Сацыял-дэмакратычная партыя Гнчакян
Сацыял-дэмакратычная партыя «Гнчак»[1] — адна з найстарэйшых армянскіх палітычных партый. Заснавана ў 1887 г. студэнтамі жэнеўскага ўніверсітэта А. і М. Назарбекамі, Р. Ханазатам, Г. Кафянам і інш., якія выдавалі армянскую рэвалюцыйную газету «Гнчак» як «Рэвалюцыйная партыя Гнчак»[2]. Партыя стала першай сацыялістычнай партыяй, што дзейнічала на тэрыторыях Асманскай Турцыі і Персіі.
| Сацыял-дэмакратычная партыя Гнчак | |
|---|---|
| арм.: Սոցիալ դեմոկրատ Հնչակյան կուսակցություն | |
 | |
| Заснавальнік | Avetis Nazarbekian[d] і Mariam Vardanian[d] |
| Дата заснавання | 1887 |
| Штаб-кватэра | |
| Краіна | |
| Ідэалогія | Сацыял-дэмакратыя, Марксізм, Сацыялізм |
| Партыйны друк | «Гнчак» |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
У апублікаванай у 1888 г. праграме бліжэйшай мэтай партыі прызнавалася вызваленне Заходняй Арменіі шляхам агульнанацыянальнага паўстання, чаму павінна было рушыць услед усталяванне сацыялістычнага ладу. Гнчакісты з'яўляліся зацятымі прапагандыстамі марксізму, упершыню ў армянскай рэчаіснасці з дазволу Ф. Энгельса апублікавалі пераклад асноўнай часткі «Камуністычнага маніфеста». Са знакамітых супольных акцый Гнчакянаў і РСДРП(б) — страйк у Баку ў 1904 г.
Партыя актыўна брала ўдзел у вызвольным змаганні армянскага народа супраць Асманскай імперыі, арганізавала мітынгі ў Гум-Гебу (1890) і Бабы-Алі (1895), паўстанні Сасуна, Зейтуна і г.д. Членамі партыі былі бачныя гайдукі Мецн Мурад, Жырар, Грайр, Хрыстафор Аганян, Мурад Себастацы (пазней далучыўся да дашнакаў) і інш.
20 лідараў партыі былі павешаны ў Стамбуле на пачатковым этапе Генацыду армян (1915).
Партыя згуляла важную ролю ў абароне Першай Рэспублікі Арменія, яе члены бралі ўдзел у Сардарапацкай бітве.
Пасля перамогі Савецкай улады ў Арменіі гнчакісты абвясцілі пра самаліквідацыю ў межах СССР. Аднак у шэрагу краін партыя працягвала сваю дзейнасць, у прыватнасці, брала ўдзел у самаабароне армянскай злучыны Лівана ў 1970— 80-х гг..
З пачатку 1990-х гнчакісты бралі ўдзел у абароне Карабаха, быў створаны атрад «Мецн Мурад».
Зноскі
- ↑ «Гнчак» // Гермафродит — Григорьев. — М. : Большая Российская энциклопедия, 2007. — С. 278. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов; 2004—). — ISBN 978-5-85270-337-8.
- ↑ «The Hunchakian Revolutionary Party 1887—1896» by Louise Nalbandian Архівавана 16 лютага 2017.
Спасылкі
правіць- Афіцыйны сайт Архівавана 2 снежня 2020. (арм.)