Нідэрландская мова
Нідэрландская мова (таксама галандская або фламандская) — германская мова заходнегерманскай падгрупы.
| Нідэрландская мова | |
|---|---|
 | |
| Саманазва |
Nederlands[1] Hollands Vlaams |
| Краіны | Нідэрланды, Бельгія, Сурынам, Нідэрландскія Антыльскія астравы, Аруба |
| Афіцыйны статус |
 Аруба .svg){kind=small} Бельгія  Кюрасаа  Нідэрланды  Сінт-Мартэн  Сурынам |
| Арганізацыя, якая рэгулюе | Dutch Language Union[d] |
| Агульная колькасць носьбітаў |
|
| Рэйтынг | 37—48 |
| Класіфікацыя | |
| Катэгорыя | Мовы Еўразіі |
| Пісьменнасць | лацінскае пісьмо |
| Моўныя коды | |
| ДАСТ 7.75–97 | нид 495 |
| ISO 639-1 | nl |
| ISO 639-2 | nld і dut |
| ISO 639-3 | nld |
| WALS | dut, dbr і dli |
| Ethnologue | nld |
| Linguasphere | 52-ACB-a |
| LINGUIST List | nld |
| ABS ASCL | 1401 |
| IETF | nl |
| Glottolog | dutc1256 |
 Вікіпедыя на гэтай мове | |
Распаўсюджанне: Нідэрланды, Бельгія, Сурынам, некаторыя краіны Цэнтральнай Амерыкі. Колькасць носьбітаў у свеце 24 млн., Нідэрланды 16 млн.ч. (2003). Для 4 млн. другая мова. 7 млн гаворыць на мове афрыкаанс (узнікла з галандской мовы).
Статус афіцыйнай або нацыянальнай мовы (1990): Нідэрланды, Бельгія, Сурынам.
Гісторыя
правіцьНідэрландская або галандская мова паходзіць ад мовы берагавых франкаў і з'яўляецца наўпростым нашчадкам протагерманскай мовы індаеўрапейскай моўнай групы. Найбліжэйшыя сваякі — старажытнаанглійская, фрызская, ніжненямецкая мовы.
У сучаснае нідэрландскае мове няма склонаў (за выключэннем дыялектаў). Ёсць тры роды: ніякі, мужчынскі і жаночы. Апошнія два паступова зліваюцца ў адзін агульны род: існуюць, напрыклад, толькі два вызначаныя артыклі — het, для ніякага роду, і de, для жаночага і мужчынскага роду.
Звесткі аб дыялектах
правіцьДля нідэрландскай мовы характэрна вялікая колькасць дыялектаў, толькі ў Фландрыі іх каля дзвюх з паловай тысяч. У адукацыі, СМІ і ў якасці дзяржаўнай выкарыстоўваецца «ўсеагульная нідэрландская мова» (AN, Algemeen Nederlands), зацверджаны нідэрландскім моўным саюзам (Nederlandse Taalunie) афіцыйны варыянт мовы. З 15 кастрычніка 2005 праводзіцца рэформа арфаграфіі[2].
Ад нідэрландскай мовы параўнальна нядаўна адлучыўся афрыкаанс.
Афрыка́анс
правіць
Гісторыя афрыкаанс пачынаецца з масавага перасялення фермераў (нідэрл.: boer) з Галандыі, Фландрыі і іншых рэгіёнаў паўночна-заходняй Еўропы, якія былі хутка асіміляваныя мясцовым насельніцтвам.[3]
Пасля пераходу калоніі пад кіраўніцтва Брытаніі на пачатку XIX стагоддзя, каланісты пачалі засвойваць новыя ўнутраныя раёны Паўднёвай Афрыкі, забраўшы сваю мову з сабой. Наступствы ізаляцыі ад астатняга нідэрландскамоўнага свету зрабілі мову каланістаў такой, якая яна ёсць на сённяшні дзень, гэта значыць афрыкаанс.[4]
На пачатку XX стагоддзя народны «афрыканскі» варыянт нідэрландскай мовы стаў пераважаць над літаратурнай «еўрапейскай» мовай. У 1925 годзе ў Канстытуцыю Паўднёва-Афрыканскага Саюза ад 1909 года была ўнесена папраўка, якая сцвярджала «нідэрландскае слова ў Артыкуле 137 (…) уключае ў сябе афрыкаанс».[5][6] Новая канстытуцыя ад 1961 года толькі пералічала англійскую і нідэрландскую мовы ў якасці афіцыйных.
Згодна з прыкладнай ацэнкай, каля 90% словаў афрыкаанс маюць нідэрландскае паходжанне.[7][8] Абедзве мовы маюць высокую ступень узаемапаразумення, аднак гэтая ступень у некаторых выпадках (у дачыненні да лексікі, напісання) можа быць асіметрычнай: для нідэрландскамоўнага чалавека часцей лягчэй зразумець афрыкаанс, чым жыхару ПАР зразумець нідэрландскую.[9]
Зноскі
- ↑ https://github.com/unicode-org/cldr/blob/main/common/main/nl.xml
- ↑ http://taalunieversum.org/taal/spelling/
- ↑ Language Standardization and Language Change: The Dynamics of Cape Dutch
- ↑ Nieuw Letterkundig Magazijn. Jaargang 16 — Nederlandstalige Zuid-Afrikaanse literatuur, 1652-1925 (page 2)
- ↑ South Africa: Legislation: 1910—2008, Archontology.org
- ↑ Transformation in the Judiciary — A constitutional imperative. Supreme Court of Appeal, Government of South Africa.
- ↑ Language and Social History: Studies in South African Sociolinguistics (page 214)
- ↑ The Dutch Language: A Survey (page 132)
- ↑ Oxford Journal on Mutual Comprehensibility of Written Afrikaans and Dutch
Спасылкі
правіць
- Некамерцыйны сайт урокаў нідэрландскага, на якім можна лёгка вучыць мову, агучаны носьбітамі мовы.
- Dutch 101 Learn Dutch online
- Orandago Вывучэнне галандскага граматыка, практыкаванні, слоўнік Архівавана 18 студзеня 2012.