Капуста
Капуста, Бручка, Гарчыца[3] (Brassica) — род раслін сямейства капуставыя (Brassicaceae) (раней крыжакветныя (Cruciferae)), да якога адносяцца такія вядомыя расліны, як капуста агародная (Brassica oleracea), гарчыца чорная (Brassica nigra), рэпа (Brassica rapa) і бручка (Brassica napobrassica var. napobrassica).
| Капуста | ||||||||||||||
 Капуста агародная (Brassica oleracea) — тыпавы від роду Капуста. Агульны выгляд квітнеючай расліны (прыродная форма). Востраў Гельгаланд, Германія | ||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||
| Міжнародная навуковая назва | ||||||||||||||
|
Brassica L., 1753 | ||||||||||||||
| Сінонімы | ||||||||||||||
| Тыпавы від | ||||||||||||||
|
Капуста агародная (Brassica oleracea)
| ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Этымалогія назвыПравіць
Навуковая назва роду паходзіць ад лацінскай назвы капусты — brassica, якая, у сваю чаргу, заснавана на кельцкім слове bresic — таксама капуста.
Распаўсюджанне і экалогіяПравіць
Налічваюць да 50 відаў капусты, распаўсюджаных пераважна ў Міжземнамор’і, а таксама ў Сярэдняй Еўропе, Цэнтральнай і Усходняй Азіі. У Амерыцы яе няма: у культуры там маюцца толькі вывезеныя з Еўропы.
На Беларусі ў дзікай прыродзе 3 віды: свірэпіца (Brassica campestris), гарчыца сарэпцкая (Brassica juncea) і гарчыца чорная (Brassica nigra)[4].
Батанічнае апісаннеПравіць
 | ||||||||||
Аднагадовыя, двухгадовыя і шматгадовыя травы з пёрыста-паасобным або лопасцевым лісцем.
Чашалісцікі растапыраныя або прыўзнятыя гарызантальна; пялёсткі доўганагатковыя, жоўтыя ці белыя, з адваротна-авальным адгінам, часам з фіялетавымі жылкамі. Тычынкі свабодныя, без зубцоў. Усярэдзіне ля аснавання кароткіх тычынак па адной большай часткай пупышкападобнай мядовай залозцы і па адной вялікай залозцы перад кожнай парай доўгіх тычынак. Завязь сядзячая. Слупок кароткі. Лычык вялікі, плоска-галоўчаты, больш-менш двухлопасцевы[5].
Плод — струк лінейнай формы з цыліндрычным слупком ці канчаецца канічным або шылападобным наканечнікам, пустым або з насеннем. Створкі струка з ясна выяўленай сярэдняй жылкай і менш яснымі бакавымі палоскамі, якія пераплятаюцца. Перагародка з тоўстымі хвалістымі сценкамі клетак эпідэрмісу[5]. Насенне шарападобнае або яйкападобныя, размешчанае ў адзін шэраг. Карэньчык зародка ляжыць у жалабку, утвораным складзенымі ўздоўж семядолямі[5].
КласіфікацыяПравіць
Род уключае каля 40 відаў[6]. Асноўныя віды, падвіды і разнавіднасці[7]:
- Brassica assyriaca Mouterde
- Brassica aucheri Boiss.
- Brassica balearica Pers.
- Brassica barrelieri (L.) Janka
- Brassica bourgeaui (Webb ex Christ) Kuntze
- Brassica cadmea O.E.Schulz
- Brassica carinata A.Braun
- Brassica cretica Lam.
- Brassica deflexa Boiss.
- Brassica deserti Danin & Hedge
- Brassica desnottesii Emb. & Maire
- Brassica dimorpha Coss. & Durieu
- Brassica drepanensis (Caruel) Ponzo
- Brassica elongata Ehrh.[5]
- Brassica fruticulosa Cirillo
- Brassica glabrescens Pold.
- Brassica gravinae Ten.
- Brassica ×harmsiana O.E.Schulz, гібрыд бручкі і рэпы
- Brassica hilarionis Post
- Brassica incana Ten.
- Brassica insularis Moris
- Brassica juncea (L.) Czern. — Гарчыца сарэпцкая
- Brassica macrocarpa Guss.
- Brassica maurorum Durieu
- Brassica montana Pourr.
- Brassica napus L. — Рапс[5]
- Brassica nigra (L.) W.D.J.Koch — Гарчыца чорная
- Brassica nivalis Boiss. & Heldr.
- Brassica oleracea L. typus[10] — Капуста агародная
- Brassica oleracea var. alboglabra (L.H.Bailey) Musil
- Brassica oleracea var. botrytis L.
- Brassica oleracea var. capitata L.
- Brassica oleracea var. costata DC.
- Brassica oleracea var. gemmifera (DC.) Zenker
- Brassica oleracea var. gongylodes L. — Кальрабі
- Brassica oleracea var. italica Plenck
- Brassica oleracea var. medullosa Thell.
- Brassica oleracea var. oleracea
- Brassica oleracea var. palmifolia DC.
- Brassica oleracea var. ramosa DC.
- Brassica oleracea var. sabauda L.
- Brassica oleracea var. sabellica L.
- Brassica oleracea var. viridis L.
- Brassica rapa subsp. campestris (L.) A.R.Clapham — Капуста палявая, свірэпа
- Brassica rapa subsp. chinensis (L.) Hanelt
- Brassica rapa subsp. dichotoma (Roxb.) Hanelt
- Brassica rapa subsp. japonica Shebalina
- Brassica rapa subsp. narinosa (L.H.Bailey) Hanelt
- Brassica rapa subsp. nipposinica (L.H.Bailey) Hanelt
- Brassica rapa subsp. oleifera (DC.) Metzg.) Hanelt
- Brassica rapa subsp. pekinensis (Lour.) Hanelt
- Brassica rapa subsp. rapa
- Brassica rapa subsp. rapifera — Турнэпс
- Brassica rapa subsp. trilocularis (Roxb.) Hanelt
Зноскі
- ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
- ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
- ↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 25. — 160 с. — 2 350 экз.
- ↑ База Растения Беларуси
- ↑ а б в г д Синская Е. Н. Род 649. Капуста — Brassica // Флора СССР / Ботанич. ин-т Акад. наук СССР; Гл. ред. акад. В. Л. Комаров; Ред. VIII тома Н. А. Буш. — М.—Л.: Изд-во Академии наук СССР, 1939. — Т. VIII. — С. 459—466.
- ↑ The Plant List: Brassica
- ↑ Паводле сайта GRIN (гл. картку расліны)
- ↑ Оценка и создание исходного материала брюквы для селекции на хозяйственно-ценные признаки (руск.)
- ↑ Brassica napus var. pabularia: інфармацыя на сайце GRIN
- ↑ NCU-3e. Names in current use for extant plant genera. Electronic version 1.0. Entry for Brassica L. (англ.) (Праверана 27 лістапада 2009)
ЛітаратураПравіць
- Капуста // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
- Капуста (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі (Праверана 6 студзеня 2010)