Катастрофа C-5 пад Таншанятам
Катастрофа C-5 пад Таншанятам — буйная авіяцыйная катастрофа, якая адбылася ў пятніцу 4 красавіка 1975 года ў ваколіцах авіябазы Таншанят у Сайгоне. У рамках аперацыі «Babylift» ваенна-транспартны самалёт Lockheed C-5A Galaxy ВПС ЗША эвакуіраваў бездаглядных і дзяцей-сірот з Паўднёвага В’етнама (рэйс па маршруце Сайгон—Анхелес), але праз 12 хвілін пасля ўзлёту выпрабаваў выбуховую дэкампрэсію, у выніку чаго адмовілі некалькі гідрасістэм. Экіпаж паспрабаваў вярнуцца на авіябазу Таншанят, але з-за значнай страты кіравання здзейсніў вымушаную пасадку на рысавае поле і цалкам разбурыўся. З 328 чалавек (311 пасажыраў і 17 членаў экіпажа) загінулі 155, у тым ліку 78 дзяцей.
| Катастрофа пад Таншанятам | |
|---|---|
 | |
| Агульныя звесткі | |
| Дата | 4 красавіка 1975 |
| Час | 16:30 ICT |
| Характар | Выбухная дэкампрэсія, LOC-I (страта кіравання) |
| Прычына | памылкі тэхабслугоўвання |
| Месца |
 за 4 км ад авіябазы Таншанят, Сайгон (Паўднёвы В’етнам) |
| Каардынаты | 10°50′25″ пн. ш. 106°41′51″ у. д.HGЯO |
| Загінулыя | 155 |
| Параненыя | 24 |
| Паветранае судна | |
,_USA_-_Air_Force_AN1294623.jpg) C-5A Galaxy ВВС США, ідэнтычны таму, што разбіўся |
|
| Мадэль | Lockheed C-5A Galaxy |
| Авіякампанія | ваенна-паветраныя сілы ЗША |
| Пункт вылету |
Таншанят, Сайгон (Паўднёвы В’етнам) |
| Пункт прызначэння |
 Кларк, Анхелес (Філіпіны) |
| Бартавы нумар | 68-0218 |
| Дата выпуску | 1970 |
| Пасажыры | 311 |
| Экіпаж | 17 |
| Выжылых | 173 |
Гэта адна з найбуйнейшых і вядомых авіякатастроф В’етнамскай вайны, а таксама другая і найбуйнейшая катастрофа з удзелам самалёта Lockheed C-5 Galaxy[1].
Папярэднія падзеі правіць
Увесну 1975 года паўночнав’етнамская армія вяла масіраванае наступленне, а ўрад Паўднёвага В’етнама практычна страціў кантроль за сітуацыяй і да пачатку красавіка ўжо балансаваў на мяжы падзення. Да красавіка 1975 года ЗША ўжо два гады як не прымалі непасрэднага ўдзелу ў В’етнамскай вайне. У амерыканскім грамадстве падзеі ў В’етнаме ўжо не знаходзілі адабрэння. 3 красавіка прэзідэнт ЗША Джэральд Форд даў загад ВПС ЗША эвакуіраваць 2000 дзяцей, народжаных ад сувязяў амерыканскіх салдат з в’етнамкамі, а таксама тых, якія страцілі абодвух бацькоў і былі кінуты сваімі бацькамі. Каб пазбегнуць панікі эвакуацыя адбывалася спачатку ў суседнія краіны, лаяльныя да амерыканскага рэжыму. Аперацыя «Babylift» («Дзіцячы пад’ёмнік») пачалася 4 красавіка[2][3].
Для эвакуацыі дзяцей былі задзейнічаны вялікія транспартныя самалёты Lockheed C-5 Galaxy. Першы рэйс павінен быў выканаць Lockheed C-5A Galaxy борт 68-0218 з 60-й паветранай арміі (серыйны нумар 500-0021, выпушчаны ў 1970 годзе, абсталяваны чатырма турбавентылятарнымі рухавікамі General Electric TF39)[4]. Ён прыбыў у Сайгон з Сан-Дыега (Каліфорнія, ЗША), яго экіпаж складаўся з 17 чалавек, у тым ліку:
- камандзір экіпажа — капітан Дэніс Трэйнар (англ.: Dennis Traynor).
- памочнік камандзіра — капітан Тылфард Харп (англ.: Tilford Harp).
- Бортінжынер — майстар-сяржант Ален Энглс (англ.: Allen Engles).
На авіябазе Таншанят на борт самалёта селі каля 250 дзяцей — 145 дзяцей малодшага ўзросту і 7 чалавек абслуговага персаналу былі размешчаны на верхняй палубе ў пасажырскім адсеку, а 102 дзіцяці і 47 дарослых (у асноўным параненыя, а таксама абслугоўваючы персанал) былі размешчаны ў грузавым адсеку. Медыцынскі персанал складаўся з 10 чалавек на чале з лейтэнантам Рэгінай Оне (англ.: Regina Aune), прычым 5 з іх перайшлі з суседняга C-141, каб дапамагчы з такім вялікім лікам эвакуіруемых. У 16:03 ICT борт 68-0218 вылецеў з авіябазы Таншанят і ўзяў курс на Анхелес (авіябазу Кларк)[2][5].
Катастрофа правіць
У 16:15, калі борт 68-0218 ляцеў над Паўднёва-Кітайскім морам па курсе 136° на эшалоне FL230 (7000 метраў) і знаходзіўся ў 20,9 кіламетрах ад Вунгтау, нечакана пачуўся моцны выбух, пасля чаго створкі задняй рампы грузавога адсека цалкам адарваліся. Камандзір правым разваротам накіраваў самалёт назад на Сайгон, але затым бортінжынер выявіў, што ў 2 з 4 гідрасістэм упаў рабочы ціск. Гэта прывяло да страты магчымасці кіраваць самалётам з дапамогай рулёў напрамкі і вышыні, рабочымі былі толькі элерон і спойлер на адной з плоскасцяў крыла, а таксама было магчыма змяняць рэжым работы рухавікоў. Акрамя гэтага, у працэсе развароту самалёт апусціў нос і пачаў губляць вышыню, пры гэтым павялічваючы хуткасць. Ніякіх рэкамендацый або тэхнікі пілатавання для такой сітуацыі ў той час яшчэ не існавала, а катастрофа магла прывесці да гібелі 328 чалавек. Тады камандзір успомніў прынцыпы аэрадынамікі і, нягледзячы на павелічэнне хуткасці, павялічыў магутнасць рухавікоў. Дзякуючы такому дзеяння борт 68-0218 пачаў падымаць нос і неўзабаве ўжо перайшоў у набор вышыні, але камандзір зменшыў магутнасць рухавікоў і стабілізаваў хуткасць на ўзроўні 463—481 км/г. У гэты час другі пілот з дапамогай наяўных у іх спойлера і элерона выраўнаваў самалёт у папярочнай плоскасці[2][5].
Сумеснымі намаганнямі пілоты знізілі машыну да 1220 метраў па курсе 310°, пасля чаго пачалі выконваць заход на пасадку на УПП №25L, але пасярод манеўру борт 68-0218 апусціў нос, а яго вертыкальная хуткасць узрасла да 1220 м/мін. Зразумеўшы, што пасадка на авіябазу ў дадзенай сітуацыі немагчыма, капітан прыняў рашэнне выконваць аварыйную пасадку і абраў для гэтага рысавыя палі ўздоўж ракі Сайгон. Знізіўшыся да 15 метраў, ён перавёў рухавікі ў рэжым малога газу. Прыкладна ў 16:30 ICT на хуткасці 500 км/г самалёт мякка апусціўся на рысавае поле, але, пасля таго, як праслізнуў па ім каля 300 метраў, зноў падняўся ў паветра. Наперадзе знаходзілася рака Сайгон, таму, каб пазбегнуць падзення ў яе камандзір павялічыў рэжым рухавікоў. Але праляцеўшы 800—900 метраў і пераляцеўшы раку, борт 68-0218 паваліўся пластом на рысавае поле і разбурыўся на 4 часткі. Пры ўдары грузавы адсек цалкам разбурыўся. З 149 дзяцей і дарослых загінулі 141. У пасажырскім адсеку загінулі 3 чалавекі з 152. Таксама загінулі 5 членаў экіпажа, 3 мэдыка і яшчэ 3 чалавека. Усяго ў катастрофе загінулі 155 чалавек (спачатку памылкова называліся лічбы звыш за 200), выжылі 173 чалавека, уключаючы ўсіх траіх пілотаў (24 з іх атрымалі раненні)[2][5].
Нароўні з катастрофай C-130 у Кхамдыку ў 1968 годзе, гэта найбуйнейшая авіякатастрофа на тэрыторыі В’етнама і ў гісторыі ВПС ЗША[1].
Расследаванне правіць
З-за выбуховага характару адрыву грузавых створак спачатку разглядалася версія аб дыверсіі[3]. Адказ на прычыны маглі даць грузавыя створкі і бартавы самапісец, якія ўпалі ў ваду. Ваенна-марскія сілы ЗША задзейнічалі для пошукаў дэсантны грузавы карабель USS Durham (LKA-114), фрэгат USS Reasoner (FF-1063) і карабель кіравання USS Blue Ridge (LCC-19), якія пасля доўгіх пошукаў змаглі знайсці ў Паўднёва-Кітайскім моры абедзве створкі люка, самапісец і некалькі целаў загінулых, выцягнутых вонкі пры дэкампрэсіі[6].
Як паказала праведзенае даследаванне адноўленых грузавых створак, асобныя клямары, утрымлівальныя ў закрытым стане, былі ўзяты небудзь з запасных частак небудзь з іншых самалётаў і не падганяліся як пакладзена. У выніку некаторыя з замкоў не зафіксаваліся ў закрытым стане. Гэта пацвердзіў і экіпаж, які паказаў, што ў Таншаняце ў іх былі складанасці з закрыццём дзвярэй, але з-за спешкі тады гэтаму не надалі значэння. З-за гэтага пры наборы вышыні і з павелічэннем розніцы ціскаў унутры і звонку самалёта нагрузка значна ўзрасла і прывяла да разбурэння замкоў[6].
Наступствы правіць
Узнагарода правіць
За выратаванне большасці дзяцей у катастрофе пад Таншанятам Нацыянальны савет па бяспецы на транспарце (NTSB) высунуў прапанову аб узнагароджанні экіпажа борта 68-0218.
- 1 кастрычніка 1975 года Начальнік штаба паветраных сіл ЗША генерал Дэвід Джонс узнагародзіў пілотаў Дэніса Трэйнара і Тылфарда Харпа крыжам ваенна-паветраных сіл ЗША.
- Яшчэ 37 медалёў былі ўручаны членам экіпажа або іх сваякам[5].
- Медсястра Рэгіна Оне, якая кіравала эвакуацыяй, нягледзячы на пералом правай нагі і шматлікія парэзы (дзякуючы гэтаму 149 дзяцей было перанесена ў бяспечнае месца), была ўзнагароджана прэміяй Чэйні, стаўшы першай жанчынай, якая атрымала гэтую ўзнагароду[2][7].
Зноскі
- ↑ а б Aircraft accident Lockheed C-5A Galaxy 68-0218 Saigon-Tan Son Nhat International Airport (SGN) (англ.)(недаступная спасылка). Aviation Safety Network. Архівавана з першакрыніцы 21 чэрвеня 2010. Праверана 17 лістапада 2013.
- ↑ а б в г д John L. Frisbee. Valor: The Lady Was a Tiger (англ.)(недаступная спасылка) (1 чэрвеня 1986). Архівавана з першакрыніцы 2 снежня 2013. Праверана 17 лістапада 2013.
- ↑ а б в Patrick Mondout. C5 Crashes In Vietnam During Operation Babylift (англ.). Праверана 17 лістапада 2013.
- ↑ 68-0218 USAF United States Air Force Lockheed C-5A Galaxy (L-500) - cn 500-0021 Архівавана 17 верасня 2016.
- ↑ а б в г John L. Frisbee. Valor: A Galaxy of Heroes (англ.)(недаступная спасылка) (1 жніўня 1991). Архівавана з першакрыніцы 22 лютага 2014. Праверана 17 лістапада 2013.
- ↑ а б в Расследование авиакатастроф. Спасение детей (руск.). Яндекс.Видео. Праверана 17 лістапада 2013.
- ↑ Colonel Regina C. Aune (англ.)(недаступная спасылка). Gathering of Eagles Foundation. Архівавана з першакрыніцы 16 снежня 2013. Праверана 17 лістапада 2013.
Спасылкі правіць
- Апісанне катастрофы на Aviation Safety Network Архівавана 21 чэрвеня 2010.