Ірына Татэосаўна Хачатранц
Ірына Татэосаўна Хачатранц (7 красавіка 1916, Масква — 16 чэрвеня 1999, Мінск) — беларускі інжынер-будаўнік, спецыяліст у галіне арганізацыі і кіравання будаўніцтвам. Заслужаны будаўнік БССР (1974). Кандыдат тэхнічных навук (1954), дацэнт (1956).
| Ірына Татэосаўна Хачатранц | |
|---|---|
| Дата нараджэння | 7 красавіка 1916 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 16 чэрвеня 1999 (83 гады) |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Дзеці | Ксенія Кірылаўна Хачатранц |
| Род дзейнасці | інжынер у цывільным будаўніцтве |
| Навуковая сфера | арганізацыя будаўніцтва[d] |
| Месца працы | |
| Навуковая ступень | кандыдат тэхнічных навук (1954) |
| Навуковае званне | |
| Альма-матар | |
| Узнагароды | |
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Біяграфія правіць
Нарадзілася 7 красавіка 1916 г. у Маскве ў сям’і інжынераў Татэоса Маркаравіча і Ксеніі Аляксандраўны (народжанай Марозавай). Ірына Хачатранц пайшла па бацькоўскіх стопах і ў 1932 г., скончыўшы школу, паступіла на будаўнічы факультэт Новачаркаскага індустрыяльнага інстытута імя С. Арджанікідзэ. У 1937 г. яна з адзнакай скончыла інстытут па спецыяльнасці «інжынер-будаўнік гарадскіх шляхоў» і была накіравана на працу ў Растоў-на-Доне.
З пачаткам Вялікай Айчыннай вайны эвакуіравалася ў Алтайскі край. Першыя некалькі гадоў працавала рахункаводам у калгасах, у 1944 г. перайшла на працу інжынерам-праектыроўшчыкам адмысловай будаўніча-мантажнай часці № 15 горада Рубцоўска. Удзельнічала ў будаўніцтве Алтайскага трактарнага завода, у 1945 г. паўгода выконвала абавязкі галоўнага архітэктара горада.
У жніўні 1947 г. па заяўцы трэста «Белтрактарабуд» пераехала ў Мінск. Беларуская сталіца актыўна аднаўлялася пасля вайны. Хачатранц працавала на будаўніцтве Мінскага трактарнага завода, у снежні 1949 г. уладкавалася асістэнтам кафедры будаўнічай вытворчасці будаўнічага факультэта Беларускага політэхнічнага інстытута імя І. В. Сталіна (цяпер Беларускі нацыянальны тэхнічны ўніверсітэт).
У 1950 годзе канчаткова перайшла з трэста ў БПІ. У 1952 г. паступіла ў аспірантуру. У найкарацейшыя па акадэмічных мерках тэрміны падрыхтавала дысертацыю на сушуканне навуковай ступені кандыдата тэхнічных навук і паспяхова абараніла яе ў 1954 г. У 1956 годзе была зацверджана ў званні дацэнта.
Апроч чытання асноўнага курсу па арганізацыі і кіраванні будаўніцтвам, яна вяла курсавыя і дыпломныя праекты, ажыццяўляла навуковае кіраўніцтва аспірантамі і сушукальнікамі. Удзельнічала ў працы Дзяржаўнай экзаменацыйнай камісіі, навукова-даследчых праектах, займалася падрыхтоўкай навучальных і навучальна-метадычных дапаможнікаў.
Пачынаючы з 1969 г. і была нязменным кіраўніком па навуковай частцы Беларускай тэрытарыяльнай навукова-даследчай лабараторыі арганізацыі і эканомікі будаўніцтва пры БПІ. Дзякуючы ўкараненню ў будаўнічых арганізацыях Мінска распрацовак лабараторыі ў першай палове 1970-х гг. у сталіцы была дасягнута самая высокая ў СССР рытмічнасць жыллёвага будаўніцтва, а эканамічны эфект склаў больш 1 млн руб.
У 1986 годзе сышла на пенсію, але навуковую працу не пакінула. У канцы 1980-х гг. стварыла кааператыў, які займаўся аптымізацыяй сістэмы планавання і кіравання вытворчасцю будаўнічых арганізацый.
Памерла 16 чэрвеня 1999 года. Пахавана на Маскоўскіх могілках у Мінску.
Навуковая дзейнасць правіць
Была прызнаным экспертам у вобласці ўкаранення новай тэхнікі і эфектыўнай арганізацыі будаўніцтва, удзельнічала ў працы навукова-тэхнічных саветаў і ўпраўленняў пры Савеце Міністраў і профільных міністэрствах БССР, была адным з ініцыятараў стварэння ў рэспубліцы сістэмы эксперыментальнага будаўніцтва. Пры яе непасрэдным удзеле распрацоўваліся праекты арганізацыі патокавага будаўніцтва двух мікрараёнаў, Мінскага домабудаўнічага камбіната, школ-інтэрнатаў і іншыя.
У часы працы ў БПІ вяла курсавыя і дыпломныя праекты, ажыццяўляла навуковае кіраўніцтва аспірантамі і сушукальнікамі, падрыхтавала больш за 5000 інжынераў і 14 кандыдатаў навук, выдала больш за 60 друкаваных прац, у тым ліку тры манаграфіі.
Сям’я правіць
Маці беларускага архітэктара Ксеніі Хачатранц.
Узнагароды правіць
За шматгадовую працу над методыкай каляндарнага планавання працы будаўнічых арганізацый Прэзідыум Вярхоўнага Савета БССР прысвоіў ёй ганаровае званне «Заслужаны будаўнік БССР» (1974). Сярод іншых яе ўзнагарод — Грамата Вярхоўнага Савета БССР за дасягнутыя поспехі ў развіцці будаўніцтва рэспублікі (1958) і юбілейны медаль «За доблесную працу. У адзначэнне 100-годдзя з дня нараджэння У. І. Леніна».
Спасылкі правіць
- Ирина Татеосовна Хачатрянц Архівавана 2 лютага 2020.