Юльян Урсын Нямцэвіч
Юльян Урсын Нямцэвіч (16 лютага 1757, вёска Скокі, Берасцейскі павет, цяпер Брэсцкі раён — 21 мая 1841, Парыж) — польскі пісьменнік, палітычны дзеяч, гісторык.
| Юльян Урсын Нямцэвіч | |
|---|---|
| польск.: Julian Ursyn Niemcewicz | |
 | |
| Асабістыя звесткі | |
| Дата нараджэння | 16 лютага 1757[1][2][…] ці 16 лютага 1758[3][4][…] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 21 мая 1841[3][6][…] |
| Месца смерці | |
| Пахаванне | |
| Грамадзянства | |
| Бацька | Марцэлій Нямцэвіч[d] |
| Маці | Ядвіга з Сухадольскіх[d] |
| Альма-матар | |
| Прафесійная дзейнасць | |
| Род дзейнасці | дыпламат, перакладчык, паэт, пісьменнік, публіцыст, гісторык, палітычны актывіст |
| Мова твораў | польская |
| Грамадская дзейнасць | |
| Член у | |
| Узнагароды |
 |
| Подпіс |
 |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Біяграфія правіць
Юльян Урсын Нямцэвіч нарадзіўся 16 лютага 1758 года ў сям’і Марцэлія Нямцэвіча і Ядвігі з Сухадольскіх у старым драўляным маёнтку за два кіламетры на поўнач ад Скокаў.
Вучыўся ў Брэсцкім езуіцкім калегіуме, у 1770—1777 гадах у Рыцарскай школе (Кадэцкім корпусе) у Варшаве.
Абраны паслом на Чатырохгадовы сойм 1788—1792, удзельнічаў у распрацоўцы Канстытуцыі 3 мая 1791. З 1791 года член Адукацыйнай камісіі. Пасля перамогі прарасійскай Таргавіцкай канфедэрацыі эміграваў, жыў у Саксоніі, Аўстрыі, Італіі.
Падчас паўстання 1794 г. ад’ютант і сакратар Т. Касцюшкі. Паранены ў Мацяёвіцкай бітве, трапіў у палон; зняволены ў Петрапаўлаўскай крэпасці ў Пецярбургу.
Пасля амністыі ў 1796 годзе разам з Касцюшкам выехаў у ЗША.
Вярнуўся ў Варшаву ў 1807 годзе, заняў пасаду сакратара Сената Варшаўскага княства. З 1813 года сакратар Сената Каралеўства (Царства) Польскага. У сваім маёнтку Урсынаў пад Варшавай сабраў вялікую бібліятэку. У 1809, 1816 і 1819 зрабіў некалькі падарожжаў па Беларусі з мэтай апісання помнікаў. У 1820 годзе ў Віцебску ставілася камедыя Ю. Нямцэвіча «Пан Навіна». З 1827 года старшыня Таварыства сяброў навук у Варшаве.
Падчас паўстання 1830—1831 увайшоў у склад Часовага ўрада, абраны сенатарам-кашталянам. Пасля задушэння паўстання маёмасць Ю. Нямцэвіча канфіскавана, у тым ліку і бібліятэка, якую прадалі на аўкцыёне. Ю. Нямцэвіч эміграваў у Парыж. У 1838 годзе заснаваў у Парыжы Польскую бібліятэку.
Адзін з найвыдатнейшых польскіх пісьменнікаў эпохі Асветніцтва. Ініцыятар і рэдактар выдання «Збор гістарычных мемуараў пра старажытную Польшчу» (т. 1—7, 1822—1836).
Памёр 21 мая 1841 года.
Бібліяграфія правіць
- Dzieіa poetyckie wierszem i prozа. T. 1-12. Lipsk, 1838-43.
Зноскі
- ↑ https://books.google.pl/books?id=dSoEAAAAYAAJ&pg=PA9&dq=niemcewicz+skokach&hl=pl&ei=VFycTO_0MoWV4gacmvW0DQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=niemcewicz%20skokach&f=false Праверана 31 снежня 2021.
- ↑ Polish Theater Encyclopedia — Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, 2015. Праверана 31 снежня 2021.
- ↑ а б Julian Ursyn Niemcewicz // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Julian Niemcewicz // Artists of the World Online, Allgemeines Künstlerlexikon Online, AKL Online / Hrsg.: A. Beyer, B. Savoy — B: K. G. Saur Verlag, Verlag Walter de Gruyter, 2009. — ISSN 2750-6088 — doi:10.1515/AKL
- ↑ а б http://www.britannica.com/EBchecked/topic/414616/Julian-Ursyn-Niemcewicz
- ↑ Niemcewicz, Julian Ursyn (1751-1841) // Identifiants et Référentiels — ABES, 2011. Праверана 31 снежня 2021.
- ↑ а б в http://tnk.krakow.pl/czlonkowie/niemcewicz-julian-ursyn/ Праверана 30 жніўня 2022.
Літаратура правіць
- Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 3. Кніга 2 / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Мн., 2005.
- Рапановіч. Слоўнік геаграфічных назваў.
- Dihm J. Niemcewicz jako polityk i publicysta w czasie Sejmu Czteroletniego. Krakyw, 1928;
- Dihm J. Niemcewicz jako historyk // Sprawozdania Polskiej Akademii Nauk. 1961. Z. 1;
- Przemski L. Opowieњж o starym ursynie. Warszawa, 1966;
- Грицкевич В. П. Путешествия наших земляков. Мн., 1968;
- ЭГБ, т. 5;
- АЗБ;
- БЭ, т. 11.