Маска (рака)

Ма́ска — рака ў Барысаўскім раёне Мінскай вобласці Беларусі, левы прыток ракі Рова (прыток Бярэзіны, басейн Дняпра).

Маска
Характарыстыка
Даўжыня	14 км
Басейн	89 км²
Вадацёк
Выток
• Месцазнаходжанне	за 2 км на паўночны захад ад хутара Рыбачнае
• Каардынаты	53°59′47″ пн. ш. 28°32′49″ у. д.
Вусце	Рова
• Месцазнаходжанне	на паўночны захад ад вёскі Сяменькавічы
• Вышыня	152,1 м
• Каардынаты	54°05′21″ пн. ш. 28°39′11″ у. д.
Ухіл ракі	1 м/км
Размяшчэнне
Водная сістэма	Рова → Бярэзіна → Дняпро → Чорнае мора
Краіна	Беларусь
Рэгіён	Мінская вобласць
Раён	Барысаўскі раён
выток вусце
— выток, — вусце

Назва

Назва балцкага паходжання, калі толькі гэта назва аўтэнтычная (складальнік спісу рэк дняпроўскага басейна П. Маштакоў у сваім каталогу не згадвае і не пазначае ракі Маскі, не знайшоўшы яе, такім чынам, на даўнейшых картах).

Звязана з літоўскім maskėti «спешна кудысьці бегаць», maskatuoti «гайдацца падвешаным; гайдаць, зрушваць; спешна ісці; балбатаць; гарэзнічаць», maskatas «лахманы» (кавалкі вопраткі, што развяваюцца на ветры).

Корань Mask- таксама ў назве ракі Масква (прыток Акі), дзе ён пашыраны пашыральнікам -(u)v-, які на Павоччы ён таксама ў рачных назвах Пратва, Смядва, а на захадзе ад іх у назвах дняпроўскіх рэк Цітва, Водва.

Назва канфігурацыйнага значэння, адлюстроўвае выгіны рачнога рэчышча. Напрыклад, рака Масква звілістая і ў верхнім цячэнні каля Мажайска, і ў сярэднім каля Звянігарада, і на тэрыторыі цяперашняй Масквы (11 вялікіх петляў на 20-кіламетровай прасторы па прамой).

Тыпалагічныя аналагі — літоўскія азёрныя назвы тыпу Tabalys, балцкія рачныя назвы тыпу Табола паблізу цячэння ракі Масквы (Таболка і Таболаўка — яе правыя прытокі, Табола — на поўдні ад яе вусця). Яны звязаныя з літоўскім tabaluoti «кідацца ў бакі; хістацца; гайдацца падвешаным; хвалявацца», tabalas «рэч, што гайдаецца».

Значэнне рачной назвы Маска можна перадаць як «Звілістая (рака)».

Гідраграфія

Даўжыня ракі 14 км. Плошча вадазбору 89 км². Сярэдні нахіл воднай паверхні 1 м/км.

На сёння выток ракі знаходзіцца за 2 км у напрамку на паўночны захад ад хутара Рыбачнае.

Выток ракі, што на пазнейшых картах пазначаная як Маска, станам на другую палову XIX стагоддзя карты паказваюць з возера Рыбачнае (побач з паселішчам Рыбачнае). На пазнейшых картах прыток у Маску ўжо паказаны таксама і з суседняга возера Краснае, або Святое Краснае (на захадзе ад Рыбачнага). Таксама на ранейшых картах рака Маска пазначаная як рака Рова, а цяперашняе рэчышча Ровы (да сутокаў з цяперашняй Маскай) пазначанае як рака Лужа (меркавалася левым прытокам Ровы). Складальнік спісу рэк дняпроўскага басейна П. Маштакоў у сваім каталогу не згадвае і не пазначае ракі Маскі, не знайшоўшы яе, такім чынам, на даўнейшых картах.

Упадае ў Рову прыкладна за 2 км у напрамку на ўсход ад вёскі Персцень, на паўночны захад ад вёскі Сяменькавічы.

Рэчышча Маскі каналізаванае. Вадазбор на поўначы Цэнтральнабярэзінскай раўніны. Прытокі — меліярацыйныя каналы. Каля ракі вёска Забашэўка.

Літаратура

• Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 3. Катэнарыя — Недайка / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1984. — С. 310. — 588 с., іл. — 10 000 экз.
• Республика Беларусь. Минская область: Общегеографический атлас / Ред. Г. Г. Науменко. — Мн.: РУП «Белкартография», 2008. — С. 16. — 48 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-985-508-054-2. (руск.)
• Природа Белоруссии: Популярная энциклопедия / Редкол.: И. П. Шамякин (гл. ред.) и др. — 2-е изд. — Мн.: БелСЭ, 1989. — 599 с. — 40 000 экз. — ISBN 5-85700-001-7. (руск.)
• Республика Беларусь. Атлас охотника и рыболова: Минская область / Редактор Г. Г. Науменко. — Мн.: РУП «Белкартография», 2009. — С. 20. — 60 с. — 20 000 экз. — ISBN 978-985-508-174-7. (руск.)
• Ліст карты N-35-70. Выданне 1980 г. (руск.)

Спасылкі

• Общая характеристика речной сети Минской области (в разрезе районов) // Справочник «Водные объекты Республики Беларусь» Архівавана 20 кастрычніка 2016. (руск.)