Лучыцы (Петрыкаўскі раён)

вёска ў Петрыкаўскім раёне Гомельскай вобласці Беларусі

Лу́чыцы[1] (трансліт.: Lučycy, руск.: Лучицы) — вёска ў Петрыкаўскім раёне Гомельскай вобласці. Цэнтр Лучыцкага сельсавета.

Вёска
Лучыцы
Лучыцы на малюнку Д. М. Струкава
Лучыцы на малюнку Д. М. Струкава
Краіна
Вобласць
Раён
Сельсавет
Каардынаты
Першая згадка
Насельніцтва
  • 301 чал. (2019)
Часавы пояс
Тэлефонны код
+375 2350
Аўтамабільны код
3
СААТА
3243840031
Лучыцы на карце Беларусі ±
Лучыцы (Петрыкаўскі раён) (Беларусь)
Лучыцы (Петрыкаўскі раён)
Лучыцы (Петрыкаўскі раён) (Гомельская вобласць)
Лучыцы (Петрыкаўскі раён)

Гісторыя

правіць

У часы Вялікага Княства Літоўскага вёска адносілася да Мазырскага павета, а пасля падзелаў Рэчы Паспалітай стала ўваходзіць у склад Мазырскага павета Мінскай губерні Расійскай імперыі.

З сярэдзіны XVIII ст. вёска вядома як уладанне старажытнага шляхецкага роду Яленскіх гербу «Корчак». Маёнтак Лучыцы (разам з Дунайчыцамі, Капаткевічамі і Людзяневічамі) стаў адной з галоўных і любімых сядзіб Яленскіх, якія мелі значныя маёнткі ў Новагародскім ваяводстве і Мазырскім павеце, дзе займалі высокія земскія пасады і адносіліся да рэгіянальнай эліты. Маёнтак Лучыцы аб'ядноўваў у сабе фальварак Лучыцы, вёскі Лучыцы, Слабада, Хойна і Рудня, якія размяшчаліся паблізу адзін ад аднаго.

 
Напалеон Феліксавіч Яленскі (злева) і Геранім Феліксавіч Кеневіч (1834—1864), маянткоўцы Мазырскага павета

Першым дакладна вядомым уласнікам вёскі быў Рафал-Юзаф Антонавіч Яленскі (каля 1710—1780), новагародскі кашталян (1773—1780). Пасля яго вёска пераходзіла яго прамым нашчадкам — сыну Яну Рафалавічу Яленскаму (каля 1756—1810), мазырскаму павятоваму маршалку (1795—1802); унуку — Феліксу Янавічу Яленскаму (1775—пасля 1817), мазырскі павятовы маршалак (1805—1808); праўнуку — Напалеону Феліксавічу Яленскаму (1810—1883).

Пры Напалеоне Феліксавічу Яленскім родавы маёнтак Лучыцы (фальварак Лучыцы, вёскі Лучыцы, Слабада, Хойна і Рудня) у Мазырскім павеце у 1839 налічваў 238 мужчынскіх душ і 297 жаночых. У 1839 Напалеон Яленскі быў асуджаны за ўдзел у таемным таварыстве і антыўрадавай дзейнасці, аднесены да трэцяга разраду дзяржаўных злачынцаў, пазбаўлены дваранства і сасланы шараговым жаўнерам служыць у расійскае войска ў асобны Каўказскі корпус. Яго нерухомую маёмасць было дазволена пакінуць законным спадчыннікам.

Па вяртанні з каўказскай ссылкі ў родны маёнтак Лучыцы ў 1844, Напалеон займаўся гаспадаркай і нідзе не служыў. Пасля многіх год, якія мінулі з часу дзейнасці ў таемным таварыстве дваран у Мазырскім павеце, Напалеон Яленскі змяніў свае нейтральнае стаўленне да сацыяльнай канцэпцыі «пасябраваць з сялянамі», якую ў свой час шырока прапагандаваў у літоўска-беларускіх губернях сярод дваран эмісар Шыман Канарскі (1808—1839), і арганізаваў у сваіх лучыцкіх маёнтках школу для сялянскіх дзяцей, якіх і сам там вучыў.

Напалеон Яленскі быў адным з кіраўнікоў паўстання 1863—1864 гадоў, уваходзіўшы ў групоўку «белых». За ўдзел у паўстанні ён быў высланы ў Сібір і па моцы ўказу ад 10 снежня 1865 вымушаны прадаць усе свае маёнткі, у тым ліку і Лучыцы. Напалеон Яленскі вярнуўся ў 1868 са ссылкі і пасяліўся ў Варшаве, а памёр 11 мая 1883 у Цепліцах (Чэхія, Аўстра-Венгрыя). У сваім тастаменце ён запісаў 23 800 рэйнскіх залатых на асвету і стыпендыю для сялянскіх дзяцей свайго былога маёнтка ў Мазырскім павеце.

Вядомыя асобы

правіць

Вядомыя ўраджэнцы

правіць

Зноскі

  1. Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гомельская вобласць: нарматыўны даведнік / Н. А. Багамольнікава і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2006. — 382 с. ISBN 985-458-131-4 (DJVU).

Літаратура

правіць
  • Луговцова, С. Л. «Заговор Канарского»: Мозырское демократическое общество и его участники / С. Л. Луговцова // Працы гістарычнага факультэта БДУ : навук. зб. Вып. 5 / рэдкал.: У. К. Коршук (адк. рэд.) [і інш.]. — Мінск : БДУ, 2010. — С. 297—315.
  • Aftanazy, R. Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej : w 11 t. / R. Aftanazy. — Wrocław—Warszawa—Kraków : Zaklad im. Ossolinskich Wyd-wo, 1991. — Cz. 1. — T. 1. — 352 s.
  • Aftanazy, R. Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej : w 11 t. / R. Aftanazy. — Wrocław — Warszawa — Kraków : Zaklad im. Ossolinskich Wyd-wo, 1991. — Cz. 1. Wielkie księstwo Litewskie. Inflanty. Kurlandia. — T. 2. Województwa brzesko-litewskie, nowogródzkie. — 474 s.
  • Berghauzen, J. Jeleński Napoleon Jan / J. Berghauzen // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław etc. : Ossolineum, 1964. — T. XI/1. Zesz. 48 : Jarosław — Jelowicki Aleksander. — S. 144.
  • Gieysztor, J. Pamiętniki Jakóba Gieysztora z lat 1857—1865 : w 2 t. / J. Gieysztor; przedmowa i przypisy prof. T. Korzona. — Wilno : Nakładem Tow. Udz. «Kurjer Litewski», 1913. — T. 1. — 422 s.
  • Gieysztor, J. Pamiętniki Jakóba Gieysztora z lat 1857—1865 : w 2 t. / J. Gieysztor; przedmowa i przypisy prof. T. Korzona. — Wilno : Nakładem Tow. Udz. «Kurjer Litewski», 1913. — T. 2. — 384 s.
  • Ramotowska, F. Tajemnie państwo polskie w powstaniu styczniowym 1863—1864: struktura organizacyjna : w 2 cz. / F. Ramotowska. — Warzsawa : DiG, 1999—2000. — Cz. 1. — 1999. — 727 s.


Спасылкі

правіць