Нільс Стэнсен (таксама званы Мікалай Стэнан ці Нікалас Стэна; дацк.: Niels Stensen, англ.: Nicolas Steno, лац.: Nicolaus Stenonis, італ.: Niccolo Stenone; 11 студзеня 1638, Капенгаген25 лістапада 1686, Шверын) — дацкі анатам, геолаг, крэацыяніст.

Нільс Стэнсен
дацк.: Niels Stensen
Дата нараджэння 11 студзеня 1638(1638-01-11)[1][2]
Месца нараджэння Капенгаген, Дацка-нарвежская унія
Дата смерці 5 снежня 1686(1686-12-05)[1] (48 гадоў)
Месца смерці Шверын, Мекленбург-Шверын, Свяшчэнная Рымская імперыя
Месца пахавання
Грамадзянства
Род дзейнасці анатам, палеантолаг, урач, геолаг, каталіцкі святар, крышталограф, каталіцкі біскуп
Навуковая сфера анатомія, геалогія, тэалогія
Альма-матар
Член у
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

З ранняй маладосці заняўся медыцынай і звярнуў на сябе ўвагу Бартоліна. Атрымаўшы ў 1663 доктарскую ступень, ён прадпрымае замежнае вандраванне з навуковай мэтай і наведвае Нідэрланды, Германію і Парыж. Тым часам ён яшчэ быў цалкам паглынуты навуковай працай. Яму належыць адкрыццё пратокі калявушнай сліннай залозы, якая носіць назву стэнанаў. Потым Стэнсен наведвае Аўстрыю, Венгрыю, доўга жыве ў Падуі, дзе пачынае цікавіцца рэлігійнымі пытаннямі. Неўзабаве ён атрымлівае званне першага ўрача тасканскага вялікага герцага Фердынанда II і Козіма III даручае яму выхаванне свайго сына. У 1669 годзе ён пераходзіць у каталіцтва і праз два гады пасля гэтага атрымлівае запрашэнне заняць кафедру анатоміі ў Капенгагене. Аднак прапаганда каталіцкіх ідэй выклікала незадавальненне супраць яго ў яго айчыне, і ён быў вымушаны выдаліцца ў Італію, дзе ўступіў у манаскі ордэн і атрымаў прызначэнне біскупам у Грэцыю. Навуковыя заняткі былі канчаткова ім пакінуты. Адной з галоўных заслуг Стэнсена з'яўляецца грунтоўнае высвятленне ролі мускулаў. Ён паказаў, што гэта не просты матэрыял для запаўнення прасторы паміж органамі, не датыкальныя органы, як яшчэ шматлікія думалі ў канцы XVII стагоддзя, а неабходныя органы руху. Ён паказаў, што мускулы скарачаюцца самі сабой.

Бібліяграфія

правіць
 
Elementorum myologiae specimen, 1669
  • «Observationes anatomiсае» (1662)
  • «Observationum anatomicarum de musculis et glandulis specimen» (1664)
  • «Elementorum myologiae specimen seu musculorum d escriptio geometrica» (1667)
  • «De solido intra solidum naturaliter contento dissertationis prodromus» (1669)
  • «Discour sur l’anatomie du cerveou» (1669).

Зноскі

  1. а б Niels Stensen // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. Nicolaus Steno // Catalogue of the Library of the Pontifical University of the Holy Cross

Спасылкі

правіць