3-я армія (Расійская імперыя)

3-я армія (палявая)
3А
3-я армія (палявая); 3А
Гады існавання	чэрвень 1914 года — пачатак 1918 года
Краіна	Расія
Уваходзіць у	гл. спіс франтоў
Тып	армія
Дыслакацыя	Расійская імперыя
Удзел у	Першая сусветная вайна 1914—1918
Камандзіры
Вядомыя камандзіры	гл. Галоўнакамандуючыя

3-я а́рмія (3-я палява́я а́рмія, 3 А) — фарміраванне (агульнавайсковае аператыўнае аб'яднанне, армія) злучэнняў, часцей Кіеўскай ваеннай акругі Рускай імператарскай арміі, падчас Першай сусветнай вайны.

3-я палявая армія прымала ўдзел у Галіцыйскай бітве, Карпацкай аперацыі, у ліквідацыі наступстваў Горліцкага прарыву ў складзе Паўднёва-Заходняга фронту.

Гісторыя

Палявое ўпраўленне (штаб 3 А) утворана ў ліпені 1914 года пры штабе Кіеўскай ваеннай акругі. Пазней Трэцяя армія была размешчана ў Дубне. Яна складалася з упраўлення, чатырох армейскіх карпусоў і трох кавалерыйскіх дывізій, пазней у склад арміі ўвайшоў 3-і кавалерыйскі корпус (не надоўга). 20 жніўня 1914 года 3-я руская армія ўступіла на тэрыторыю Аўстра-Венгрыі.

Далей штаб кватараваў у Пяняках, будынак, у якім ён быў размешчаны, пасля іх ад’езду ў Золачаў, быў падпалены невядомымі людзьмі. У Золачаве штаб арміі быў размешчаны ў трохпавярховым каменным будынку, у якім раней быў банк^[1].

3 верасня 1914 года 3-я руская армія ўзяла Лемберг (Львоў).

2 мая 1915 года немцы пачалі магутнае наступленне паміж Горліцэй і Тарнавым, якое суправаджалася моцнай артылерыйскай падтрымкай. Галоўны ўдар немцаў прыйшоўся па 3-й рускай арміі, якая панесла паражэнне з-за недахопу артылерыйскіх снарадаў і дрэннага інжынернага абсталявання акопаў.

10 мая 1915 года пасля страты каля 200 тысяч чалавек і 140 гармат 3-я армія атрымала дазвол адступіць да ракі Сан.

Адзін з афіцэраў Брытанскай ваеннай місіі, капітан Нэйльсан, які быў сведкам цяжкай барацьбы 3-й рускай арміі (Паўднёва-Заходняга фронту), на якую перш за ўсё абрынуўся ўдар Макензена, піша ў сваім данясенні ад 11 чэрвеня:
«Усе апошнія наступы былі проста забойствамі, так як мы атакавалі без артылерыйскай падрыхтоўкі непрыяцеля, які валодае шматлікай лёгкай і цяжкай артылерыяй».
Каб ахарактарызаваць «раставанне» ліку байцоў у гэты трагічны перыяд для Рускай арміі, мы прывядзем указанні аб колькасці байцоў у вышэйзгаданай 3-й Рускай арміі:
а) 19 мая капітан Нэйльсан, даносячы пра страты гэтай арміі, піша: «Страты каласальныя. Мне сказалі, што да 16-га яны былі больш за 100 000, але я думаю, што яны больш ...
У X корпусе ў адной дывізіі засталося 1 000 чалавек, у іншай 900;
у 12-й Сібірскай стралковай дывізіі засталося толькі 2 000 чалавек».
б) 6 чэрвеня той жа капітан Нэйльсан піша пра 3-ю армію: «...Вось некаторыя дадзеныя аб колькасці пасля ўліцця ўкамплектавання, якія прыбылі сюды пачынаючы з 14 мая (па 2 000 — 4 000 у дзень);
12-я сіб. стралковая дывізія — 18 афіцэраў і 3 000 салдат;
X корпус, ва ўсіх трох дывізіях, узятых разам, — 14 000 чалавек;
у XXIX корпусе, які з’яўляецца ў арміі самым моцным, — 20 000 чалавек.
ХХIII корпус страціў палову свайго складу ў адну атаку.
IX корпус страціў 3 500 чалавек у тры дні...
У нас вельмі мала снарадаў і стрэльбаў. Усе паказвае на бясплоднасць пасылаць людзей у атаку пры такім каласальным адрозненні ў артылерыйскім ўзбраенні».

— Сайт Милитера, Глава шестая. Распределение военнообязанных между войсками и тылом, Военные усилия России в Мировой войне, Н. Н. Головин — Париж: Т-во объединённых издателей, 1939 год.

^[2]

Пад канец 1917 года штаб 3-й арміі размяшчаўся ў Полацку. Ліквідаваны ў пачатку 1918 года.

Склад

У розныя перыяды вайны ў склад арміі ўваходзілі розныя фарміраванні:

На пачатак вайны

У жніўні і верасні 1914 года

12 пяхотных дывізій, 4 конных дывізій, 192 батальёнаў, 123 эскадронаў і 712 гармат. Усяго ў 3-й арміі: 192 бат., 384 кул., 123 эск. і сотняў, 32 кул., 576 гарм., 48 марцір, 24 цяжкіх, 18 сап., 1 іскр, і 5 тэл рот, 2 пант. бат., 12 самалётаў, 4 роты памежнай варты.

Штаб арміі: палявое ўпраўленне.
- 3-і палявы жандармскі эскадрон
- 1-я асобная тэлефонная рота
- 4-я іскравая рота
- авіяцыйны атрад IX корпуса
- авіяцыйны атрад XI корпуса
- 1 аўтамабільная рота.
Армейская конніца: 9-я, 10-я і 11-я кавалерыйскія дывізіі; 3-я каўказская казачая дывізія.
Усяго: 86 эскадронаў і сотняў, 32 кулямёта, 48 конных гармат.
IX армейскі корпус: 5-я, 42-я і 58-я пяхотныя дывізіі; 2-і Чарнаморскі казацкі полк, 10-я асобная данская казачая сотня; 9-ы март. арт. дывізіён; 6-ы сапёрны батальён; 14-ы абозны батальён; карпусныя палявыя рухомыя пякарні № № 63, 65 і 81.
Усяго ў IX АК: 48 батальёнаў, 96 кулямётаў, 9 эскадронаў і сотняў, 144 гармат, 12 марцірных, тры сапёрныя і адна тэлефонная роты, адна рота памежнай варты.
XI армейскі корпус: 11-я, 32-я і 78-я пяхотныя дывізіі; 2-і Кацярынадарскі. каз. полк: 31-я асобная данская каз. сотня; 11-ы мар. арт. дывізіён; 21-ы сап. бат.; 8-я асобная сап. рота; 16-ы абозны бат.; карпусныя палявыя рухомыя пякарні № № 135, 64 і 66.
Усяго ў XI АК: 48 бат., 96 кул., 9 эск. і сот., 144 гарм., 16 горных, 12 марцір, 4 сап. і 1 тэл. роты.
4 цяжкіх арт. брыгады ТАОН: 1-й і 3-й дывізіёны; 6-й пантонны батальён.
XXI армейскі корпус: 33-я, 44-я і 69-я пяхотныя дывізіі; 30-я асобная сап. рота: 43-і Данскі каз. полк; 13-я асобная данская каз. сотня; 21-ы март. арт. дывізіён: 14-ы сап. батальён; 13-ы абозны батальён; карпусныя палявыя рухомыя пякарні № № 78, 80 і 137.
Усяго ў XXI АК: 48 бат., 96 кул., 10 эскадр. і сотняў, 144 гарм., 12 марцір (гаўбіц), 4 сап. і 1 тэл роты, 2 роты памежнай варты.
Тылавыя ўстановы 3-й арміі: 6 мясцовых арт. паркаў; 4 скорастр. № № 3, 10, 12, 31; 1 март. № 6 і 1 горны № 4; 10 паляв. хлеб.; 18 паляв. перас. шпіт. № № 359-366, 369-374, 478-479, 480-481; 23 зап. шпіт. № № 109-120, 123-128, 132-133, 135-137, 139-148; 2 ваенна-сап. транспарта № № 36-37; 25 армейскі транспарт; 41 вольна-наёмны транспарт.

У канцы вайны

У канцы вайны ў склад 3-й палявой арміі ўваходзілі:

Палявое ўпраўленне (штаб)
- упраўленне загадчыка аўтамабільнай часткай арміі, з 1915 года
- упраўленне начальнікаў інжынераў арміі, з 6 лютага 1916 года
- упраўленне інспектараў артылерыі арміі, з 5 сакавіка 1916 года
- аддзел па дэмабілізацыі штаба арміі, у 1917 годзе
- у штаб армій быў прызначаны ваенны камісар Часовага ўрада, пасля Лютаўскай рэвалюцыі 1917 года
XV армейскі корпус
XX армейскі корпус
XXXV армейскі корпус

У складзе (перыяд)

Паўднёва-Заходняга фронту (ліпень 1914 — чэрвень 1915)
Паўночна-Заходняга фронту (чэрвень — жнівень. 1915)
Заходняга фронту (жнівень 1915 — чэрвень 1916)
Паўднёва-Заходняга фронту (чэрвень — ліпень 1916)
Заходняга фронту (ліпень 1916 — пачатак 1918)

Камандуючыя (перыяд)

19.07.1914 — 03.09.1914 — генерал ад інфантэрыі Мікалай Уладзіміравіч Рузскі
03.09.1914 — 20.05.1915 — генерал ад інфантэрыі Радка Дзмітрыевіч Радка-Дзмітрыеў
03.06.1915 — 03.08.1917 — генерал ад інфантэрыі Леанід Вільгельмавіч Леш
03.08.1917 — 11.08.1917 — генерал-лейтэнант Міхаіл Фёдаравіч Квяцінскі
11.08.1917 — 09.09.1917 — генерал-лейтэнант Януарый Казіміравіч Цыховіч
12.09.1917 — 09.10.1917 — генерал-лейтэнант Ілля Зурабавіч Адзішэлідзе
09.10.1917 — 08.11.1917 — генерал-лейтэнант Дзмітрый Паўлавіч Парскі
08.11.1917 — падпаручнік Сяргей Андрэевіч Анучын

Начальнік штаба (перыяд)

Уладзімір Міхайлавіч Драгаміраў, генерал, (??.07.1914 — ??.09.1914)
Сяргей Канстанцінавіч Дабравольскі, генерал, (08.11.1914 — 03.06.1915)

Зноскі

↑ From Tsarist General to Red Army Commander by Mikhail Bonch-Bruyevich, translated by Vladimir Vezey, Progress Publishers, 1966
↑ Сайт Милитера, Глава шестая. Распределение военнообязанных между войсками и тылом, Военные усилия России в Мировой войне, Н. Н. Головин — Париж: Т-во объединённых издателей, 1939.

Літаратура

Н. Н. Головин, «Военные усилия России в Мировой войне», — Париж: Т-во объединённых издателей, 1939 год;
Н. Корниш, Русская армия 1914 — 1918 годов;
Залесский К.А. Кто был кто в Первой мировой войне. — М.: АСТ, 2003. — 896 с. — 5 000 экз. — ISBN 5-271-06895-1.
Военный энциклопедический словарь. М., Военное издательство, 1984. Галицийская битва 1914, с. 178; Галич-Львовская операция 1914, с. 178; Люблин-Холмская операция, с. 411; Юго-Западный фронт 1914-1917, с. 838;
Заянчкоўскі А. М. Першая сусветная вайна = Первая мировая война. — СПб.: Палігон, 2000. — 878 с. — ISBN 5-89173-082-0.

Спасылкі

[1] From Tsarist General to Red Army Commander by Mikhail Bonch-Bruyevich, translated by Vladimir Vezey, Progress Publishers, 1966

[2] Сайт Милитера, Глава шестая. Распределение военнообязанных между войсками и тылом, Военные усилия России в Мировой войне, Н. Н. Головин — Париж: Т-во объединённых издателей, 1939.

[1]

[2]