Восіп Міхайлавіч Кавалеўскі

Восіп (Юзаф) Міхайлавіч Кавалеўскі (28 снежня 1800 (9 студзеня 1801), Вялікая Бераставіца, Гродзенскі павет — 9 (21) кастрычніка 1878, Варшава) — польскі філолаг, гісторык, арыенталіст.

Восіп Міхайлавіч Кавалеўскі
польск.: Józef Szczepan Kowalewski
Дата нараджэння	9 (20) студзеня 1800
Месца нараджэння	Вялікая Бераставіца, Гродзенскі павет, Літоўская губерня, Расійская імперыя або Старэ Леўкова[d], Польшча
Дата смерці	20 кастрычніка (1 лістапада) 1878 (78 гадоў) ці 7 лістапада 1878(1878-11-07) (78 гадоў)
Месца смерці	Варшава, Варшаўская губерня, Расійская імперыя
Месца пахавання	Старыя Павонзкі
Грамадзянства	Расійская імперыя
Дзеці	Мікалай Восіпавіч Кавалеўскі[d] і Павел Восіпавіч Кавалеўскі[d]
Род дзейнасці	усходазнавец, мовазнавец
Навуковая сфера	класічная філалогія, манголазнаўства[d] і Buddhist studies[d]
Месца працы	Імператарскі Казанскі ўніверсітэт[d] Варшаўскі ўніверсітэт
Навуковая ступень	кандыдат універсітэта[d]
Навуковае званне	прафесар
Альма-матар	Свіслацкая гімназія Віленскі ўніверсітэт Імператарскі Віленскі ўніверсітэт Імператарскі Казанскі ўніверсітэт[d]
Навуковы кіраўнік	Готфрыд Эрнст Гродэк
Вядомыя вучні	Dorži Banzarov[d], Galssan Gombojew[d] і Alexey Bobrovnikov[d]
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Партрэт Восіпа Кавалеўскага. П. Ютэйка, XIX ст.

Паходзіў з сям'і ўніяцкага святара. У 1808—1817 вучыўся ў Свіслацкай гімназіі, удзельнічаў у тайнай арганізацыі «Таварыства аматараў навукі і айчыннай славеснасці». У 1821 скончыў факультэт літаратуры і вольных мастацтваў Віленскага ўніверсітэта. Выкладаў польскую, лацінскую і грэчаскую мовы ў Віленскай гімназіі. Удзельнічаў у тайных таварыствах філаматаў і філарэтаў, за што быў арыштаваны царскімі ўладамі ў 1823. У 1825 высланы ў Казань, дзе ва ўніверсітэце вывучаў усходнія мовы. У 1827 выехаў у Іркуцк, дзе ўдасканальваў веданне мангольскай мовы. У 1829 накіраваўся ў падарожжа па Манголіі і Кітаі. У 1833 вярнуўся ў Казанскі ўніверсітэт, дзе быў прызначаны спачатку ад'юнктам, а потым прафесарам. Прывёз вельмі багатую калекцыю матэрыялаў і рукапісаў на мангольскай, тыбецкай, кітайскай, маньчжурскай мовах. У 1835 выдаў «Кароткую граматыку мангольскай кніжнай мовы»; у 1836—1837 «Мангольскую хрэстаматыю» (т. 1—2); у 1844—1849 «Мангольска-руска-французскі слоўнік» (т. 1—3), за які атрымаў ад Пецярбургскай АН Дзямідаўскую прэмію. У 1847 абраны акадэмікам Пецярбургскай АН. Выступаў у друку з артыкуламі на філалагічныя тэмы, перакладаў на польскую мову антычную класіку. У 1855—1860 рэктар Казанскага ўніверсітэта. З 1862 прафесар і дэкан гісторыка-філалагічнага факультэта Варшаўскага ўніверсітэта.

Літаратура

• Kotwicz W. Józef Kowalewski — orientalista (1801—1878). Wrocław, 1948;
• Фролов Е. Вильнюсский период жизни и деятельности О. М. Ковалевского // Учёные записки Вильнюсского университета. Серия историко-филологическая. 1958, т. 4;
• Шамов Г. Ф. Профессор О. М. Ковалевский: Очерк жизни и научной деятельности. Казань, 1983;
• Міхнюк У. М., Шалькевіч В. Ф. Усходазнаўца Восіп Кавалеўскі // Весці АН БССР. Серыя грамадскіх навук. 1985, № 5;
• ЭГБ, т. 3;
• АЗБ.
• Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 1. Абрамовіч—Кушаль. / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Смаленск, 2003. — 480 с. — ISBN 985-6374-04-9.