Чаротаўка садовая, чарацянка садовая[1] (Acrocephalus dumetorum) — пеўчая птушка сямейства чаротаўкавых.
Даўжыня цела 12,5 см, размах крылаў 17-19 см. Агульная афарбоўка аліўкавая, выразнае светлае брыво. Апярэнне спіны жаўтавата-бурае, ніз белаваты з бурым налётам. Вельмі падобная да трысняговай, балотнай і індыйскай чаротавак. Прапорцыі махавых не заўсёды дазваляюць беспамылкова адрозніць ад іншых відаў. Спеў з хрыплымі тонамі і вялікай колькасцю імітацый галасоў іншых птушак.
Пашырана ў Цэнтральнай Еўразіі. Арэал: ад Нарвегіі, Швецыі, Фінляндыі, усход Польшчы і балтыйскіх краін да Усходняй Сібіры і праз Казахстан да горных вытокаў р. Лены і паўднёвага ўсходу Алтая. На подні да паўночнай часткі Афганістана. Распаўсюджваецца на поўнач і захад, засяляючы балтыйскія краіны, Фінляндыю і Швецыю.
Пералётны від. Спарадычна залятае ў Заходнюю Еўропу (Вялікабрытанія, Ірландыя, Францыя, Бельгія, Галандыя, Германія, Данія, Швейцарыя, Іспанія, Італія, Мальта, Балгарыя, Турцыя). На Беларусі рэдкі на гнездаванні пералётны і транзітна мігрыруючы від, распаўсюджаны ў паўночных, усходніх і цэнтральных частках краіны. Месца зімовак: Пакістан, Індыя, Непал, Шры-Ланка, Бірма.
Насяляе зараснікі кустоў (як на ўскраінах вялікіх лясоў, так і групы кустоў на лугах або берагах вадаёмаў), падтопленыя бярозавыя гаі, а таксама сухія мясціны ў лесастэпе, зараснікі тамарыску ў сухіх далінах рэк, схілы пагоркаў, якія параслі шыпшынай і малінай, краі бураломаў і палян у сасновых лясах, сады і паркі з групамі кустоў, пусткі. У гарах уздоўж вадацёкаў даходзіць да пласкагор’я на вышыні 1000 м над у.м. і нават вышэй за 1200 м.
Асаблівасці біялогіі
правіць
Скрытная птушка. Корміцца толькі насякомымі.
Гняздуе ў густой травяністай расліннасці (трыснёг, крапіва і г.д.) або ў кустах і малых дрэўцах па-суседству з сонечнымі месцамі. Гняздо падвешанае (звычайна 10-40 см над зямлёй, але не больш за 1 м або крыху болей) паміж сцёблаў або галінак, чашападобнае. Знешняя частка з лістоў і сцёблаў травы, валокнаў крапівы, расліннага пуху, аплеценых павуцінай; потым ідзе больш тонкі слой з такога ж матэрыялу, толькі без павуціны, унутраная частка — з дробных і мяккіх сцёблаў травы (часам з шэрсці і конскага воласу).
Яйкі (3-5, часам 6) звычайна крыху патоўшчаныя на адным з канцоў. Афарбоўка зменлівая: бледна-ружовыя, глыбокія плямы — шэра-фіялетавыя, паверхневыя — чорна-карычневыя з больш светлымі краямі; матавыя, малочна-белыя ці крэмавыя; глыбокія плямы — белыя (цямнейшыя за фон), паверхневыя — аліўкава-карычневыя; ярка-белыя з мноствам карычневых плямак; зеленаватыя або светла-зялёныя з аліўкава-зялёнымі або ржава-карычневымі плямамі і інш. Плямы часта сканцэнтраваны на шырэйшым канцы. Памеры: 17,5 х 14 мм.
Зноскі
- Птушкі Еўропы: Палявы вызначальнік / пад рэд. М. Нікіфарава. — Варшава: Навуковае выдавецтва ПНВ, 2000.
