Сальві́нія[2] (Salvinia) — род папарацей сямейства Сальвініевыя (Salviniaceae).

Сальвінія

Сальвінія плывучая (Salvinia natans)
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Salvinia Ség., 1754

Сінонімы
Тыпавы від

Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  18011
NCBI  32187
EOL  72151
GRIN  g:10675
IPNI  61503-3
FW  55250

Апісанне правіць

Адна- і шматгадовыя водныя разнаспоравыя папараці. Сапраўдных каранёў не маюць. Сцёблы (карэнішчы) галінастыя, ніткападобныя, даўжынёй да 10 см. Лісце па тры ў кальчаках. Два лісты суцэльныя, зялёнага колеру і плаваюць на паверхні вады, трэці ліст (спараносны) буры, рассечаны на ніткападобныя долі, нагадваючыя карані, апушчаны ў ваду. На ўнутраным баку некаторых лістоў маюцца шарападобныя споракарпіі.

Анатамічная будова сцябла і лістоў адлюстроўвае рысы прыстасавання да воднага спосабу жыцця: шмат буйных паветраных поласцей, нязначна развітыя механічныя элементы, моцна рэдукаваная праводзячая сістэма. У цэнтры сцябла праходзіць канцэнтрычны праводзячы пучок (у цэнтры ксілема з 1–3 трахеід, флаэма, перыцыкл) і эндадэрма. Кара з вялікімі паветранымі поласцямі. У лістах многа паветраных поласцяў у два паверхі. На верхнім баку ліста развіваюцца акруглыя клеткі з васкавым налётам. Гэта сасочкі, якія спрыяюць выдаленню вады з паверхні ліста. Знізу лісты і сцябло пакрыты шматлікімі бурымі валаскамі.

Пашырэнне правіць

Род налічвае каля 10 (8[3]) відаў, пашыраных у трапічных раёнах Афрыкі і Амерыкі, таксама ва ўмераных абласцях Паўночнай Амерыкі і Еўразіі.

На тэрыторыі краін былога СССР (у т.л. на тэрыторыі Беларусі) распаўсюджаны 1 від: Salvinia natansСальвінія плывучая.

Асаблівасці біялогіі правіць

У аснове падводных лістоў на кароткіх бакавых разгалінаваннях утвараюцца шарападобныя сорусы. Усе яны амаль аднолькавых памераў, але ўтрымліваюць усярэдзіне розныя спарангіі.

У адных сорусах развіваюцца шматлікія дробныя мікраспарангіі, у другіх больш буйныя мегаспарангіі ў меншай колькасці. Спарангіі маюць ножку і прымацоўваюцца да плацэнты. Сорусы маюць двайную абалонку (індузій), якая зрастаецца ўнізе і ўверсе. Паміж імі знаходзіцца паветра. У спарангіях са спарагеннай тканкі шляхам рэдукцыйнага дзялення ўтвараюцца споры. У мікраспарангіях развіваецца звычайна 64 мікраспоры. У мегаспарангіях утвараецца спачатку вялікая колькасць мегаспор, але поўнага развіцця дасягае толькі адна (астатнія адміраюць).

Увосень сорусы адпадаюць і зімуюць на дне вадаёма. Вясной пасля згнівання абалонкі сорусаў мікра- і мегаспарангіі ўсплываюць на паверхню.

Кожная з 64 мікраспор прарастае ў моцна рэдукаваны мужчынскі зарастак, які не пакідае мікраспарангія. Пры першым дзяленні мікраспоры ўтвараецца тры клеткі. Ніжняя з іх яшчэ раз дзеліцца на дзве праталіяльныя клеткі. Адна з праталіяльных клетак разрастаецца і высоўвае дзве верхнія антэрыдыяльныя клеткі праз разрыў абалонкі мікраспарангія наверх. Сперматагенная клетка кожнага антэрыдыя ўтварае 4 мнагажгуцікавыя сперматазоіды. Такім чынам, мужчынскі зарастак утварае 2 антэрыдыі і 8 сперматазоідаў.

Мегаспора ў мегаспарангіі прарастае і ўтварае жаночы зарастак, які не пакідае абалонкі мегаспарангія. Пры прарастанні ядро мегаспоры дзеліцца і ўтварае 2 клеткі. З верхняй клеткі фарміруецца жаночы зарастак. Ніжняя клетка моцна разрастаецца, ядро яе дзеліцца шматразова, але перагародкі не ўтвараюцца. Яна запаўняецца спажыўнымі рэчывамі для зародка.

Жаночы зарастак разрывае абалонку мегаспарангія і высоўваецца наверх. Клеткі яго зелянеюць. На ім фарміруецца 3–5 архегоніяў.

Пасля апладнення з зіготы фарміруецца зародак (сцяблінка і лісцікі). З яго ўтвараецца дарослая расліна.

Выкарыстанне правіць

Выкарыстоўваюцца ў якасці дэкаратыўных акварыумных раслін, у рыбагадоўлі, у якасці прыродных фільтраў.

Зноскі

  1. Звесткі пра род Salvinia у базе даных Index Nominum Genericorum Міжнароднай асацыяцыі па таксанаміі раслін (IATP). (англ.)
  2. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 117. — 160 с. — 2 350 экз.
  3. Сальвінія на The Plant List (англ.)

Літаратура правіць

  • Сапегін Л. М. Батаніка. Сістэматыка вышэйшых раслін: вучэбны дапаможнік для студэнтаў устаноў вышэйшай адукацыі па біялагічных спецыяльнасцях — Гомель: ГДУ, 2012. — 337 с. ISBN 978-985-439-644-6
  • Скуратовіч А. М. Сальвінія // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 119. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).

Спасылкі правіць