Аперацыя «Lam Son 719»
Lam Son 719 (Ламшон 719; в’етн.: Chiến dịch Lam Sơn 719) — кодавая назва ўварвання паўднёвав’етнамскай арміі на тэрыторыю Лаоса ў 1971 годзе ў ходзе В’етнамскай вайны. Аперацыя суправаджалася разлютаванымі баявымі дзеяннямі, буйнымі танкавымі баямі і завяршылася правалам.
| Аперацыя «Lam Son 719» | |||
|---|---|---|---|
| Асноўны канфлікт: Вайна ў В’етнаме | |||
 Схема дзеянняў паўднёвав’етнамскай арміі ў ходзе Lam Son 719. | |||
| Дата | 8 лютага — 25 сакавіка 1971 | ||
| Месца | Лаос | ||
| Прычына | імкненне знішчыць «сцежку Ха Шы Міна» | ||
| Вынік | правал аперацыі | ||
| Праціўнікі | |||
|
|||
| Камандуючыя | |||
|
|||
| Сілы бакоў | |||
|
|||
| Страты | |||
|
|||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||
.svg){kind=small}
Перадумовы
правіцьУ ходзе вайны ў В’етнаме паўночнав’етнамская армія стварыла на тэрыторыі Лаоса і Камбоджы так званую «сцежку Ха Шы Міна» — сістэму камунікацый, якая дазваляла перакідваць у Паўднёвы В’етнам буйныя воінскія падраздзяленні і забяспечваць іх. Пачаўшы праграму «в’етнамізацыі» і вывад амерыканскіх войск з Паўднёвага В’етнама, прэзідэнт Рычард Ніксан меркаваў, што неабходна выйграць час для абодвух мерапрыемстваў. Каб сарваць буйнае наступленне праціўніка, у маі—чэрвені 1970 года паўднёвав’етнамскія і амерыканскія сілы здзейснілі ўварванне ў Камбоджу, знішчыўшы частку размешчаных там базавых лагераў і складоў паўночнав’етнамцаў. Аперацыя была прызнана паспяховай. Пад уплывам поспеху ў Камбоджы было пачата планаванне больш амбіцыйнай аперацыі супраць «сцежкі Ха Шы Міна», на гэты раз у Лаосе.
План аперацыі Lam Son 719 прадугледжваў уварванне ў паўднёвую частку Лаоса ўздоўж французскай каланіяльнай дарогі № 9, захоп населенага пункта А-Луой (Бандонг) і развіццё наступлення на Чэпон. Меркавалася на кароткі час перарэзаць «сцежку Ха Шы Міна» і знішчыць у гэтым раёне базы праціўніка. Мэтай аперацыі было адтэрмінаваць бліжэйшае паўночнав’етнамскае наступленне, што дазволіла б дадаткова ўмацаваць паўднёвав’етнамскае войска.
Прынятая Кангрэсам ЗША папраўка Купера-Чорча забараняла прысутнасць на тэрыторыі Лаоса і Камбоджы якіх-небудзь наземных падраздзяленняў ЗША ці нават асобных амерыканскіх вайскоўцаў. Гэта значыла, што аперацыя Lam Son 719 павінна была праводзіцца выключна паўднёвав’етнамскімі войскамі, прычым нават без традыцыйнага кантролю з боку амерыканскіх ваенных саветнікаў[6]. ЗША маглі аказаць саюзнікам толькі артылерыйскую і авіяцыйную падтрымку, а таксама даць верталёты для перакідання байцоў.
Назва
правіцьНазва аперацыі была дадзена па вёсцы Ламшон у Паўночным В’етнаме — радзіме нацыянальнага героя В’етнама Ле Лоя. Лік 719 уключаў у сябе год аперацыі — 1971, а таксама нумар дарогі — 9.
Правядзенне
правіцьПапярэдні этап аперацыі, які меў кодавую назву «Dewey Canyon II», пачаўся 30 студзеня 1971. У ходзе гэтага этапу амерыканскія падраздзялення ўсталявалі кантроль над паўднёвав’етнамскім участкам дарогі № 9 і стварылі некалькі артылерыйскіх баз (FSB, Fire Support Base — база агнявой падтрымкі) для падтрымкі будучага ўварвання (у прыватнасці, была адноўлена база Кхешань, кінутая тры гады таму).
Ужо ў гэты перыяд адбыліся ўцечкі інфармацыі пра ўварванне ў амерыканскую прэсу. Нягледзячы на страту элемента нечаканасці, асноўная частка Lam Son 719 пачалася раніцай 8 лютага, калі перадавыя падраздзяленні паўднёвав’етнамскіх сіл (усяго ва ўварванні ўдзельнічалі да 20 тысяч паўднёвав’етнамскіх ваеннаслужачых пры падтрымцы палка танкаў M41) перайшлі мяжу. Удар наносіўся ўздоўж дарогі № 9. Для прыкрыцця асноўных сіл паўночней і паўднёвей дарогі была створана серыя артылерыйскіх баз. У першыя дні надыходзячыя не сустракалі супраціву і без якіх-небудзь цяжкасцяў занялі А-Луой. Пасля гэтага наступленне спынілася.
Пакуль паўднёвав’етнамскія войскі стаялі на месцы і ўмацоўвалі свае абарончыя пазіцыі, паўночнав’етнамцы ацанілі сітуацыю і перакінулі на поўдзень Лаоса падмацаванні. З сярэдзіны лютага паўночнав’етнамскія войскі пачалі метадычна знішчаць базы праціўніка на поўнач ад дарогі № 9. За кожную артылерыйскую базу адбывалася жорсткая бітва. У сваіх атаках паўночнав’етнамцы выкарыстоўвалі 88 танкаў: 22 ПТ-76 (202-і полк), 33 Т-54 (297-ы полк), 33 Т-34-85 (198-ы полк)[1].
У выніку гэтых дзеянняў правы фланг паўднёвав’етнамскай групоўкі ў Лаосе вельмі хутка зрабіўся аголены, што стварала перадумовы для яе акружэння. 23 сакавіка ў тыле на базу Кхешань прабраліся сапёры-паўночнав’етнамцы. У выніку адбыўся падрыў склада боепрыпасаў, было забіта 3 амерыканскіх салдата і 14 сапёраў. Версіі прычыны падрыву адрозніваюцца, многія крыніцы заяўляюць што падрыў вырабілі паўночнав’етнамскія дыверсанты, але прамы відавочца выбуху, амерыканскі ваенны інжынер Роберт П. Мілер, заявіў, што ўзгаранне адбылося з-за дзеянняў самой аховы базы. Адзін з асвятляльных снарадаў, якія амерыканцы запусцілі каб убачыць саміх сапёраў, недагарэў і ўпаў на скрыні з некіравальнымі ракетамі для верталётаў, што прывяло да ланцуговай рэакцыі, якая працягвалася некалькі гадзін[7].
Бачачы, што аперацыя знаходзіцца пад пагрозай зрыву, паўднёвав’етнамскае камандаванне вырашылася на правядзенне сімвалічнай акцыі па захопу Чэпона. 6 сакавіка два батальёна рэйнджараў на амерыканскіх верталётах перакінуты ў Чэпон, а затым былі эвакуяваны. «Узяць» горад мэта аперацыі Lam Son 719 была фармальна дасягнута. Паўднёвав’етнамскія войскі пачалі адступленне з Лаоса, адлюстроўваючы пастаянныя напады ворага і несучы цяжкія страты. На мяжы пад удар паўночнікаў трапілі войскі ЗША. У сутычках з імі паўночнав’етнамцы знішчылі 17 амерыканскіх танкаў M551, 76 бронетранспарцёраў і 67 грузавікоў[8]. Да 25 сакавіка вывад войск быў завершаны. Паўднёвав’етнамцам гэтая аперацыя каштавала ў 54 страчаных танка M41 (60 адсоткаў), 87 бронетранспарцёраў M113 (палова), 96 адзінак артылерыі, 211 грузавікоў і 37 бульдозераў[8][9].
Колькасць страчаных танкаў Паўночнага В’етнама дакладна невядома. З 88 задзейнічаных танкаў[1] амерыканскі гісторык Ф. Дэвідсан заяўляў, што было знішчана 106[5].
Вынікі
правіцьАб поспеху рэйду ў Лаос заяўлялі амерыканскія афіцыйныя асобы, у тым ліку прэзідэнта Ніксана. У рэчаіснасці вынік аперацыі быў больш чым спрэчным. Нематываванае спыненне наступлення пасля першых некалькіх дзён прывяло да таго, што ў далейшым ініцыятыва цалкам перайшла да арміі Паўночнага В’етнама, у якой, да таго ж, з’явіўся час на перакідку дадатковых часцей у раён аперацыі. Паўднёўцы не мелі нават колькаснай перавагі над праціўнікам: у Лаосе знаходзілася каля 20 тысяч ваеннаслужачых, не лічачы амерыканцаў, чые наземныя войскі не ўдзельнічалі ў аперацыі (пры гэтым страціўшы значную колькасць наземнай тэхнікі[8]). Паўночны В’етнам усяго падчас абароны і наступнай контратакі страціў 2163 забітых і 6176 параненых[4]. Правал Lam Son 719 паказаў, што войска Паўднёвага В’етнама пакуль не здольна дзейнічаць самастойна, без амерыканскай падтрымкі.
Цэнтр армейскай авіяцыі ЗША заяўляў, што таксама адной з прычын правалу стала недастатковая ахова месцаў радыёсувязі. У ходзе аперацыі паўночнав’етнамцы скралі, знішчылі і захапілі каля 1500 радыёстанцый паўднёўцаў. Тады амерыканцы загадалі саюзнікам у выпадку з’яўлення цяжкасцяў выкарыстоўваць каляровыя дымавыя шашкі для падачы сігналаў амерыканскай авіяцыі. У выніку пры з’яўленні верталётаў ЗША практычна ўсе пазіцыі паўднёўцаў былі агорнуты шчыльным каляровым дымам[10].
Амерыканцы, якія аказвалі авіяцыйную падтрымку ў ходзе аперацыі, страцілі звыш за 100 лятальных апаратаў збітымі. Таксама больш за 600 атрымалі баявыя пашкоджанні, прычым значная частка (прыкладна 20 %[11]) пашкоджаных лятальных апаратаў ужо не падлягала рамонту[12]). Як паказваў камандуючы 7-й паветранай арміяй ЗША генерал Вільям Мом’ер, амерыканцы ўсяго незваротна страцілі каля 200 верталётаў[2].
Наступствы
правіць6 красавіка, пераследуючы ворага, паўночнікі перайшлі мяжу і разграмілі базу Кхешань[13].
Зноскі
- ↑ а б в Основные кампании Коалиции Вьетнам-Лаос ... (Продолжение) 9-карательная кампания на юге Лаоса (часть 1). (на вьетнамском)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 13 лютага 2020. Праверана 3 лютага 2020.
- ↑ а б We estimated the losses at 200 of more than 600 helicopters used./Air Power in Three Wars [WWII, Korea, Vietnam]. William W. Momyer. Department of Defense, Department of the Air Force. 1978. P.324
- ↑ Chiến thắng của sức mạnh đoàn kết Việt-Lào Архівавана 19 красавіка 2014.
- ↑ а б Viện Sử học, Lịch sử Việt Nam 1965–1975, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội – 2002.
- ↑ а б Дэвидсон Ф. Война во Вьетнаме (1946—1975). — М.: Изографус, Эксмо, 2002. — С. 631.
- ↑ Некаторыя расійскія крыніцы памылкова сцвярджаюць, што наземныя падраздзяленні ЗША прымалі ўдзел у аперацыі. Гл.: М. В. Никольский. Боевые танки США. М.: АСТ; Астрель, 2001. Отрывок из книги об операции Lam Son 719 находится здесь Архівавана 19 мая 2008 года..
- ↑ Army, Том 40. Association of the United States Army. January 1990. P.34,35
- ↑ а б в Lam Son 719. Major-General Nguyen Duy Hinh. Pickle Partners Publishing. 2015. P.126,131
- ↑ They Called Defeat «Victory»: Lam Son 719 and the Case for Airpower. William P. Head. Air Power History. Vol. 63, No. 2 (SUMMER 2016). P.9
- ↑ United States Army Aviation Digest. U.S. Army Aviation Center, Volume 32, Number 8, 1986. P.9
- ↑ Lam Son 719 South Vietnam Invades Laos, 1971. James H. Willbanks
- ↑ Rattler One-Seven: A Vietnam Helicopter Pilot’s War Story. Chuck Gross. University of North Texas Press. 2006. P.179,180
- ↑ They Called Defeat «Victory»: Lam Son 719 and the Case for Airpower. William P. Head. Air Power History. Vol. 63, No. 2 (SUMMER 2016). P.20
Спасылкі
правіць- Дэвидсон Ф. Б. Война во Вьетнаме (1946—1975) = Vietnam at War: The History 1946-1975. — М.: Изографус, Эксмо, 2002. — С. 816.