльны перыяд, напрыклад, зімой. Увесну яны прарастаюць, даючы зааспарангій. Такім чынам, ааспоры да таго ж і адзіная дыплоідная стадыя ў цыкле развіцця ааміцэтаў. Для ааміцэтаў характэрны гінадраміксіс (ад «гіна» — жаночы, «андрас» — мужчынскі), г.зн. змена полу пры наяўнасці пэўных ферамонаў (антэрыдыёл, ааганіёл). Сустракаецца толькі ў двудомных, у якіх антэрыдыі і архегоніі развіваюцца на розных таломах.
Зноскі
- ↑ Большая росийская энциклопедия(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 26 верасня 2020. Праверана 3 лютага 2019.
Літаратура
правіць- Шуканаў А. Ааміцэты // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз. — С. 15.
- Constantine John Alexopoulos, Charles W. Mims, Meredith Blackwell: Introductory mycology. 4 Auflage. Wiley-VCH, New York 1996, ISBN 0-471-52229-5.
- Emil Müller, Wolfgang Loeffler: Mykologie, 4. Aufl., Stuttgart und New York (Georg Thieme) 1982, S. 177—187
Спасылкі
правіць- Большая росийская энциклопедия Архівавана 26 верасня 2020. (руск.)
- Encyclopaedia Britannica (англ.)