Анжуйская дынастыя

Анжу́йская дына́стыя (фр.: Maison d'Anjou) — найменне некалькіх дваранскіх і каралеўскіх дынастый Еўропы.

Першы Анжуйскі дом (Інгельгерынгі)

Яго родапачынальнікам быў Інгельгер (каля 840—886), сын Тэртулія, віконт Анжэра ў 880. Яго сын Фульк I Руды (да 886 — да 942) стаў у 930 годзе першым графам Анжу. Яго спадчыннікі:

942—958 : Фульк II Добры (пам. 11 лістапада 958)
958—987 : Жафруа I Грызеганель (пам. 987)
987—1040 : Фульк III Нера (пам. 1040)
1040—1060 : Жафруа II Мартэл (пам. 1060)

Род загас у 1060 годзе са смерцю Жафруа II, уладанні якога атрымалі ў спадчыну дзеці яго сястры Ірменгарды і яе мужа Жафруа IV, графа Гацінэ і Шате-Ландона, які стаў родапачынальнікам другога Анжуйскага дому.

Другі Анжуйскі дом (Гацінэ-Анжу)

Галіна роду графаў Гацінэ. У 1060 годзе Жафруа III Барадаты (пам. пасля 1096). Яго пераемнікі:

1060—1068 : Жафруа III Барадаты (пам. пасля 1096)
1068—1109 : Фульк IV Вырашаны (1043—1109)
- Жафруа IV Мартэл (пам. 1106)
1109—1129 : Фульк V Малады, кароль Іерусаліма (1095—1143)

Ад сыноў Фулька V род падзяліўся на 2 лініі. Ад старэйшага, Жафруа V Плантагенета (1113—1151) паходзіць англійская каралеўская дынастыя Плантагенетаў, а ад Балдуіна III — Іерусалімская галіна.

Анжуйская дынастыя ў Іерусалімскім каралеўстве

Заснавальнікам дынастыі стаў Фульк V, граф Анжу. Заўдавеўшы, ён здзейсніў паломніцтва ў Іерусалім, дзе ажаніўся з Мелісандай, дачкой і спадчынніцай Балдуіна II. Пасля смерці цесця Фульк стаў каралём Іерусаліма (1131—1143).

Яго спадчыннікі:

1143—1162 Балдуін III — сын Фулька і Мелісанды
1162—1176 Амары I — сын Фулька і Мелісанды
1176—1185 Балдуін IV Пракажоны — сын Амары I

Часам да гэтай дынастыі прылічаюць іерусалімскіх кіраўнікоў Готфрыда Бульёнскага (1099—1100), Балдуіна I (1100—1118), Балдуіна II (1118—1131), у гэтым выпадку дынастыя завецца Ардэна-Анжуйскай. Усе гэтыя кіраўнікі сапраўды знаходзіліся ў сваяцтве з Фулькам, але іх аб'яднанне ў адну дынастыю з'яўляецца надуманым.

Анжуйская дынастыя ў Англіі (Плантагенеты)

Сын Фулька V ад першага шлюбу Жафруа (Джэфры) Прыгожы прыняў ад які з'ехаў на Усход бацькі графства Анжу. Дзякуючы ўдаламу шлюбу з Мацільдай, дачкой Генрыха I, караля Англіі, Жафруа атрымаў шанец атрымаць у спадчыну англійскую карону. Сын Жафруа і Мацільды Генрых II стаў першым каралём Англіі (1154—1189) з Анжуйскай дынастыі. У Англіі гэту дынастыю часцей завуць Плантагенетамі па баявой эмблеме Жафруа — галінцы жаўтазелю (лац. planta genista). Да Плантагенетаў належаць:

Генрых II Плантагенет (1154—1189)
Рычард I Львінае Сэрца (1189—1199)- сын Генрыха II
Іаан Беззямельны (1199—1216) — сын Генрыха II
Генрых III (1216—1272) — сын Джона
Эдуард I (1272—1307) — сын Генрыха III
Эдуард II (1307—1327) — сын Эдуарда I
Эдуард III (1327—1377) — сын Эдуарда II
Рычард II (1377—1399) — унук Эдуарда III, сын Эдуарда Чорнага прынца. Пасля яго валадарылі прадстаўнікі бакавых ліній дынастыі — Ланкастэры і Ёркі.

Анжуйская дынастыя (Анжу-Сіцылійскі дом)

Галіна дому Капетынгаў, заснавана Карлам I Анжуйскім (1220—1285), сынам Людовіка VIII. У 1250 г. Карл I Анжуйскі атрымаў у пасаг Праванс, у 1266—1268 гг. заваяваў Неапаль і Сіцылію. У 1282 г. Сіцылія зрынула яго ўладу, і Карл I Анжуйскі застаўся каралём Неапаля.

Яго незвычайна вялікае нашчадства, якое падзялілася на некалькі галін, займала прастолы каралеўстваў Неапаля, Венгрыі, Польшчы, а таксама шэрагу дзяржаў меншага рангу — княства Ахейскага, герцагства Дураца.

Да Анжу-Сіцылійскага дому адносяцца:

1. каралі Неапаля (са старэйшай лініі):

Карл I Анжуйскі (1266—1285)
Карл II (1285—1309) — сын Карла I Анжуйскага
Роберт (1309—1343) — трэці сын Карла II
Джавана I (1343—1382) — унучка Роберта

2. каралі Неапаля (з лініі Дураца):

Карл III Малы (1382—1386) — нашчадак Карла II
Уладзіслаў (1386—1414) — сын Карла III
Джавана II (1414—1435) — дачка Карла III

3. каралі Венгрыі:

Карл I Роберт (1308—1342) — унук Карла II, пляменнік Роберта
Лаяш I (1342—1382) — сын Карла I Роберта
Марыя Венгерская (1382—1395) — дачка Лаяша I, ажанілася і зрабіла кіраўніком Венгрыі (1387—1437) Жыгімонта

4. каралі Польшчы:

Людовік Анжуйскі (1370—1382) — ён жа Лаяш I Венгерскі
Ядвіга (1382—1399) — дачка Людовіка

Анжуйская дынастыя — галіна Валуа

Заснавана Людовікам I Анжуйскім (1339—1384), другім сынам Іаана II Добрага. Людовік I Анжуйскі быў усыноўлены каралевай Неапаля Джаванай I і павінен быў стаць яе пераемнікам у Неапалі. Але Джавана I была зрынута сваім сваяком Карлам Малым (Карлам III), і Неапаль перайшоў да каралёў з лініі Дураца Анжу-Сіцылійскага дому, а затым да прынцаў Арагонскага дому. Людовік і яго спадчыннікі неаднаразова спрабавалі адваяваць Неапаль, але ўсе іх спробы ў выніку апыняліся безвыніковымі. З неапалітанскай спадчыны ім удалося замацаваць за сабой Праванс.

Графы Праванса і «альтэрнатыўныя» каралі Неапаля з Анжуйскай лініі Валуа:

Людовік I Анжуйскі (1382—1384);
Людовік II Анжуйскі (1384—1417) — сын Людовіка I;
Людовік III Анжуйскі (1417—1434) — сын Людовіка II;
Рэнэ Добры (1434—1480) — сын Людовіка II;
Карл IV Анжуйскі (Мэнскі) (1480—1481) — унук Людовіка II, пляменнік Людовіка III і Рэнэ Добрага.

У Карла Мэнскага быў брат, прыжыты яго бацькам, графам Мэнскім, па-за шлюбам. Ён быў узаконены і даў пачатак лініі анжуйскіх бастардаў, якія насілі тытул баронаў, а потым і маркізаў дэ Мезьер. Дачка і спадчынніца апошняга маркіза была выдадзена замуж за старэйшага сына герцага Манпансье. Пра яе зняты фільм Б. Тавернье «Прынцэса дэ Манпансье» (2010). Унучка гэтай пары, спадчынніца Мезьера і Манпансье, была жонкай Гастона Арлеанскага і маці «Вялікай мадэмуазель».

Гл. таксама

Спіс графаў і герцагаў Анжуйскіх

	Анжуйская дынастыя на Вікісховішчы