Іларыён Мяфодзьевіч Ігнаценка

Іларыён Мяфодзьевіч Ігнаценка (28 снежня 1919 — 3 лютага 2002) — беларускі гісторык, акадэмік АН БССР (1974), доктар гістарычных навук (1965), прафесар (1966).

Іларыён Мяфодзьевіч Ігнаценка
Дата нараджэння	28 снежня 1919(1919-12-28)
Месца нараджэння	Лоеўскі раён, Гомельская вобласць, БССР
Дата смерці	3 лютага 2002(2002-02-03) (82 гады)
Месца смерці	Мінск, Беларусь
Грамадзянства	СССР  Беларусь
Род дзейнасці	навуковец, палітык
Навуковая сфера	гісторык
Месца працы	БДУ Інстытут гісторыі партыі пры ЦК КПБ Інстытут гісторыі НАНБ
Навуковая ступень	доктар гістарычных навук (1965)
Навуковае званне	прафесар (1966) акадэмік Акадэміі навук Беларускай ССР (1974)
Альма-матар	Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны
Вядомыя вучні	Міхаіл Паўлавіч Касцюк і Мікалай Сцяфанавіч Сташкевіч
Узнагароды

Біяграфічныя звесткі

Скончыў пракурорскія курсы ў Ленінградзе, Гомельскі педагагічны інстытут. У 1939—1947 гадах служыў у ВМФ СССР. У 1948—1950 гадах пракурор горада Гомеля, у 1953—1955, 1956—1966 гадах у Беларускім дзяржаўным універсітэце, у 1958—1960 гадах сакратар Мінскага гаркама КПБ. У 1966—1969, 1975—1980 гадах дырэктар Інстытута гісторыі партыі пры ЦК КПБ. У 1969—1975 гадах дырэктар, з 1980 года загадчык аддзела, а з 1991 года галоўны навуковы супрацоўнік Інстытута гісторыі АН Беларусі.

Член ЦК КПБ у 1976—1981 гадах. Дэпутат Вярхоўнага савета БССР у 1975—1986 гадах.

Навуковая дзейнасць

Аўтар прац, прысвечаных праблемам Лютаўскай і Кастрычніцкай рэвалюцый (1917), грамадзянскай вайны і ваеннай інтэрвенцыі 1918—1920 гадоў на Беларусі, беларускаму нацыянальна-вызваленчаму руху, станаўлення беларускай дзяржаўнасці. Манаграфія «Бяднейшае сялянства — саюзнік пралетарыяту ў барацьбе за перамогу Кастрычніцкай рэвалюцыі на Беларусі (1917—1918 гг.)» (1962) вызначаецца змястоўнасцю характарыстык пралетарыяту і сялянства, пазіцый бальшавікоў і іх саюзнікаў. Упершыню пасля 1920—1930-х гадах у кнізе характарызуюцца платформа і ўплыў на сялянства беларускіх нацыянальных партый. Адкрыццём новай тэмы ў беларускай гістарыяграфіі стаў аналіз саставу і рашэнняў Усебеларускага з’езда (снежань 1917, Мінск). У манаграфіі «Лютаўская буржуазна-дэмакратычная рэвалюцыя на Беларусі» (1986) разглядаюцца сацыяльна-эканамічныя перадумовы рэвалюцыі, яе ход у гарадах і вёсках, на Заходнім фронце, дынаміка расстаноўкі палітычных сіл, узаемаадносіны паміж Саветамі і органамі Часовага ўрада, месца і роля беларускага нацыянальнага руху. На думку аўтара, сама па сабе ўзятая лакальна сітуацыя на Беларусі не з’яўлялася рэвалюцыйнай. Аднак у агульнарасійскім кантэксце, пры рэзкім пагаршэнні ўмоў жыцця і пад уздзеяннем імпульсаў звонку, яна магла перарасці ў рэвалюцыйную, што і адбылося: у мяккіх формах — у лютым, у вострых — у кастрычніку 1917 года. Пры гэтым вырашальным фактарам выступіў Заходні фронт, ператварэнню якога ў трэці (пасля Петраграда і Масквы) рэвалюцыйны цэнтр у Расійскай імперыі даследчык аддае асаблівую ўвагу. Манаграфія «Кастрычніцкая рэвалюцыя і самавызначэнне Беларусі» (1992) — спроба раскрыць у сукупнасці ўсіх бакоў працэс станаўлення беларускай дзяржаўнасці: у варыянтах БНР і БССР.

Дзейнасць I. Ігнаценкі як арганізатара гістарычнай навукі і даследчыка ацэньваецца неадназначна. Яго працы нясуць на сабе адбітак часу. Факты, аб’ектыўнае асвятленне працэсаў бяруць верх над сімпатыямі і антыпатыямі.

У артыкулах 1990-х гадах I. Ігнаценка абгрунтоўвае канцэпцыю Лютаўскай і Кастрычніцкай рэвалюцый як дзвюх фаз, двух этапаў адной буржуазна-дэмакратычнай рэвалюцыі. Кастрычнік 1917 года разглядаецца як складаная з’ява, выкліканая да жыцця абставінамі вайны, няздольнасцю Часовага ўрада зрабіць неабходныя пераўтварэнні.

I. Ігнаценка адзін з кіраўнікоў і аўтараў калектыўных прац «Нарысы гісторыі Камуністычнай партыі Беларусі» (ч. 2, 1967), «Гісторыі Беларускай ССР» (т. 1—5, 1972—75). Ен здолеў надаць развіццю гістарычнай навукі ў БССР творчы імпульс.

Бібліяграфія

• Революция в историческом процессе: очерки. — Минск : Беларускі кнігазбор, 1997. — 200 с. — (Мир ученого) — ISBN 985-6318-16-5.
• Кастрычніцкая рэвалюцыя на Беларусі: асаблівасці і вынікі. — Мінск : БелНДЦДААС, 1995. — 270 с. — ISBN 985-6099-15-3.
• Октябрьская революция и самоопределение Белоруссии. — Минск : Навука і тэхніка, 1992. — 254 с. — ISBN 5-343-00871-2.
• Великий Октябрь в судьбах белорусского народа. — Мінск : Беларусь, 1987. — 319 с.
• Февральская буржуазно-демократическая революция в Белоруссии / АН БССР, Ин-т истории. — Мн. : Наука и техника, 1986. — 344 с.
• Дорогой борьбы и созидания: к 40-летию воссоединения Западной Белоруссии с БССР / И. М. Игнатенко, А. Н. Мацко. — Минск : Беларусь, 1979. — 172 с.
• Беднейшее крестьянство ― союзник пролетариата в борьбе за победу Октябрьской революции в Белоруссии (1917―1918 гг.). — Минск : Издательство Министерства высшего, среднего специального и профессионального образования БССР, 1962. — 497 с.

Літаратура

• Касцюк М. Іларыён Ігнаценка — гісторык і чалавек // Беларускі гістарычны часопіс. 1994. № 3.
• Кароль А. Ігнаценка // ЭГБ у 6 т. Т. 3. Мн., 1996.
• Белазаровіч В. А. Гістарыяграфія гісторыі Беларусі: вучэб. дапаможнік; Установа Адукацыі «Гродзенскі Дзярж. Ун-т імя Я. Купалы». — Гродна : ГрДУ, 2006. — 345 с. — ISBN 985-417-858-7.

Спасылкі

• nasb.gov.by Іларыён Мяфодзьевіч Ігнаценка, Нацыянальная акадэмія навук Беларусі
• Іларыён Мяфодзьевіч Ігнаценка ў базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі