Хасэ Антоніа Агірэ

Хасэ Антоніа Агірэ Лекубе (баск. José Antonio Aguirre y Lecube; 6 сакавіка 1904, Більбаа, Іспанія — 22 сакавіка 1960, Парыж, Францыя) — іспана-басконскі палітык, дзеяч баскскага нацыяналізму, першы прэзідэнт (леендакары) Краіны Баскаў (1936—1960).

Хасэ Антоніа Агірэ
1-ы President of the Basque Autonomous Community[d] 7 кастрычніка 1936 — 22 сакавіка 1960
Пераемнік	Jesús María de Leizaola[d]
дэпутат кортэсаў Другой Іспанскай Рэспублікі[d] 12 ліпеня 1931 — 9 кастрычніка 1933
дэпутат кортэсаў Другой Іспанскай Рэспублікі[d] 8 снежня 1933 — 7 студзеня 1936
дэпутат кортэсаў Другой Іспанскай Рэспублікі[d] 6 сакавіка 1936 — 2 лютага 1939
дэпутат кортэсаў Другой Іспанскай Рэспублікі[d] 7 снежня 1931 — 30 ліпеня 1931
Пераемнік	Manuel Robles Aranguiz[d]
mayor of Getxo[d] 13 красавіка 1931 — 28 чэрвеня 1931
Нараджэнне	6 сакавіка 1904(1904-03-06) Більбаа, камарка Гран-Більбаа[d], правінцыя Біская, Краіна Баскаў, Іспанія[…]
Смерць	22 сакавіка 1960(1960-03-22)[…] (56 гадоў) Парыж, Парыж, рэгіён Іль-дэ-Франс, Метраполія Францыі, Францыя[…]
Імя пры нараджэнні	ісп.: Jose Antonio Aguirre Lecube
Партыя	Баскская нацыялістычная партыя
Адукацыя	Універсітэт Дэўста
Дзейнасць	regional policy[d]
Узнагароды	Cross of the Tree of Guernica[d] (2010)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Сярэднюю адукацыю атрымаў у першай у краіне ікастоле — школе, дзе ўсе прадметы выкладаліся на баскскай мове. Атрымаў юрыдычную адукацыю.

У 1920 годзе памёр яго бацька, і Агірэ разам з вялікай сям’ёй пераехаў у Алгорту. У 1926 годзе, пасля арміі, уладкаваўся ў юрыдычную фірму, пазней адкрыўшы ўласную. Паралельна пачаў удзельнічаць у кіраванні сямейнай фабрыкай па вытворчасці шакаладу, дасягнуўшы ў гэтай справе значных поспехаў. Атрымаў вядомасць дзякуючы палітыцы па павышэнні дабрабыту рабочых. Як юрыст Алігарэ нярэдка аказваў дапамогу прадстаўнікам бедных класаў. Ён таксама быў футбалістам, гуляў за клуб Атлетык Більбаа.

У канцы 1920-х гадоў далучыўся да Баскскай нацыяналістычнай партыі.

Падчас грамадзянскай вайны ў Іспаніі Агірэ застаўся верны Другой Рэспубліцы, сфармаваў у Краіне Баскаў урад з прадстаўнікоў розных палітычных сіл: баскскіх нацыяналістаў, сацыялістаў, левых нацыяналістаў, левых і цэнтрысцкіх рэспубліканцаў, камуністаў.

Летам 1937 года, калі паўстанцы прарвалі абарону вакол Більбаа, Агірэ быў вымушаны бегчы ў Каталонію; пасля паражэння Рэспублікі эміграваў у Францыю. Адтуль у 1940 года уцёк у Швецыю праз Бельгію (дзе хаваўся ў езуіцкім каледжы) і Германіт (дзе пражыў чатыры месяцы, пакінуўшы сям’ю ў Лёвене). У 1941 годзе разам са сваёй жонкай і дзецьмі адправіўся ў Бразілію.

Далей жыў у Бразіліі, Уругваі, Аргенціне. Потым пераехаў у ЗША, дзе выкладаў у Калумбійскім універсітэце. Некалькі разоў выязджаў у краіны Лацінскай Амерыкі. Вёў антыфашысцкую агітацыю сярод баскскіх дыяспар. Быў удзельнікам першай канферэнцыі ААН. У 1946 годзе пераехаў у Францыю, стварыўшы так званы «баскскі ўрад у выгнанні». Супрацоўнічаў з ЦРУ па пытаннях барацьбы з камунізмам у краінах Лацінскай Амерыкі. У апошнія гады жыцця шмат займаўся грамадскай дзейнасцю, арганізаваў Міжнародны кангрэс баскскіх партый.

Памёр у Парыжы ад сардэчнага прыступу, быў пахаваны ў прыходзе царквы Сен-Жан.

Літаратура

• Anasagasti, Iñaki, ed. Conversaciones sobre José Antonio Aguirre. Bilbao: Idatz Ekintza, 1983.