Арака́н — гістарычная вобласць у Паўднёва-Усходняй Азіі. Уключае паўночна-заходняе ўзбярэжжа сучаснай М’янмы ад вусця ракі Наф да дэльты ракі Іравадзі. Ад асноўнай тэрыторыі М’янмы аддзелена Араканскімі гарамі. Клімат трапічны, улетку адчуваецца ўплыў мусонаў.

Партугальская выява Аракана ў XVII ст.

Упершыню назва Аракан сустракаецца ў творах Клаўдзія Пталемея. Відавочна, яна паходзіць ад санскрыцкага слова ракшаса (санскр.: राक्षस), якое значыла дэманаў-людажэраў. Так у Індыі маглі называць мясцовае старажытнае насельніцтва.

У М’янме распаўсюджана думка, што ўжо да нашай эры тут жылі тыбета-бірманскія плямёны — продкі сучасных араканцаў. Аднак яна не мае фактычных археалагічных пацверджанняў. З III—IV стст. н. э. Араканскае ўзбярэжжа знаходзілася пад моцным уплывам індыйскай культуры. Паўночны Аракан увайшоў у склад дзяржавы дынастыі Чандра, якая, паводле запісаў канца I тысячагоддзя, мела індыйскае паходжанне. Асноўнай рэлігіяй у ёй стаў будызм. Арабскія гандляры, што наведвалі Аракан з VIII ст., называлі гэту дзяржаву Рухмі.

У XI—XIII стст. на Араканскім узбярэжжы існавала некалькі гарадоў-дзяржаў, якія выплачвалі даніну Паганскай імперыі, але не ўваходзілі ў яе склад. Пасля заняпаду Пагана ўзмацніўся ўплыў бенгальскіх валадароў. У пачатку XV ст. бірманцы захапілі Аракан. Мен Саа Мван, адзін з мясцовых князёў, збёг у Бенгалію і пры падтрымцы мясцовага султана адваяваў свае землі ў 1429 г. Ён заснаваў дынастыю Мраук-У. Створаная ёю дзяржава ў еўрапейскай гістарыяграфіі звычайна называецца Араканскім каралеўствам.

Валадары Мраук-У падтрымлівалі зносіны як з еўрапейскімі, так і індыйскімі гандлярамі. Некаторы час яны кантралявалі дэльту Ганга, адкуль на тэрыторыю Аракана маглі перасяляцца значныя групы індаарыйскага насельніцтва, што сталі продкамі сучасных рахінджа. Разам з імі ў Аракане адбылося распаўсюджанне ісламу, аднак ніякіх пацверджанняў таму, што іслам спавядалі чальцы дынастыі Мраук-У, няма. У 1784 г. Аракан зноў быў заваяваны бірманцамі. Значная частка насельніцтва была гвалтоўна вывезена ў цэнтральную М’янму або збегла ў валоданні Брытанскай Ост-Індскай кампаніі.

У 1826 г. Аракан увайшоў у склад брытанскіх калоній. Першапачаткова ён кіраваўся з Чытагонга, але ў 1947 г. быў перададзены ў склад Бірманскай правінцыі. Пасля абвяшчэння незалежнасці Бірмы ў 1948 г. быў створаны штат Аракан, які пасля 1974 г. набыў назву Ракхайн.

Асноўнае насельніцтва складаецца з араканцаў, якія спавядаюць будызм, і рахінджа, асноўнай рэлігіяй якіх з’яўляецца іслам. У 1942 г., 1978 г., 2012 г., 20162017 гг. паміж прадстаўнікамі дзвюх груп насельніцтва адбываліся канфлікты. Найбольш востры характар набыў апошні канфлікт, калі ад 500 000 да 800 000 рахінджа былі вымушаны стаць бежанцамі.

Спасылкі правіць