Вікіпедыя

Хаджалы-кедабекская культура

Хаджалы-кедабекская культура — археалагічная культура Усходняга і Цэнтральнага Закаўказзя эпохі познай бронзы і ранняга жалеза (XIII—VII стст. да н.э.). Назва дадзена па першых знаходках помнікаў у сёл Хаджалы і Кедабек у Азербайджане[1][2].

Хаджалы-кедабекская культура
позная бронза — ранняе жалеза
Агатавыя каралі з клінапісю, выяўленыя ў Хаджалы. Позная бронза — ранняе жалеза. Музей гісторыі Азербайджана (Баку)
Геаграфічны рэгіён Усходняе і Цэнтральнае Закаўказзе
Датаванне XIII—VII стст. да н.э.
Тып гаспадаркі земляробства, гавядніцтва, металургія
Даследчыкі Б. Б. Піятроўскі, Н. В. Мінкевіч-Мустафаева

Характарыстыкі правіць

 
Курганы каля ст. Хаджалы[3].

Асноўныя заняткі насельніцтва — земляробства і гавядніцтва. Вывучана галоўным чынам па пахаваннях. Металічныя вырабы пададзены бронзавымі мячамі, нажамі. Знойдзены кромлехі, менгіры, цыклапічныя збудаванні[4]. Назва сваё бярэ па першых знаходках помнікаў у сёл Хаджалы і Кедабек у Азербайджанская ССР.

Ходжалы-кедабекская культура складаецца з грунтовых магіл, курганоў з пахаваннямі ў скурчаным, выцягнутым і сядзячым становішчы. У магілах знойдзены бронзавыя вырабы: мячы, сякеры, булавы, стрэлы, вілы, наканечнікі копій, катлы і збаны, цуглі, пасавыя наборы, упрыгожаныя паляўнічымі і міфалагічнымі сцэнамі. Сустрэты размаітыя каралі са шкла, сердаліку і косткі, каменныя пасудзіны і шмат гліняных, розных формаў, чорна-глянцаваных з разьбяным арнаментам[5]. На позным этапе развіцця з'яўляюцца жалезныя вырабы — дзіды, нажы, кінжалы і інш. Адкрыты селішчы, у тым ліку ўмацаваныя. Плямёны Хаджалы-Кедабекскай культуры займаліся земляробствам і гавядніцтвам, у іх была развіта металургія. Падтрымваліся сувязі з суседнімі плямёнамі.

У адным з курганоў у Хаджалы археолагам Э. Рослерам была знойдзена агатавая[6]. пацерка з імем асірыйскага цара Адад-нірары II[7]. Трохрадковы асірыйскі надпіс на пацерцы прачытаў І. І. Мешчанінаў супольна з В. В. Струвэ і У. К. Шылейка[8]. Пры гэтым Мешчанінаў адзначыў, што знаходка «адкрывае шырокія перспектывы ўбок высвятлення характару самай культуры Закаўказзя і высвятлення стасункаў яе з найстаражытнейшымі цэнтрамі Двухрэчча і Месапатаміі»[9]. Цяпер гэта пацерка экспануецца ў Дзяржаўным Эрмітажы.

Прадметы, выяўленыя пры раскопах у Хаджалы ў 1895 годзе Э. Рослерам.
Дзяржаўны Эрмітаж, Санкт-Пецярбург, Расія
 
 
 
Гліняны кубак з роспісам зялёнай і жоўтых фарбаў і бронзавая падвеска ў выглядзе птушкі Агатавыя бусы Агатавая пацерка X-IX стст. да н.э. з Хаджалінскага могільніка з клінапісным надпісам асірыйскага цара Адад-нірары II (911-891 гг. да н.э.): «Палац Ададнірары, цара сусвету»

Заўвагі правіць

  1. ↑ Ходжалы-кедабекская культура // БСЭ.
  2. ↑ Ходжалы-кедабекская Культура // Советская историческая энциклопедия.
  3. ↑ А. А. Ивановский. По Закавказью. Археологические наблюдения и и исследования 1893, 1894 и 1896 гг // Материалы по археологии Кавказа. — Москва: 1911. — № VI. — С. 148.
  4. ↑ История Азербайджана(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 10 красавіка 2009. Праверана 24 лютага 2017.
  5. ↑ Пиотровский Б. Б. Археология Закавказья с древнейших времен до 1 тысячелетия до н. э.. Ленинград, 1949
  6. ↑ В. И. Авдиев. История Древнего Востока. — Государственное издательство политической литературы, 1948. — С. 405. — 588 с.

    У Хаджалінскім могільніку была знойдзена агатавая пацерка з клінаватым надпісам, што змяшчае імя асірыйскага цара Ададнірары.
  7. ↑ Аскольд И. Иванчик. Киммерийцы и скифы. Культурно-исторические и хронологические проблемы археологии восточноевропейских степей и Кавказа пред- и раннескифского времени. — М.-Берлин: Палеограф, 2001. — Т. II. — С. 155. — 324 с. — (Степные народы Евразии).

    …Цяжка меркаваць таксама, што пацерка старэй астатняга комплексу пахавання больш за на трыста гадоў. Такім чынам, найболей імавернае, што гаворка ў дадзеным выпадку павінна ісці пра Ададнірары II. Знаходка пацеркі з яго імем у 11 кургане Xаджалы разам з асірыйскай паліванай пасудзінай паказвае, такім чынам, на датаванне як гэтага кургана, так і сінхронных яму курганоў Мінгечаура, IX ст. да н. э.
  8. ↑ Т. С. Пассек Памяти Ивана Ивановича Мещанинова // Советская археология : журнал. — Москва: Наука, 1967. — № 3. — С. 320.
  9. ↑ И. И. Мещанинов. Ассирийская вотивная бусина в Азербайджане // Известия ООИА. — Баку: 1926. — Т. II.

Літаратура правіць

  • Пиотровский Б. Б., Археология Закавказья с древнейших времен до 1 тысячелетия до н. э., Л., 1949
  • Минкевич-Мустафаева Н. В., Памятники трех основных групп Ходжалы-кедабекской культуры на территории Азербайджанской ССР и их датировка, в сборнике: Материальная культура Азербайджана, в. 4, Баку, 1962.

Спасылкі правіць

Гл. таксама правіць

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Хаджалы-кедабекская_культура&oldid=4480176"