Калодзішчы

Калодзішчы
	Герб
Краіна	Беларусь
Вобласць	Мінская
Раён	Мінскі
Сельсавет	Калодзішчанскі
Каардынаты	53°56′44″ пн. ш. 27°46′25″ у. д.HGЯO
Вышыня цэнтра	242 м
Насельніцтва	19 599 чалавек (2022)
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	+375 17
Паштовыя індэксы	223050 і 223051
Аўтамабільны код	5
	Калодзішчы на Вікісховішчы

Кало́дзішчы^[2] (трансліт.: Kalodziščy, руск.: Колодищи) — аграгарадок у Мінскім раёне Мінскай вобласці. Цэнтр Калодзішчанскага сельсавета.

Назва

Ад калода "кароткае тоўстае бервяно; вулей, зроблены з камля дуплістага дрэва". Недалёка ад Калодзішчаў — Ліпавая Калода. Канчатак як у назвах навакольных вёсак Азярышча, Масцішча, Гарадзішча (раней "Гарадзішчы").

Геаграфія

Прымыкае да гарадской мяжы Мінска на ўсходзе ад горада. Тэрыторыя пасёлка складаецца з некалькіх частак, ізаляваных адна ад адной лесам, пусткамі, гаражнымі кааператывамі, складамі, прамысловымі зонамі і іншым.

Гісторыя

Заснаваны ў 2-й палове XIX ст. як леснічоўка. Першымі пасяленцамі ў 1867 годзе былі прызначаныя леснікамі жыхары вёскі Бярозаўка — два браты Ілья і Міхаіл Карповічы.

Да 1871 года разам з чыгункай Масква — Брэст пабудавана станцыя Калодзішчы. Неўзабаве пабудаваны невялікі лесапільны завод і праведзена вузкакалейная дарога. У 1910 годзе завод належаў Кляжыну, многія жыхары Калодзішчаў працавалі на ім.

У 1917 годзе пабудаваны ваенны гарадок і размясцілася воінская часць па навучанні сабак для памежнай службы. Пабудавана чыгуначная ветка Калодзішчы — Міханавічы. У былой сядзібе Анісава адкрыта амбулаторыя. Адкрыта пачатковая школа.

Падчас Другой сусветнай вайны Калодзішчы моцна пацярпелі. Цалкам знішчаны Беларускі рэспубліканскі радыёцэнтр, спалена школа, станцыя.

У 1947 годзе Беларускі рэспубліканскі радыёцэнтр адноўлены. Адноўлены калгас «Перамога». Калодзішчы атрымалі статус рабочага пасёлка.

У канцы 1950-х гадоў пабудаваны тыпавая сярэдняя школа з гімнастычнай залай, клуб і дзіцячы сад.

У 1961 годзе ў Калодзішчах размешчана Геафізічнае ўпраўленне па здабычы і пошуках нафты ў Беларусі. У 1967 годзе Упраўленне пераўтворана ў трэст.

У 1970 годзе ў Калодзішчах пабудаваны Беларускі тэлевізійны цэнтр. Адсюль у эфір пачала выходзіць трэцяя праграма Беларускага тэлебачання, магутнасць перадатчыкаў — 5/1,5 квт. У 1971 годзе адсюль жа пачалася трансляцыя таксама 1 і 2 праграм, магутнасцю перадавальных станцый 25/7,5 квт.

У 1977 годзе ў Калодзішчах пабудаваны «Дом быту» і гандлёвы цэнтр.

У 2008 годзе, пасля больш як дзесяцігадовага перапынку, пачата будаўніцтва некалькіх шматкватэрных дамоў.

Рашэннем Мінскага райсавета ад 17 лютага 2011 года № 103 рабочы пасёлак Калодзішчы пераўтвораны ў аграгарадок.

У 2019 годзе адкрыты падземны пераход праз чыгуначныя пуці і новы будынак чыгуначнай станцыі.

У 2021 годзе пачата праектаванне і будаўніцтва чыгуначнага моста.

Адукацыя

Пасля 1917 года адкрыта пачатковая школа. Першая настаўніца — Алена Васілеўна Крыцкая. Арганізаваны гурткі лікбезу. У 1933 годзе пачатковая школа пераўтворана ў сямігадовую, у 1936 годзе — у сярэднюю.

Сярод вучняў школы

Вікенцій Паўлавіч Карповіч, лётчык-знішчальнік, Герой Савецкага Саюза (1942)
Уладзімір Лаўрэнцьевіч Панасюк, партызан
Уладзімір Кузьміч Глазуноў, партызан
Жыгімонт Эрдман, партызан

У канцы 1950-х гадоў пабудавана тыпавая сярэдняя школа з гімнастычнай залай.

Насельніцтва

2022 год — 19 599 чалавек.
2019 год — 17 556 чалавек^[3].
2012 год — 13 700 чалавек.
2009 год (перапіс) — 11 445 чалавек.
1999 год (перапіс) — 9388 чалавек.
1997 год — 8711 чалавек, 2673 двары^[4].
1977 год — каля 10 000 чалавек.
1967 год — больш за 5000 чалавек.

Вядомыя асобы

Валянцін Іванавіч Даніловіч (1936—1970) — выпрабавальнік парашутнай і касмічнай тэхнікі.
Вікенцій Паўлавіч Карповіч (1914—1996) — лётчык-знішчальнік, Герой Савецкага Саюза (1942)
Ігар Іосіфавіч Надашкевіч (нар. 1956) — беларускі жывапісец.
Аляксандр Барысавіч Тараненка (нар. 1952) — беларускі архітэктар.

Прадпрыемствы і арганізацыі

Цэнтральная геафізічная экспедыцыя
Рэспубліканскі тэле-радыёвяшчальны цэнтр
Рэспубліканскі цэнтр апрацоўкі звестак (РЦАЗ)
Раённы цэх электрасувязі
База ядахімікатаў і сельгастэхнікі «Агрыматка-96»
Мэблевыя прадпрыемствы ТАА «ГеасІдэал», ТАА «Самелга-Трэйд» і інш.
Цэх афарбоўкі палімераў
Будаўнічыя арганізацыі
Кіналагічны цэнтр Узброеных сіл Рэспублікі Беларусь
Два аддзяленні беларускіх банкаў
Аддзяленне сувязі
Два дзіцячыя садкі
Сярэдняя школа
Медыцынскі цэнтр
Крамы і аптэкі, большасцю побач са станцыяй

Транспарт

Чыгуначная станцыя і гандлёвыя павільёны ў 2015 годзе.

Вулічнае асвятленне, дарожнае пакрыццё, тратуары і пешаходныя дарожкі зроблены на цэнтральных вуліцах вакол чыгуначнай станцыі і шматпавярховых дамоў. Дарогі з цвёрдым пакрыццём да ваенных гарадкоў і Маскоўскай шашы.

Праз аграгарадок праходзіць чыгунка Барысаў — Орша — Масква. У межах аграгарадка на станцыі Калодзішчы і прыпыначным пункце Садовы спыняюцца электрацягнікі рэгіянальных і гарадскіх ліній. На станцыі Калодзішчы абслугоўваюць турыстычныя цягнікі.

Рэгулярна курсіруюць

Аўтобусныя маршруты

31 — «ДС Уручча-2 — Калодзішчанскія могілкі (2-я брама)»
167 — «ДС Уручча-2 — Калодзішчы»
169 — «ДС Уручча-2 — чыгуначная ст. Калодзішчы»
194С — «ДС Уручча-2 — Калодзішчы-2 (Палігон)»
195 — «ДС Уручча-2 — МТЗ Калодзішчы»
362 — «Мінск (ДС Славінскага) — Ліпавая Калода»
371 — «Мінск (ДС Уручча-2) — Юхнаўка»

Маршрутнае таксі: 1547 — «Чыг. ст. Калодзішчы — ДС Каржанеўскага»

Сярэдняя тэмпература паветра

Клімат Калодзішчаў
Паказчык	Сту	Лют	Сак	Кра	Май	Чэр	Ліп	Жні	Вер	Кас	Ліс	Сне
Сярэдняя тэмпература, °C	−11	−9	0	14	19	20	23	21	16	9	2	−10
Сярэдні мінімум, °C	−12	−13	−7	1	7	11	16	12	7	0	−4	−11

Крыніцы

↑ GeoNames — 2005. Праверана 9 ліпеня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q830106"></a>
↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (DJVU)
↑ Стало известно, как изменилось население Колодищ за 2018 год (руск.). kolodischi.by. Праверана 8 студзеня 2019.
↑ БелЭн 1998.

Літаратура

Кало́дзішчы // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 7. — С. 478. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0130-3 (т. 7).
Kołodziszcze // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IV: Kęs — Kutno (польск.). — Warszawa, 1883. — S. 281.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Калодзішчы

[_2ffe9d5a99ce1c6d-1] GeoNames — 2005. Праверана 9 ліпеня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q830106"></a>

[2] Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (DJVU)

[3] Стало известно, как изменилось население Колодищ за 2018 год (руск.). kolodischi.by. Праверана 8 студзеня 2019.

[FOOTNOTEБелЭн1998-4] БелЭн 1998.

[2]

[1]

[3]

[4]