Курфюрст

Курфюрст (ням.: Kurfürst, літар. — «князь-выбаршчык», ад Kur — выбар, абранне і Fürst — князь; калька лац.: principes electores imperii) — ў Свяшчэннай Рымскай імперыі — імперскі князь, за якім з XIII стагоддзі было замацавана права абрання імператара.

Codex Balduineus змяшчае першы малюнак сходу курфюрстаў:
Сем курфюрстаў выбіраюць Генрыха VII імператарам. Курфюрстаў можна вызначыць па гербам (злева направа): архіепіскапы Кёльна, Майнца і Трыра, пфальцграф Рэйнскі, герцаг Саксоніі, маркграф Брандэнбургскі і кароль Чэхіі

Старажытны ўзор кароны курфюрста

Позні варыянт кароны курфюрста

Правы і асаблівыя прывілеі курфюрстаў былі прызнаныя і аформленыя Залатая була Карла IV (1356); статус курфюрста быў замацаваны за сям’ю князямі імперыі:

• архіепіскапам Майнца,
• архіепіскапам Трыра,
• архіепіскапам Кёльна,
• каралём Чэхіі,
• Рэйнскім пфальцграфам,
• курфюрстам Саксоніі і
• маркграфам Брандэнбурга.

«Узнікненне інстытута курфюрстаў было звязана, перш за ўсё, з асаблівасцямі палітычнага развіцця феадальнай Германіі, з утварэннем там тэрытарыяльных княстваў, доўгім замацаваннем палітычнай раздробленасці і паслабленнем цэнтральнай улады.»

У XVII стагоддзі правы курфюрстаў атрымалі таксама герцагі Баварыі (1623) і Гановера (1692). У 1803 годзе было адменена курфюрства Рэйнскіх пфальцграфаў, архіепіскапаў Кёльна і Трыра, курфюрскія правы архіепіскапа Майнца былі перададзеныя зноў створанаму графству Рэгенсбург. Акрамя гэтага тытул курфюрста атрымалі:

• герцаг Зальцбурга,
• герцаг Вюртэмберга,
• Бадэнскі маркграф і
• ландграф фон Гесэн-Касель.

Тэрыторыя, якая кіравалася курфюрстам, акрамя сваёй звычайнай назвы, магла таксама называецца курфюрством. У XVIII стагоддзі адбываецца ўзмацненне курфюрстаў: курфюрст Брандэнбургскі, які адначасова валодаў Прусіяй, прымае каралеўскі тытул, аб’яднаўшы спадчынныя ўладанні пад назвай каралеўства Прусія . Курфюрст Саксоніі становіцца каралём Польшчы, а курфюрст Гановера становіцца каралём Вялікабрытаніі).

Тытул спыніў сваё існаванне пасля ліквідацыі Свяшчэннай Рымскай імперыі ў 1806 годзе, за выключэннем Гесэн-Каселя, кіраўнік якога захаваў пасля Венскага кангрэса (1815) тытул курфюрста з даданнем «каралеўская высокасць». У 1866 годзе Гесэн-Касель быў захоплены Прусіяй, і тытул курфюрста быў цалкам скасаваны.