Венскі Дыяскарыд

	Венскі Дыяскарыд
Матэрыял	Вялень
	Аўстрыйская нацыянальная бібліятэка
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ве́нскі Дыяскарыд (лац.: Codex Vindobonensis ці лац.: Codex Aniciae Julianae) — Ілюмінаваны рукапіс сачынення Дыяскарыда «Аб лекавых рэчывах» (лац.: De materia medica), створаны ў пачатку VI стагоддзя ў Канстанцінопалі. Захоўваецца ў Вене ў Аўстрыйскай нацыянальнай бібліятэцы (каталожнае абазначэнне Codex medicus Graecus 1). У 1997 годзе ЮНЕСКА ўнесла Венскі Дыяскарыд у міжнародны рэестр «Памяць свету»^[1].

Рукапіс быў створаны па замове Анікіі Юліяны не пазней 512 года^[2]. Па іншай версіі, рукапіс паднеслі ёй як падарунак у падзяку за заснаванне царквы^[3]. Гэтая версія знаходзіць сваё пацверджанне ў надпісе, які суправаджае адну з мініяцюр, у якой змяшчаецца пахвала Анікіі Юліяне за пабудову ёю ў 512-513 гадах царквы ў раёне Канстанцінопаля Ганарата^[4]. У 1560-х гадах Дыяскарыд быў знойдзены ў Стамбуле і набыты паслом Свяшчэннай Рымскай імперыі дэ Бусбекам для імператарскай бібліятэкі.

Рукапіс напісаны на пергаменце, і ў цяперашнім выглядзе ўключае 491 ліст фарматам 37 × 30 см. Яго ўпрыгожваюць 435 старанна выкананых малюнкаў раслін (383 мініяцюры на поўным лісце) і жывёл, а таксама пяць фігурных мініяцюр у эліністычным духу, заключаных у арнаментальныя рамкі. На чатырох прадстаўлены чатырнаццаць знакамітых рымскіх і грэчаскіх лекараў, уключаючы аўтара рукапісу лекара Дыяскарыда (ён намаляваны ў момант адкрыцця магічных уласцівасцяў кораня мандрагоры, які яму працягвае жаночая фігура, што ўвасабляе адкрыццё). На пятай мініяцюры змешчаны партрэт Анікіі Юліяніі у асяроддзі алегарычных фігур Вялікадушнасці і Мудрасці. Адносна апошняй мініяцюры акадэмік В. М. Лазараў заўважае, што яна адлюстроўвае вытанчаныя густы візантыйскай арыстакратыі:

Фарбы, якія ўтвараюць найтанчэйшую каларыстычную гаму з далікатных ружовых, ліловых, сініх, зялёных, фіялетавых і залатых тонаў, накладзеныя з імпрэсіяністычнай лёгкасцю, якая дасягае асаблівай лёгкасці ў фігурках эскізна выкананых пуці.

На яго думку, мініяцюра з'яўляецца арыгінальнай, хоць магчыма і створанай на ўзор познеантычнай кніжнай мініяцюры III—V стагоддзяў.

Наадварот, мастацтвазнавец Галіна Калпакова піша, што Венскі Дыяскарыд гэта «„ходкая“ антычнасць, арыентаваная на звычайны сярэдні ўзровень мастацкага ўспрымання»^[5]. Адносна мініяцюры з выявай Анікіі Юліяны яна мяркуе, што ўзорам для яе быў нейкі твор дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва (напрыклад, чара або талерка). Пры гэтым у малюнку парушаная ізакефалія (цэнтральная фігура вышэй бакавых) і франтальнасць (бакавыя фігуры звернутыя да цэнтральнай як створкі дзверцаў), хоць «твары напісаны вельмі жыва і матэрыяльна, сакавітасць і жывое адчуванне плоці падкрэслены пяшчотнай пералівістасцю каларыту»

.

Анікія Юліяна
Паўлін
Сава
Каноплі
Карал

Зноскі

↑ Vienna Dioscurides (англ.). UNESCO. Архівавана з першакрыніцы 14 красавіка 2012. Праверана 8 студзеня 2010.
↑ Лазарев В. Н. История византийской живописи.
↑ Медицина в искусстве // Фармацевтический вестник : газета. — 10 лютага 2009. — № 5 (537). — С. 25.(недаступная спасылка)
↑ Захарова А. В., Орецкая И. А. Византийская книжная миниатюра.
↑ Колпакова Г. С. Искусство Византии. Ранний и средний периоды. — М.: Азбука, 2010. — С. 218. — (Новая история искусства). — ISBN 978-5-9985-0447-1.

Літаратура

Walther, Ingo F. and Norbert Wolf Codices Illustres: The world's most famous illuminated manuscripts, 400 to 1600. Köln, TASCHEN, 2005.
Weitzmann, Kurt Late Antique and Early Christian Book Illumination. New York: George Braziller, 1977.
Pedanius Dioscorides Der Wiener Dioskurides: Codex medicus Graecus 1 der Österreichischen Nationalbibliothek, Graz: Akademische Druck und Verlagsanstalt (Glanzlichter der Buchkunst) Band 8/1 ISBN 3-201-01699-3 und 8/2 ISBN 3-201-01725-6
Hans Biedermann Medicina Magica — Metaphysische Heilmethoden in spätantiken und mittelalterlichen Handschriften. Graz — Akademische Druck - und Verlagsanstalt, 2. Aufl. 1978 S. 35-39 ISBN 3-201-01077-4
Otto Mazal (ням.) (бел. Pflanzen, Wurzeln, Säfte, Samen: antike Heilkunst in Miniaturen des Wiener Dioskurides. Graz Akadem. Druck - und Verlagsanst, 1981. ISBN 3-201-01169-X
Leslie Brubaker (англ.) (бел. The Vienna Dioskorides and Anicia Juliana, dans Byzantine Garden Culture, A. M. Littlewood, H. ; Wolschke-Bulmahn, J. (ed.), 2002, p. 189-214
Bente Kiilerich (нарв.) (бел. The Image of Anicia Juliana in the Vienna Dioscurides: Flattery or Appropriation of Imperial Imagery?, dans Symbolae Osloenses, vol. 76, 2001, p. 169-190

[1] Vienna Dioscurides (англ.). UNESCO. Архівавана з першакрыніцы 14 красавіка 2012. Праверана 8 студзеня 2010.

[лаз-2] Лазарев В. Н. История византийской живописи.

[3] Медицина в искусстве // Фармацевтический вестник : газета. — 10 лютага 2009. — № 5 (537). — С. 25.(недаступная спасылка)

[4] Захарова А. В., Орецкая И. А. Византийская книжная миниатюра.

[Колп-5] Колпакова Г. С. Искусство Византии. Ранний и средний периоды. — М.: Азбука, 2010. — С. 218. — (Новая история искусства). — ISBN 978-5-9985-0447-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]