Валасяніца малая, мухалоўка малая, лоцманчык (Ficedula parva) — птушка сямейства мухалоўкавых.
Даўжыня цела 11,5 см, размах крылаў 18,5-21 см.
Самец у гнездавы перыяд з іржавымі горлам і грудзьмі (як у малінаўкі), шчокі шэрыя, самка з жаўтавата-карычневым налётам (не блытаць з самкай лугавога ерчыка). Самец і самка з белымі плямамі па баках хваста. Маладыя падобныя да самкі. Характэрна рухае хвастом. Голас: вясёлы і гучны спеў пачынаецца.
Арэал: ад Заходняй Еўропы (Данія, усход Германіі і поўдзень Швецыі) поясам праз Еўропу і Азію (да Камчаткі і Сахаліна ўключна), а таксама Малая Азія, Каўказ і паўночны Іран.
На захадзе арэала жыве ў старых, вільготных і зацененых лісцевых або мяшаных лясах (часцей букавыя і піхтава-букавыя). На раўнінах цэнтральнае Еўропы насяляе дубовыя, дубова-грабавыя лясы і алешнікі. У прыбалтыйскіх краінах, Расіі і Беларусі — розныя тыпы мяшаных хваёвых бароў, на поўначы засяляе ельнікі. Аддае перавагу высокім дрэвам з добра развітым падростам, мясцінам паблізу ад вады, палянам і высечкам. У Малдавіі засяляе таксама старыя сады і вінаграднікі. У Цэнтральнай Еўропе (Германія, Польшча, Славакія) сустракаецца ад раўнін да 1700 м над у.м., на Балканах — да 1300 м, у Арменіі — да 2350 м.
Пералёты від. Акрамя арэала сустракаецца на востраве Мядзведжым, у Ісландыі, Вялікабрытаніі, Ірландыі, Францыі, Бельгіі, Люксембургу, Швейцарыі, Іспаніі, Балеарах. Зімуе на поўдні Азіі (Пакістан, Індыя, Індакітай, усход і поўдзень Кітай, Малайзія), верагодна, таксама ў Афрыцы.
Асаблівасці біялогіі
правіць
Гняздо ў вялікім (часам напаўадкрытым) дупле (можы быць і ў штучным) або ў шчыліне ці расколіне дрэва (муроў), у развілцы некалькіх галін каля ствала, звычайна на вышыні 1,5-4 м над зямлёй. Знешняя частка з сухіх і завялых лістоў і сцёблаў; унутраная – з расліннага пуху, валокнаў раслін, павуціння, кавалкаў зялёнага моху. Скупая высцілка з лістоў травы, кавалкаў моху, валосся і сухога лісця дрэў і кустоў (матэрыял шчыльна сплецены).
Яйкі (звычайна 5-6) са слаба завостраным вузейшым канцом, белаватыя, жоўта-белыя, жоўта-ружовыя або блакітна-зялёныя з густымі і вельмі дробнымі ржавымі ці чырвона-карычневымі плямкамі, часам сканцэнтраванымі на шырэйшым канцы.
- F. p. parva — Еўропа;
- F. p. albicolla — ад Урала на ўсход да Камчаткі, р. Амур і Сахаліна.
- Птушкі Еўропы: Палявы вызначальнік. — Варшава: Навуковае выдавецтва ПНВ, 2000. — 540 с.: іл. ISBN 83-01-13187-X
