Фадзей (апостал)

Фадзей, Тадэвуш — адзін з дванаццаці апосталаў Ісуса Хрыста. Звычайна лічыцца, што Фадзей і Іуда Фадзееў — гэта адна і тая ж асоба, таксама ў Новым Запавеце называюць Іудам Якаўлевым, Іудам Фадзеем або Левіем. Ён часам атаясамліваецца з Іудам, «братам Ісуса», але Фадзея трэба адрозніваць ад Іуды Іскарыёта, іншага вучня, здрадніка Ісуса.

Фадзей
іўр.: ג'ודאס טדיאו
Дата нараджэння	каля 10
Месца нараджэння	Banias[d], Паўночная акруга[d], Ізраіль або Персідская імперыя
Дата смерці	каля 62
Месца смерці	Бейрут, Правінцыя Бейрут, Ліван
Месца пахавання	Сабор Святога Пятра
У ліку	святы
Дзень памяці	28 кастрычніка, 21 жніўня і 19 чэрвеня
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Апостал Іуда Фадзей пэндзля Латура

Армянская Апостальская Царква шануе Фадзея разам з Варфаламеем як свайго заступніка. У Рымска-каталіцкай царкве ён з’яўляецца заступнікам у адчайных выпадках.

Асоба. Тоеснасць Іуды з Фадзеем

Іуду Фадзея трэба адрозніваць ад другога вучня Іуды Іскарыёта, які пазней здрадзіў Ісусу. Іуда Якаўлеў згадваецца толькі двойчы ў Новым Запавеце: у спісах апосталаў у Евангеллі ад Лукі 6:16 і Дзеях 1:13.

Імя, пад якім Лука згадвае апостала, «Іуда Якаўлеў», не дазваляе адназначна зразумець адносіны Іуды да гэтага Якава. Хоць такая канструкцыя часам азначае адносіны бацькі і сына, але традыцыйна яна інтэрпрэтуецца як «Іуда, брат Якава» (Лк. 6:16). Евангелле ад Яна таксама адзін раз згадвае вучня як «Іуда не Іскарыёт» (Ян 14:22).

У некаторых лацінскіх рукапісах у Евангеллі ад Матфея 10:3 ён названы Іуда Кананіт.

У пералічэннях апосталаў у Матфея 10:3 і Марка 3:18 згадваецца Іуда, але пасля пералічэння стаіць Фадзей (ці, у некаторых рукапісах Евангелля ад Матфея 10:3, «Левій, празваны Фадзеем»). Гэта дало падставу хрысціянам ужо з ранніх часоў выкарыстоўваць імя «Іуда Фадзей». Гэты факт можа быць праўдападобным, калі ўлічыць, што слова «Фадзей» было мянушкай.

Яшчэ адна складанасць заключаецца ў тым, што імя «Іуда» было заплямлена Іудам Іскарыётам. Сцвярджаецца, што па гэтай прычыне не дзіўна, што Марк і Мацвей называюць яго альтэрнатыўным іменем.

Некаторыя біблейскія навукоўцы аспрэчваюць гэту тэорыю, лічачы, што Іуда і Фадзей не з’яўляецца адной і той жа асобай.

Служэнне Фадзея

Паводле хрысціянскай традыцыі, Фадзей прапаведаваў Евангелле ў Іўдзеі, Самарыі, Ідумеі, Сірыі, Месапатаміі і Лівіі. Таксама лічыцца, што ён наведаў Бейрут і Эдэсу. Пісьменнік XIV стагоддзя Нікіфар Каліста піша, што Фадзей быў жаніхом на вяселлі ў Кане Галілейскай. Згодна з паданнем, Фадзей нарадзіўся ў яўрэйскай сям’і ў Пярэі, горадзе ў Галілеі, які пазней быў перабудаваны рымлянамі і перайменаваны ў Кесарыю Філіпаву.

Манастыр Святога Фадзея ў паўночным Іране

Па ўсёй верагоднасці, ён выкарыстоўваў грэчаскую і арамейскую мовы, як і амаль усе яго сучаснікі ў той час, і быў селянінам па паходжанні. Паводле легенды, Фадзей быў сынам Клеопы і яго жонкі Марыі, стрыечнай сястры Марыі. Паданне гаворыць, што бацька Фадзея Клеопа быў забіты з-за яго прамой і адкрытай адданасці ўваскрэсламу Хрысту.

Апосталы Варфаламей і Фадзей традыцыйна лічацца першымі, хто прынёс хрысціянства ў Арменію, і, такім чынам, шануюцца як заступнікі ў Армянскай Апостальскай Царкве. З гэтым звязана традыцыя манастыра Святога Фадзея (у цяперашні час у паўночным Іране) і Святога Варфаламея (цяпер на паўднёвым усходзе Турцыі), абодва былі пабудаваныя ў тагачаснай Арменіі.

Смерць і рэшткі

Сімвал пакутніцтва Фадзея

Па традыцыі, Іуда Фадзей прыняў пакутніцкую смерць каля 65 г. н.э. у Бейруце, у рымскай правінцыі Сірыя, разам з апосталам Сымонам Кананітам, з якім ён быў звязаны. Па іншых звестках, ён быў забіты ў Арменіі, дзе на месцы смерці быў пабудаваны манастыр. Сякера, якая часта паказваецца на малюнках, сімвалізуе, як ён быў забіты.

Праз некаторы час пасля смерці Іуды Фадзея яго цела было прывезена з Бейрута ў Рым і змешчана ў склепе ў базіліцы Святога Пятра. Цяпер яго рэшткі знаходзяцца ў левым трансепце базілікі Святога Пятра пад галоўным алтаром святога Іосіфа ў адной магіле з рэшткамі апостала Сымона Кананіта. Паводле іншай папулярнай традыцыі, рэшткі Святога Фадзея былі захаваны ў армянскім манастыры на востраве ў паўночнай частцы возера Ісык-Куль у Кыргызстане, дзе захоўваліся па меншай меры да сярэдзіны XV стагоддзя. Пазнейшыя легенды альбо адмаўляюць, што рэшткі захаваліся там, або сцвярджаюць, што яны былі перамешчаныя ў яшчэ больш пустынную крэпасць у гарах Паміра.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Фадзей (апостал)