Рэлігія ў Арменіі

Большая частка насельніцтва Арменіі з'яўляецца хрысціянамі — паслядоўнікамі Армянскай апостальскай царквы.

Хрысціянства правіць

 
Хрышчэнне Трдата III.

Хрысціянства з’явілася ў Арменіі ў I стагоддзі н.э. калі, паводле падання, у краіне навучалі апосталы Ісуса Хрыста Фадзей і Варфаламей, апошнія лічацца заснавальнікамі Армянскай апостальскай царквы. У пачатку IV стагоддзя (традыцыйная дата — 301 год) цар Трдат III абвясціў хрысціянства дзяржаўнай рэлігіяй, такім чынам Арменія стала першай хрысціянскай дзяржавай у свеце.

У апублікаваных дадзеных перапісу насельніцтва Арменіі 2011 года 92,6 % насельніцтва краіны належаць да Армянскай апостальскай царквы, 1,0 % насельніцтвы адносяцца да пратэстанцкай Армянскай евангелісцкай царквы, 0,5 % адносяцца да Армянскай каталіцкай царквы, 0,3 % да дэнамінацыі Сведак Іеговы (мае адрозненні як ад традыцыйных хрысціянскіх цэркваў, так і ад пратэстанцкіх), 0,25 % праваслаўных, 0,1 % адносяцца да духоўна-хрысціянскай дэнамінацыі малакане, таксама невядомы лік хрысціянаў у дадзеных перапісу аднесены да катэгорыі «іншыя» (агулам 0,26 % насельніцтвы краіны), якая апроч хрысціянаў складаецца з мусульманаў, іўдаістаў і шэраг іншых нехрысціянскіх рэлігій[1]. Такім чынам трохі менш 95 % насельніцтва краіны ставяцца да хрысціянства.

Армянская апостальская царква ўваходзіць у лік Арыентальных праваслаўных цэркваў, у лік якіх уваходзяць таксама Копцкая, Эфіопская, Эрытрэйская, Сірыйская і Малаанкарская праваслаўныя цэрквы.

Сярод шэрага нацыянальных меншасцей назіраецца высокая ступень рэлігійнай асіміляцыі, так 77 % грэкаў Арменіі аднояцца да Армянскай апостальскай царквы, да гэтай жа царквы адносяцца 57 % украінцаў, 41 % рускіх і грузінаў, 34 % асірыйцаў[1]. Назіраецца таксама ўстойлівая тэндэнцыя да скарачэння колькасці і дзелі нацыянальных меншасцяў, якія з'яўляюцца традыцыйнымі носьбітамі тых канфесій, якія не маюць традыцыйнага шырання сярод этнічных армян.

Язідызм правіць

Пры попісе язіды кваліфікаваліся як самастойны этнас, а іх традыцыйная рэлігія ў афіцыйна выдадзеных матэрыялах перапісу фігуруе пад назвай «шарфадзінская». З 35 308 этнічных язідаў да шарфанідскай рэлігіі ставяцца 69 % (24 518 чалавек), апроч таго да шарфанідскай рэлігіі ставяцца 31 % этнічных курдаў (682 чалавека). Усяго ў Арменіі жыве 25 204 паслядоўнікаў шарфанідскай рэлігіі (0,83 % насельніцтва краіны)[1]. Язіды галоўным чынам жывуць у паселішчах Арарацкай даліны, да паўночнага захаду ад Ерэвана. 29 верасня 2012 года ў Армавірскай вобласці Арменіі ўрачыста быў адкрыты язідскі храм «Зіарат». Гэта першы храм, пабудаваны за межамі спрадвечнай радзімы язідаў — паўночнага Ірака, закліканы задаволіць духоўныя патрэбы язідаў Арменіі[2].

Іўдаізм правіць

У Арменіі жыве 3 тысячы іўдзеяў, галоўным чынам у Ерэване[3][4].

Іслам правіць

 
Блакітная мячэць у Ерэване.

У Арменіі жывуць паслядоўнікі іслама, гэту рэлігію вызнаюць курды, персы, азербайджанцы[5][6][7][8] і іншыя народы. У Ерэване для мусульманаў дзейнічае мячэць[9].

Цяпер у Арменіі дыяспара мусульманаў-курдаў налічвае некалькі сотняў чалавек, большасць з іх жыве ў Абавянскім раёне, некаторая колькасць мусульманаў-азербайджанцаў жыве каля ўсходніх і паўночных меж Арменіі ў сельскай мясцовасці. У Ерэване жывуць каля 1 тысячы мусульманаў — курды, персы і выхадцы з Блізкага Усходу.

Паганства правіць

Па дадзеных попісу 2011 года ў краіне жыве 5 434 паслядоўніка паганства[1]. Пераважная большасць грамадзянаў Арменіі, якія пры попісе ўлічаны як паганцы, ставяцца да этнічных язідаў (3624 чалавека ці 10 % агульнага ліку этнічных язідаў), па таксама да этнічных курдаў (палова агульнага ліку этнічных курдаў Арменіі, ці 1068 чалавек, запісаны як паганцы).

Сярод этнічных армян у якасці паганцаў сябе паказалі 734 чалавека ці 0,02 % усіх этнічных армян краіны. Гетанізм — неапаганскі рэлігійны рух, што ўзновіць традыцыйную дахрысціянскую рэлігію армян. Заснавана арменолагам Слакам Какасянам на базе складанняў вядомага армянскага нацыяналіста Гарэгіна Нждэ. Неапаганскія абрады рэгулярна праводзяцца ў храме Гарні. Кіраўніком паганскіх абшчын Арменіі з'яўляецца жрэц Заграб Петрасян. Дакладная колькасць паслядоўнікаў невядомая.

Свабода веравызнання ў Арменіі правіць

Канстытуцыя з папраўкамі, занесенымі ў снежні 2005 года агадвае свабоду веравызнання, аднак, закон накладае вызначаныя абмежаванні на свабоду веравызнання прыхільнікаў рэлігійных меншасцей, і ёсць некаторыя абмежаванні на практыцы. Армянская Апостальская Царква, якая мае афіцыйны юрыдычны статус, як нацыянальная царква, карыстаецца некаторымі прывілеямі, не даступнымі для іншых рэлігійных груп. Некаторыя канфесіі паведамілі пра дыскрымінацыю з боку службовых асоб сярэдняга ці нізкага ўзроўня ўрада, але адзначылі, што службовыя асобы высокага ўзроўня больш памяркоўныя. Сацыяльныя адносіны да некаторых груп рэлігійных меншасцей былі дваістымі, і з'явіліся паведамленні пра сацыяльную дыскрымінацыю ў дачыненні членаў гэтых груп[10].

Афіцыйная статыстыка правіць

Рэлігійны склад насельніцтва Арменіі паводле перапісу 2011 года[1]
Нацыянальнасць Насельніцтва ўсяго Маюць веравызнанне Армянская апостальская Евангельская Шарфадзінская Каталіцкая Сведкі Іеговы Праваслаўныя Паганцы Малакане іншыя (у т.л. мусульмане, іўдаісты) Не маюць веравызнання Адмовіліся адказаць Не ўказалі рэлігію
Армения (всего) 3 018 854 2 897 267 2 796 519 29 280 25 204 13 843 8 695 7 532 5 434 2 872 7 888 34 373 10 941 76 273
Армяне 2 961 801 2 843 545 2 784 553 28 454 0 13 247 8 581 3 413 734 0 4 563 33 254 10 086 74 916
Язіды 35 308 33 772 3 597 532 24 518 0 40 0 3 624 0 1 461 413 547 576
Рускія 11 911 11 078 4 899 150 0 336 37 2 798 0 2 755 103 325 132 376
Асірыйцы 2 769 2 556 935 47 0 11 14 601 2 0 946 162 20 31
Курды 2 162 2 098 180 42 682 0 2 0 1 068 0 124 29 18 17
Украінцы 1 176 1 121 674 10 0 44 8 360 0 19 6 34 8 13
Грэкі 900 838 692 6 0 24 2 109 0 0 5 41 9 12
Грузіны 617 401 253 10 0 23 4 93 0 0 18 17 16 183
Персы 476 401 27 0 3 12 0 1 0 0 358 17 36 22
іншыя 1 634 1 393 661 29 1 143 6 150 6 98 299 64 51 126
адмовіліся адказаць на пытанне пра нацыянальнасць 100 64 48 0 0 3 1 7 0 0 5 17 18 1

Зноскі

  1. а б в г д Окончательные итоги Национальной переписи населения Республики Армения 2011 года. Таблица 5.4 Население (городскoe, сельскoe) по национальности, полу и вероисповеданию
  2. Юрий Дасни «Езидский храм в Армении», Kurdistan.ru, 22.10.2012
  3. Kurdist.ru — Kurdist.ru
  4. Армения — Где живут евреи — Еврейский мир — Центральный Еврейский Ресурс. Сайт русскоязычных евреев всего мира. Еврейские новости. Еврейские фамилии
  5. Армения Онлайн : В Армении проживает ощутимое число азербайджанцев — армянский сайт для общения армян из Армении и всего мира
  6. [https://web.archive.org/web/20110815052036/http://www.azg.am/RU/2007021703 Архівавана 15 жніўня 2011. AZG Daily
  7. Народы России — Азербайджанцы, живущие в Армении, не хотят создавать общину
  8. | iamik.ru | ИА МиК — информационно-аналитическое агентство(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 28 жніўня 2012. Праверана 29 студзеня 2017.
  9. АРМЯНО-ИРАНСКИЕ ОТНОШЕНИЯ И РАЗРЕШЕНИЕ КАРАБАХСКОГО КОНФЛИКТА Архівавана 22 кастрычніка 2008.
  10. Armenia: International Religious Freedom Report 2007 на английском