Шчытні

(Пасля перасылкі з Notostraca)

Шчы́тні (Notostraca) — атрад шчэлепаногіх ракападобных.

Шчытні

Triops australiensis
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Notostraca G. O. Sars, 1867


Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  83757
NCBI  63729
EOL  6925
FW  133207

Апісанне правіць

Даўжыня цела з адросткам да 10 см, з шырокім дахападобным плоскім карапаксам — шчытком (адсюль назва), на якім спераду размешчана пара складаных (фасетчных) вачэй і няпарнае простае вочка. Цела складаецца з трох раздзелаў — галавы, грудзей і брушка. На галаве 5 пар, на грудзях да 70 пар грудных лістападобных ног, вонкавая частка якіх пераўтворана ў жабры. Мандыбулы буйныя і здольныя пераціраць ежу. Колькасць тулаўных сегментаў дасягае 40, але падзел тулава на грудзі і брушка выражаня не яўна. Пярэднія тулаўныя сегменты, якія нясуць канцаваіны, утвараюць грудзі. Усе сегменты, што папярэднічаюць 11-му, які з’яўляецца палавым, нясуць па адной пары прыдаткаў. Ззаду ў выніку зліцця грудных сегментаў утвараюцца кольцы, кожнае з якіх можа несці некалькі (да шасці) канцавін. Пазбаўлены прыдаткаў задні аддзел тулава ўяўляе сабой сегментаванае брушка, з адросткам (тэльсанам) і парай доўгіх ніткападобных прыдаткаў.

Пашырэнне правіць

Вядомы з верхняга карбону, выкапнёвыя вельмі падобныя да сучасных. Адносяцца да адзінага сямейства Triopsidae з двума родамі Triops і Lepidurus. У сусветнай фаўне адрозніваецца прыкладна дзясятак сучасных відаў.

Пашыраны ў Еўропе і Паўночнай Амерыцы ў зацішных прэсных часовых вадаёмах, дзе адсутнічаюць рыбы. На Беларусі ў веснавых снегавых лужынах, якія перасыхаюць, і часовых вадаёмах адзначаны 2 віды: шчыцень вясновы, або хвастаты (Lepidurus apus) і шчыцень звычайны (Triops cancriformis).

Асаблівасці біялогіі правіць

Кормяцца дэтрытам, парасткамі водных раслін, дробнымі воднымі жывёламі. Пярэднія 9 пар грудных канцавін выкарыстоўваюцца для збору часцінак дэтрыта з дна, на якім шчытні, хоць яны і добрыя плыўцы, усё ж праводзяць большую частку часу.

Раздзельнаполыя, але самцы трапляюцца значна радзей за самак, таму размнажэнне пераважна партэнагенетычнае. Самкі выносяць яйцы ў яйцавых мяшках на 11-й пары грудных ног, адкладваюць іх на дно вадаёма, дзе яны зімуюць. Яйцы вельмі жыццяздольныя (да 15 гадоў пасля высыхання і прамярзання ажываюць), у некаторых відаў высыханне яец фактычна неабходнае для іх наступнага нармальнага развіцця. Лічынкі — наўпліусы. Развіццё з метамарфозай. Працягласць жыцця да 1 месяца.

Літаратура правіць