Ян Скала
Ян Скала (, 17 чэрвеня 1889 года, Небельчыцы, Лужыца, Германія — 22 студзеня 1945 года, вёска Дзедзіце, каля горада Намыслаў, Польшча) — лужыцкі пісьменнік, паэт, публіцыст і грамадскі дзеяч.
| Ян Скала | |
|---|---|
| в.-луж.: Jan Skala | |
 | |
| Асабістыя звесткі | |
| Дата нараджэння | 17 чэрвеня 1889[1] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 22 студзеня 1945[1] (55 гадоў) |
| Месца смерці | |
| Пахаванне | |
| Грамадзянства | |
| Прафесійная дзейнасць | |
| Род дзейнасці | журналіст, пісьменнік, публіцыст |
| Мова твораў | лужыцкія мовы |
| Грамадская дзейнасць | |
| Партыя | |
| Член у | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
.svg){kind=small}
Біяграфія правіць
Нарадзіўся 17 чэрвеня 1889 года ў працоўнай сям’і ў сербалужыцкай камуне Небельчыцы. У 1901 годзе паступіў у гімназію ў Будзішыне, але неўзабаве быў вымушаны пакінуць навучанне з-за недахопу грашовых сродкаў. У 1902 годзе скончыў працоўныя курсы і да 1916 года працаваў на розных прадпрыемствах хімічнай прамысловасці. Пісаў невялікія артыкулы для газет сацыял-дэмакратычнай прэсы. У 1910 годзе апублікаваў свае першыя вершы. У 1912 годзе ўступіў у сербалужыцкую культурна-асветніцкую арганізацыю «Маціца сербская». З 1916 года ўдзельнічаў у бітвах Першай сусветнай вайны на Балканах і на Усходнім фронце ў Расіі. У 1920 годзе быў адным з заснавальнікаў Лужыцкай народнай партыі (сёння — Лужыцкі альянс). У 1921 годзе працаваў у рэдакцыі сербалужыцкай газеты «Serbske Nowiny». У 1924 годзе ўступіў у «Саюз палякаў у Германіі». Удзельнічаў у дзейнасці Саюза нацыянальных менmшасцяў Германіі. У 1925 годзе заснаваў друкаваны орган Саюза нацыянальных меншасцяў Германіі штомесячнік «Kulturwehr» і быў яго галоўным рэдактарам да 1936 года. Падтрымліваў сувязі з дэмакратычнай інтэлігенцыяй у Чэхаславакіі і Польшчы.
Пасля прыходу да ўлады нацыстаў падвяргаўся ганенням за сваю мінулую палітычную дзейнасць. У 1936 годзе яму забаранілі займацца журналісцкай дзейнасцю. У 1937 годзе быў арыштаваны з іншымі сербалужыцкімі грамадскімі і культурнымі дзеячамі. Знаходзіўся ў зняволенні ў Дрэздэне на працягу 9 месяцаў. Пасля вызвалення працаваў на розных прадпрыемствах у Берліне і Будзішыне. У 1943 годзе пакінуў Берлін і пасяліўся ў роднай вёсцы сваёй жонкі ў Ніжняй Сілезіі.
22 студзеня 1945 года застрэлены чырвонаармецам, які уварваўся ў яго кватэру[2].
Сачыненні правіць
- Wo serbskich prašenjach. Přispomnjenja k serbskemu programej, Praha 1922
- Skrě. Zběrka z lubosće khwilow, Budyšin 1923
- Stary Šymko (Стары Шымко), Budyšin 1924
- Die nationalen Minderheiten im Deutschen Reich und ihre rechtliche Situation, Bautzen 1929
Памяць правіць
- У 1965 годзе ў польскім горадзе Намыслаў быў усталяваны помнік Яну Скале.
- Імем Яна Скалы названая вуліца ў Баўтцене.
Зноскі
- ↑ а б Deutsche Nationalbibliothek Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 26 красавіка 2014.
- ↑ Richard Krawatzeck, In Memoriam. Jan Skala gest. 22. Januar 1945
Літаратура правіць
- Dietrich Šołta: Stawizny serbskeho pismowstwa III. dźěl. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1990
- Jan Cyž: Skala, Jan. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 506ff.
- Jan Skala a Stanislav Vinaver Архівавана 4 сакавіка 2016., Rozhlad, 11/2014
- Гугнин А. А., Введение в историю серболужицкой словесности и литературы от истоков до наших дней, Российская академия наук, Институт славяноведения и балканистики, научный центр славяно-германских отношений, М., 1997, стр. 136—137, 140 141, 144—145, 153, 155. ISBN 5-7576-0063-2
Спасылкі правіць
- Біяграфія на сайце Серболужицкого інстытута(недаступная спасылка) (верхнялуж.)
- Біяграфія(недаступная спасылка) (ням.)