Зыгмунт Урублеўскі
Зыгмунт Урублеўскі (28 кастрычніка 1845, Гродна — 16 красавіка 1888, Кракаў, Польшча) — фізік, удзельнік Паўстання 1863 г.
| Зыгмунт Урублеўскі | |
|---|---|
| польск.: Zygmunt Florenty Wróblewski | |
 | |
| Дата нараджэння | 28 кастрычніка 1845[1][2][…] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 16 красавіка 1888[1][5][6] (42 гады) |
| Месца смерці |
|
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Бацька | Antoni Wróblewski[d] |
| Маці | Karolina Wróblewska[d] |
| Род дзейнасці | фізік, хімік |
| Навуковая сфера | фізіка |
| Месца працы | |
| Альма-матар | |
| Член у | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
.svg){kind=small}
БіяграфіяПравіць
У 1862 г. скончыў гімназію ў Гродне і паступіў на фізіка-матэматычны факультэт універсітэта Св. Уладзіміра ў Кіеве. У 1863 г. вярнуўся ў Гродна, прызначаны сакратаром пры паўстанцкім начальніку Гродзенскага ваяводства, функцыі якога ў той момант выконваў Станіслаў Сільвестровіч, яго дваюрадны брат. Паводле паказанняў З. Урублеўскага, дадзеных у Гродзенскай губернскай ваенна-следчай камісіі, ён спадзяваўся ўступіць у паўстанцкі атрад, але пасля прыезда ў Гродна не змог выйсці на ўдзельнікаў падпольных рэвалюцыйных структур. У маі 1863 г. атрымаў прапанову ад С. Сільвестровіча перапісваць паўстанцкія дакументы. Арыштаваны 10.8.1863. Прывезены ў Надзвычайную следчую камісію ў Вільні. Сасланы на 6 гадоў у Сібір. 2 гады правёў у Томску, затым пераведзены ў Цывільск Казанскай губ. Амніставаны ў 1869, вярнуўся ў Беларусь, пасля выехаў на вучобу ў Берлінскі ўніверсітэт. Працаваў у фізічных лабараторыях Германіі і Францыі пад кіраўніцтвам славутых фізікаў Г.Гельмгольца, Г.Кірхгофа, А.Кунта. У 1874 у Мюнхене абараніў дысертацыю на ступень доктара «Эксперыментальнае даследаванне магчымасці ўзбуджэння электрычнасці механічнымі сродкамі». У 1876 у Страсбургу абараніў габілітацыйную працу «Аб дыфузіі газаў праз абсарбавальныя субстанцыі», на якую станоўчы водгук даў сусветна вядомы фізік Дж.Максвел. У 1882 заняў пасаду загадчыка кафедры фізікі Ягелонскага ўн-та, з 1888 дэкан фізічнага ф-та. Ездзячы па Еўропе набываў каштоўнае абсталяванне для эксперыментаў. У 1883 арганізаваў у Ягелонскім ун-це фізічную лабараторыю, дзе ў крас. 1884 сумесна з К.Альшэўскім упершыню ў свеце атрымаў вадкі кісларод. Звадкаваў азот, вокіс вугляроду і вадарод. Выканаў першыя ў свеце даследаванні электраправоднасці металаў пры нізкіх тэмпературах. У 1883 абраны членам-карэспандэнтам Польскай акадэміі навук, у 1886 — Акадэміі навук у Вене. Ганаровы член Таварыства фізікі ў Жэневе (Швейцарыя). Трагічна загінуў у выніку пажару ў фізічнай лабараторыі 25 сакавіка 1888 г. З. Урублеўскі выліў на вопратку змест газавай лямпы і загарэўся. Памёр 16 красавіка ў выніку моцных ажогаў. Пахаваны на Ракавіцкіх могілках у Кракаве. Памятныя дошкі ўстаноўлены ў касцёле Св. Ганны ў Кракаве і ў Фарным касцёле ў Гродне. Яго імем названы кратар на Месяцы.
Зноскі
- ↑ а б Deutsche Nationalbibliothek Record #119457512 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 27 красавіка 2014.
- ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
- ↑ Zygmunt Florenty Wróblewski // SNAC — 2010. Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #119457512 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 12 снежня 2014.
- ↑ Zygmunt Florenty Wróblewski // Internetowy Polski Słownik Biograficzny
- ↑ Brozović D., Ladan T. Zygmunt Florenty Wróblewski // Hrvatska enciklopedija — LZMK, 1999. — 9272 с. — ISBN 978-953-6036-31-8
- ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #119457512 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 31 снежня 2014.
ЛітаратураПравіць
- Гапоненка В., Кіштымаў А. Уладар гранічнага холаду: Жыгімонт Урублеўскі. Мн., 1995.
СпасылкіПравіць
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Зыгмунт Урублеўскі
