Вацлаў IV

Вацлаў IV, Венцэль, Венцаслаў (Wenzel, Wenceslaus, Václav; 1361—1419), імператар свяшчэннарымскі (1378—1400).

Венцэль I
чэшск.: Václav, ням.: Wenzel, італ.: Venceslao
кароль Германіі 10 чэрвеня 1376 — 20 жніўня 1400
Каранацыя	6 ліпеня 1376, Ахен
Папярэднік	Карл IV
Пераемнік	Рупрэхт III Пфальцкі
кароль Чэхіі 29 лістапада 1378 — 16 жніўня 1419 (пад імем Вацлаў IV)
Каранацыя	1363, Прага, Чэхія
Папярэднік	Карл IV
Пераемнік	Жыгімонт
Нараджэнне	26 лютага 1361 Нюрнберг, Сярэдняя Франконія, Каралеўства Баварыя, Баварская акруга, Свяшчэнная Рымская імперыя
Смерць	16 жніўня 1419 (58 гадоў) Nový hrad u Kunratic[d], Кунраціцы[d], Прага 4[d], Прага, Каралеўства Багемія, Землі багемскай кароны, Свяшчэнная Рымская імперыя
Месца пахавання	Сабор Святога Віта
Род	Люксембургі
Бацька	Карл IV Люксембургскі
Маці	Ганна Свідніцкая[d]
Жонка	1-я: Іаана Баварская 2-я: Сафія Баварская
Дзеці	няма
Адукацыя	Карлаў універсітэт
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Старэйшы сын імператара Карла IV, з Люксембургскага дому. Заняцце Вацлавам IV імперскага стальца супала з перыядам рэлігійнага і палітычнага неспакою ў Германіі. З мэтаю заспакаення краіны Вацлаў на нюрнбергскім сойме (1383) спрабаваў забараніць гарадскія і шляхецкія саюзы, але гэта не атрымалася ні тады, ні ў 1387 г. у Мерзебургу, толькі ў 1389 г. у Егеры быў абвешчаны земскі мір. Беспаспяхова Вацлаў IV імкнуўся спыніць раскол каталіцкай царквы. Няўдачы ўзмацнілі прыхільнасць Вацлава да віна і палявання, за якімі ён неўзабаве зусім кінуў клопаты пра кіраванне. Запальчывы па натуры, ён часта рабіў жорсткасці, у т.л. у адносінах да шляхты і духавенству; так святара Яна Непамука ён загадаў кінуць у р. Влтаву з Пражскага мосту. У 1384 г. чэшская шляхта, на баку якой выступіў і брат Вацлава IV, венгерскі кароль Жыгімонт, трымала імператара некалькі месяцаў у палоне і вызваліла толькі па патрабаванні нямецкіх князёў. Вацлаў спрабаваў новымі жорсткасцямі ўзмацніць сваю ўладу, але масавае абурэнне прымусіла яго да саступак, якія значна паменшылі яго ўладу. У Германіі яго ўплыў таксама знізіўся; у 1398 г. шляхта і саюзы гарадоў пазбавілі яго права ўсталёўваць падаткі. Нарэшце, у 1400 г. чатыры курфюрсты, майнцкі, кёльнскі, трырскі і пфальцкі, абвясцілі Вацлава скінутым са стальца і на яго месца абралі Рупрэхта, курфюрста пфальцкага, які, праўда, не ўсімі быў прызнаны. Тымчасова ў Чэхіі зноў пачаліся хваляванні. Жыгімонт схапіў Вацлава і пратрымаў 19 месяцаў у зняволенні. Прыхільны да паслядоўнікаў Я. Гуса, Вацлаў нямала аслабіў нямецкі элемент у Чэхіі; у гэтым асабліва важны яго дэкрэт ад 18 студзеня 1409 г., паводле якога Пражскі ўніверсітэт быў пераўтвораны ў чэшскі, што стала прычынаю выдалення з яго ўсіх нямецкіх прафесараў і студэнтаў. Пасля смерці Рупрэхта, у 1410 г., на імператарскі сталец быў абраны Жыгімонт, якому Вацлаў саступіў свае правы. Вацлаў дажыў да Пражскага паўстання і пачатку гусіцкіх войнаў.

Літаратура

• Венцеслав или Венцель // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
  • Pelzel, «Lebensgeschichte des röm. und böhm. König W.» (Прага, 1788—90);
  • Weizsäcker, «Deutsche Reichstagsakten unter König W.» (Мюнхен, 1868—74);
  • Linder, «Geschichte des Deutschen Reich unter König W.» (Брауншвейг, 1875).