Валгаград

Валгаград
Герб	Сцяг[d]
Краіна	Расія
Суб’ект федэрацыі	Валгаградская вобласць
Муніцыпальны раён	гарадская акруга горад Валгаград[d]
Каардынаты	48°42′ пн. ш. 44°29′ у. д.HGЯO
Кіраўнік	Андрэй Касалапаў[d]
Заснаваны	1589
Першая згадка	1579
Горад з	1780
Плошча	565 км²
Вышыня цэнтра	−12…156 м
Водныя аб’екты	Волга
Насельніцтва	▼ 1 018 898 чалавек (2024)
Шчыльнасць	1695 чал./км²
Часавы пояс	UTC+4
Тэлефонны код	+7 844
Паштовыя індэксы	400001—400138
Аўтамабільны код	34
Код АКАТП	18401000000
Афіцыйны сайт	volgadmin.ru
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Валгаград (руск.: Волгоград; да 1925 — Царыцын, да 1961 — Сталінград) — горад (з 1780 года) у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Валгаградскай вобласці. Насельніцтва 1 018 898 чалавек (2024, 15-е месца ў Расіі). Найбуйнейшы прамысловы горад у Ніжнім Паволжы.

Горад размешчаны на правым беразе ракі Волгі ў яе ніжнім цячэнні. Працягнуўся ўздоўж берага ракі на 90 км.

Гісторыя

Горад заснаваны ў XVI стагоддзі на востраве, насупраць упадзення ракі Царыцы ў Волгу, для абароны волжскага шляху на стыку Волгі і Дона. У пачатку XVII стагоддзя Царыцын згарэў; ізноў пабудаваны ў 1615 годзе на правым беразе Волгі. У XVII—XVIII стагоддзях Царыцын з’яўляўся буйным цэнтрам паўстанняў: у маі 1670 года горад быў захоплены атрадамі Сцяпана Разіна, у жніўні 1774 года войскі Емяльяна Пугачова разбілі пад Царыцынам буйны атрад царскіх войск. З 1782 года павятовы горад Саратаўскай губерні. У XIX стагоддзі былі пабудаваны найбуйнейшая на Волзе нафтабаза таварыства Нобель, кацельныя майстэрні француза Баро, Урала-Волжскі металургічны завод (1898) і інш. У другой палове XIX стагоддзя праз Царыцын прайшла чыгунка і ён ператварыўся ў буйны чыгуначны вузел, звязаны з цэнтрам Расіі, Данбасам, Каўказам.

Насельніцтва

Год	Колькасць
1909	100 000 ± 1 000
1914	100 800 ± 1 000
1990	998 000 ± 1 000
1991	1 005 000 ± 1 000

Год	Колькасць
1992	1 004 000 ± 1 000
1993	1 002 000 ± 1 000
1994	1 000 000 ± 1 000
1995	999 000 ± 0

Год	Колькасць
1996	999 000 ± 0
2009	981 909
2010	1 021 215
2016	1 016 137

Год	Колькасць
2017	1 015 586
2018	1 013 533	^[1]
2021	1 004 763	^[2]
2025	1 012 219	^[3]

Транспарт

Валгаградскі хуткасны трамвай

Гарады-пабрацімы

Памылка Lua: not enough memory.

Вядомыя асобы

Алена Гаджыеўна Ісінбаева — расійская спартсменка.
Галіна Уладзіміраўна Палянская (нар. 1950) — беларускі архітэктар.
Генадзь Васілевіч Рымскі — беларускі вучоны і педагог.
Вераніка Уладзіміраўна Стоцкая (нар. 1967) — беларускі архітэктар.
Ганна Васільеўна Чапман — агент расійскай разведкі.
Віктар Іванавіч Башмакоў (нар. 1933) — фізік. Доктар фізіка-матэматычных навук (1987), прафесар (1990).

Славутасці

Цэнтральны парк культуры і адпачынку

Заўвагі

↑ ^а ^б У межах гарадской акругі ўключна з тэрыторыямі населеных пуктаў, якія знаходзяцца за гарадскімі межамі і падначалены мэрыі Валгаграда — 881,55 км²

Крыніцы

↑ 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Federal State Statistics Service. Праверана 23 студзеня 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>
↑ https://www.citypopulation.de/en/russia/cities/southern/ Праверана 27 верасня 2022.
↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2025 года — М.: Росстат, 2025.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q133797648"></a>
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к http://www.volgadmin.ru/d/about/TwinCities
↑ https://www.izmir.bel.tr/tr/KardesKentler/62
↑ https://www.dijon.fr/Dijon-Capitale/Ville-internationale/Villes-partenaires
↑ https://www.yerevan.am/en/partner/sister-cities/
↑ https://www.kemi.fi/kaupunki-ja-hallinto/suuri-pieni-kaupunki/kansainvalinen-toiminta-ja-yhteistyo/
↑ https://www.coventry.gov.uk/directory_record/6224/volgograd_russia/category/732/europe

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 3. — 511 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3).

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Валгаград

[Gor_okrug-1] а ^б У межах гарадской акругі ўключна з тэрыторыямі населеных пуктаў, якія знаходзяцца за гарадскімі межамі і падначалены мэрыі Валгаграда — 881,55 км²

[_b58ef8497511dca6-2] 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Federal State Statistics Service. Праверана 23 студзеня 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>

[_0fb11856304a0304-3] ttps://www.citypopulation.de/en/russia/cities/southern/ Праверана 27 верасня 2022.

[_d270c3363b57f66e-4] Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2025 года — М.: Росстат, 2025.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q133797648"></a>

[_c6fd9940db8962c8-5] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к http://www.volgadmin.ru/d/about/TwinCities

[_ce59cb30fa311798-6] ttps://www.izmir.bel.tr/tr/KardesKentler/62

[_d5b39c447056fd3c-7] ttps://www.dijon.fr/Dijon-Capitale/Ville-internationale/Villes-partenaires

[_de1dddc100c5ce5a-8] ttps://www.yerevan.am/en/partner/sister-cities/

[_7b2c7cfa411ce0e4-9] ttps://www.kemi.fi/kaupunki-ja-hallinto/suuri-pieni-kaupunki/kansainvalinen-toiminta-ja-yhteistyo/

[_0df86ceec13361d0-10] ttps://www.coventry.gov.uk/directory_record/6224/volgograd_russia/category/732/europe

[заўв 1]

[1]

[2]

[3]