Аляксандр Яраславіч Неўскі

Аляксандр Яраславіч (30 мая 1220, Пераяслаў-Залескі — 14 лістапада 1263, Гарадзец) — князь наўгародскі (1236—1240, 1241—1251), цвярскі (1247—1252), вял.кн. кіеўскі (1249—1263), уладзімірскі (1252—1263), прылічаны да святых. З роду Рурыкавічаў (11-е калена).

Аляксандр Яраславіч Неўскі
вялікі князь кіеўскі 1249 — 1263
Папярэднік	Андрэй Яраславіч[d]
Пераемнік	Яраслаў Яраславіч[d]
князь наўгародскі 1228 — 1229
Папярэднік	Яраслаў Усеваладавіч[d]
Пераемнік	Міхаіл Усеваладавіч[d]
князь наўгародскі 1236 — 1240
Папярэднік	Яраслаў Усеваладавіч[d]
Пераемнік	Андрэй Яраславіч[d]
князь наўгародскі 1241 — 1252
Папярэднік	Андрэй Яраславіч[d]
Пераемнік	Васіль Аляксандравіч[d]
князь наўгародскі 1257 — 1259
Папярэднік	Васіль Аляксандравіч[d]
Пераемнік	Дзмітрый Аляксандравіч[d]
князь пераяслаўскі[d] 1246 — 1263
Нараджэнне	13 мая 1220 Пераслаўль-Залескі, Уладзіміра-Суздальскае княства
Смерць	14 лістапада 1263 (43 гады) Гарадзец, Q23898671?, Гарадзецкі раён, Горкаўская вобласць
Месца пахавання	Аляксандра-Неўская лаўра
Род	Рурыкавічы і Юр’евічы
Бацька	Яраслаў Усеваладавіч[d]
Маці	Феадосія Мсціслаўна[d]
Жонка	Аляксандра Брачыслаўна[d]
Дзеці	Дзмітрый Аляксандравіч[d], Андрэй Аляксандравіч[d], Даніл Аляксандравіч і Васіль Аляксандравіч[d]
Веравызнанне	праваслаўе
Дзейнасць	кіраўнік, палкаводзец
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сын пераяслаўскага кн. Яраслава Усеваладавіча. Паводле Жыція, разбіў шведскі атрад у бітве на Няве (15.7.1240), але заходнія крыніцы гэта не пацвярджаюць. Вясною 1241 г. узяў штурмам і разбурыў крэпасць Капор'е, выгнаў немцаў са Пскова. У 1242 г. разбіў немцаў на льдзе Чудскога возера (г.зв. «Лядовае пабоішча», 5.4.1242). У 1245 г. адбіў некалікі літоўскіх набегаў на паўночна-заходнюю Русь, у 1253 г. адбіў напад немцаў на Пскоў, заключыў дагавор з Лівонскім ордэнам, у 1256 г. здзейсніў паспяховы паход у Фінляндыю. Вёў перапіску з Папам Рымскім, яе мэты, вынікі і ацэнкі спрэчныя ў гістарыяграфіі. Імкнуўся да захавання міру з ардынскімі ханамі, 5 разоў ездзіў да Каракарума і Сарая. Пахаваны ў саборы Раждзественскага манастыра ва Уладзіміры.

У 15 ст. ад наўгародцаў празваны «Храбрым», у 16 ст. — «Неўскім». Пры мітрапаліце Макарыі, на Маскоўскім саборы 1547 г., кананізаваны Рускай праваслаўнай царквой ў ліку дабраверных. У агіяграфічнай літаратуры выведзены ідэальным князем-воінам.

Паводле загаду імп. Пятра I, у 1724 г. рэшткі Аляксандра Яраславіча перенесеныя з Уладзіміра ў Санкт-Пецярбург у Аляксандра-Неўскі манастыр (пазней лаўра), дзе захоўваюцца дасюль.

Літаратура

• Князь Александр Невский и его эпоха: Исслед. и материалы. СПб., 1995;
• Пашуто В. Т. Александр Невский. М.; Екатеринбург, 1995.
• Раздорский А. И. Александр Невский, кн. (1220 или 1221—1263) // Санкт-Петербург: Энциклопедия. 2-е изд., испр. и доп. СПб: ООО «Бизнес-пресса»; М.: Российская политическая энциклопедия (РОССПЭН), 2006. 1024 с.: ил. ISBN 5-8110-0107-X