Кублічы

Ку́блічы (трансліт.: Kubličy, руск.: Кубличи) — аграгарадок ва Ушацкім раёне Віцебскай вобласці. Уваходзіць у склад Кубліцкага сельсавета. Насельніцтва 412 чал. (2000). Знаходзяцца за 20 км ад Ушачаў.

Аграгарадок Кублічы Краіна Беларусь Вобласць Віцебская Раён Ушацкі Сельсавет Кубліцкі Каардынаты 55°09′37″ пн. ш. 28°20′21″ у. д. Насельніцтва 412 чалавек (2000) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 2158 Паштовыя індэксы 211487 Аўтамабільны код 2 СААТА 2249828056 Кублічы на карце Беларусі ±

Кублічы на Вікісховішчы

Гісторыя

Упершыню Кублічы згадваюцца ў XV стагоддзі. Мясцовасць уваходзіла ў склад Полацкага ваяводства. У 1511 годзе вялікі князь Жыгімонт Стары падараваў 2 службы «людзей путных у Кублічах» полацкім баярам М. і І. Невяльскім. У 1552 годзе маёнтак і двор Кублічы — уладанне Ф. Кубліцкага: «3 дымы к тому двору ему конем служат. 14 дымоў вольных людзей дают яму всякого збожжа четвертую долю». У 1593 годзе Кублічы сталі цэнтрам воласці. У пачатку XVII стагоддзя мясцовасць перайшла ў валоданне Сяляваў. У 1622 годзе архімандрыт Нікан Сялява з братамі прадаў маёнтак ротмістру І. Палозчыку.

20 мая 1642 года полацкі стольнік Юзаф Кляноўскі фундаваў у Кублічах касцёл Дабравешчання Дзевы Марыі. З 1667 года маёнтак знаходзіўся ва ўладанні полацкага гараднічага І. Кубліцкага, з 1719 — Гушчаў. У 1783 годзе замест спарахнелага драўлянага ўзвялі новы мураваны касцёл.

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Кублічы апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, у Лепельскім павеце Віцебскай губерні. Паводле інвентару, на 1846 год у двары Кублічы было 20 двароў, аднайменны маёнтак складаўся з 15 вёсак і належаў П. Сяляву (2241 дзесяціна зямлі). У 1846 годзе ў мястэчку адкрылася народнае вучылішча, пры якім збудавалі інтэрнат на 44 вучні. Мелася царкоўна-прыходская школа. Па здушэнні нацыянальна-вызваленчага паўстання (1863—1864) 22 лістапада 1867 года расійскія ўлады гвалтоўна перабілі касцёл у царкву Маскоўскага патрыярхату. Станам на 1880 год у Кублічах існавала валасная ўправа, 2 праваслаўныя царквы, 3 яўрэйскія школы, бровар, 2 гарбарныя заводы, заезны двор, 17 крам, праходзілі 3 кірмашы (2 лютага, 29 чэрвеня, 1 кастрычніка) і штотыднёвы торг у сераду. У пачатку XX стагоддзя — 128 двароў.

Падчас польскай акупацыі, з 9 лютага 1920 года Кублічы з’яўляліся часовым адміністрацыйным цэнтрам Лепельскага павета Мінскай акругі Грамадзянскага ўпраўлення Усходніх зямель.

20 жніўня 1924 года Кублічы сталі цэнтрам сельсавета Ушацкага раёна. У 1930-я гады ў мястэчку працавала кузня. У 1938 годзе статус паселішча панізілі да вёскі. Станам на 1941 год у вёсцы быў 141 двор, на 1969 года — 123 двары, на 2000 год — 180 двароў. У 1948 годзе знішчаны колішні касцёл XVIII стагоддзя. У 1954 годзе на брацкай магіле савецкіх воінаў і партызан на плошчы паставілі абеліск.

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: 1838 год — 376 чал. (203 муж. і 173 жан.), з іх шляхты 3 муж. і 4 жан., духоўнага саслоўя каталіцкага 2 муж., духоўнага саслоўя праваслаўнага 2 муж. і 3 жан., мяшчан-іўдзеяў 112 муж. і 94 жан., сялян памешчыцкіх 29 муж. і 30 жан., сялян скарбовых 50 муж. і 42 жан., аднадворцаў 3 муж., адстаўных салдат 2 муж.; 1846 год — 87 чал. у двары Кублічы; 1880 год — 120 чал. у двары Кублічы; 1883 год — 765 чал. у мястэчку Кублічы, у тым ліку 556 іўдзеяў
• XX стагоддзе: 1926 год — 103 чал. у двары Кублічы; 1941 год — 310 чал.; 1969 год — 361 чал.; 2000 год — 412 чал..

Інфраструктура

У Кублічах працуюць сярэдняя школа, бібліятэка, пошта.

Эканоміка

Лясніцтва, фермерскія гаспадаркі.

Турыстычная інфармацыя

Касцёл пасля мураўёўскай перабудовы

Славутасці

• Гарадзішча (IV ст. да н.э. — III ст. н. э.) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 213В000797
• Могілкі: старыя; старыя хрысціянскія; яўрэйскія
• Брацкая магіла (1941—1944) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 213Д000799

Страчаная спадчына

• Касцёл Звеставання Найсвяцейшай Дзевы Марыі (XVIII ст.; захаваліся падмуркі і рэшткі муроў)
• Сядзібна-паркавы комплекс Сяляваў (XVIII ст.)
• Царква Святых Кузьмы і Дзям’яна

Выбітныя асобы

• Павел Іванавіч Ягужынскі (1683—1736) — рускі дзяржаўны дзеяч і дыпламат, паплечнік Пятра I.
• Арцём Ігнатавіч Вярыга-Дарэўскі (1816—1884) — беларускі пісьменнік-дэмакрат. Пераклаў на беларускую мову паэму Адама Міцкевіча «Конрад Валенрод».
• Якаў Львовіч Плаўнік (1916—1979) — савецкі паэт.

Літаратура

• Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Ушацкага р-на. — Мн.: БЕЛТА, 2003. — 638, [1] c. — ISBN 985-6302-43-9.
• Святы Казімір у Паазер’і: 400 гадоў каталіцызма ў Лепельскім краі. — Лепель: Выдавецкая ініцыятыва LEPLE, 2004.
• Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
• Kublicze // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IV: Kęs — Kutno (польск.). — Warszawa, 1883. — S. 833—834.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Кублічы