Давыд Усяславіч

Давыд Усяславіч (сяр. 1050-х — пасля 1130) — князь ізяслаўльскі (1101 — да 1103; пасля 1116 — пач. 1128; сяр. 1128—1129), князь полацкі (пач. 1128 — сяр. 1128).

Давыд Усяславіч
знак Рагвалодавічаў
князь полацкі 1128 — 1128
Папярэднік	Барыс Усяславіч
Пераемнік	Рагвалод-Васіль Барысавіч
Нараджэнне	сяр. 1050-х
Смерць	пасля 1130
Род	Рагвалодавічы
Бацька	Усяслаў Брачыславіч
Дзеці	Брачыслаў Давыдавіч, Мікула, Валодша

Жыццяпіс

Месца Давыда ў старшынстве Усяславічаў дыскусійнае. У любым выпадку, да 1103 года Давыд апынуўся ў Чарнігаўскім княстве. І. Д. Беляеў і У. І. Пічэта лічылі, што Давыд па смерці бацькі быў абдзелены братамі і ўдзела не меў. Меркавання, што, прынамсі ў 1103—1104 г., Давыд не меў удзела трымаецца і А. Рапаў. В. Янін лічыць, што Давыд не меў удзела прынамсі да 1114 года.

У 1103 годзе Давыд у войску чарнігаўскіх князёў удзельнічаў ў паспяховым паходзе супраць полаўцаў. У 1104 годзе — супраць свайго брата Глеба Усяславіча, князя менскага, гэты паход поспеху не меў. Паводле меркавання А. Рапава, магчыма, паход супраць Глеба меў мэтай абараніць уладальніцкія правы Давыда. Пазней, магчыма, пасля 1116—1119 г., вярнуўся ў Полацкую зямлю і, верагодна, трымаў Ізяслаўльскі ўдзел.

Пасля смерці Рагвалода-Барыса (пач. 1128) паводле тагачаснага права полацкі сталец перайшоў да Давыда. Пакінуўшы Ізяслаўль свайму сыну Брачыславу, Давыд з малодшымі сынамі пераехаў у Полацк. Палачане з нейкай прычыны змовіліся супраць яго, Давыд даведаўся пра гэта і выклікаў у Полацак сына Брачыслава з ізяслаўльскай дружынай. Але гэта не дапамагло, палачане выгналі Давыда з Полацка ўзяўшы князям маладога Рагвалода-Васіля. Верагодна, пачалася міжусобіца Давыда з Рагвалодам-Васілём куды ўмяшаўся вял. кн. кіеўскі Мсціслаў уварваўшыся вялікімі сіламі ў Полацкую зямлю. Палачане павезлі Рагвалода-Васіля да Мсціслава і ўпэўнілі яго зацвердзіць Рагвалода-Васіля на полацкім стальцы ў супярэчнасці з правам старшынства. Давыд быў вымушаны вярнуцца ў Ізяслаўль. Верагодна, Рагвалод-Васіль прызнаў вярхоўную ўладу Кіева, чаго не было з часоў Брачыслава Ізяславіча.

Відавочна, Давыд не змірыўся са стратай Полацка. У 1129 Мсціслаў збіраўся ў паход супраць полаўцаў і заклі́каў да ўдзелу полацкіх князёў. Давыд і іншыя кпліва адмовіліся. Больш за гэта, верагодна, калі Мсціслаў ваяваў з полаўцамі, Давыд зноў пачаў міжусобіцу з Рагвалодам-Васілём. Вярнуўшыся з паходу Мсціслаў паслаў сваіх ваявод ў Полацкую зямлю, яны захапілі амаль ўсіх полацкіх князёў, у т.л. Давыда з сынамі і прывезлі іх у Кіеў. У 1130 над полацкімі князямі адбыўся «суд рускіх князёў» паводле яго выраку іх разам з сем'ямі саслалі ў Візантыю.

Давыд не вярнуўся з ссылкі, верагодна, памёр у Візантыі. Вярнуліся яго сыны — Брачыслаў, Мікула і Валодша, якія з дапамогай Рагвалода-Васіля вярнулі сабе ад Глебавічаў Ізяслаўльскае княства.

Літаратура

• Алексеев Л. В. Полоцкая земля // Древнерусские княжества Х-XIII вв. — М., 1975.
• Беляев И. Д. Очерк истории Северо-западного края России. — Вильна: Тип. Сыркина, 1867. — 121 с.
• Беляев И. Д. Рассказы из русской истории. Кн. 4. Ч. I. История Полотска или Северо-Западной Руси от древнейших времен до Люблинской унии. — М., 1872.
• Загарульскі Э. М. Заходняя Русь: ІХ-ХIII ст.: Вучэб. дапам. — Мн., 1998, − 260 с.
• Загорульский Э. М. Генеалогия полоцких князей Изяславичей. — Мн. : ВУЗ-ЮНИТИ, 1994. — 31 с. 3000 экз. ISBN 985-431-001-9 : Б. ц.
• Очерки истории СССР. Период феодализма IX—XV вв. Ч. 1. / Под ред. Б. Д. Грекова. — М., 1953.
• Рапов О. М. Княжеские владения на Руси в X — первой половине XIII в. / О. М. Рапов; Под редакцией Б. А. Рыбакова. — М.: Издательство Московского университета, 1977. — 264 с.
• Янин В. Л. Междукняжеские отношения в эпоху Мономаха и «Хождение игумена Даниила» // Труды отдела древнерусской литературы. — Т. XVI. — 1960. С. 112—131.

Папярэднік: Рагвалод II Барыс

Князь полацкі 1128

Пераемнік: Рагвалод III Васіль