Вікіпедыя

Менка

рака ў Беларусі

Менка, Мена, Мень — колішняя рака, цяпер ручай у Беларусі, правы прыток Пцічы (басейн Дняпра). Менавіта Менка, як мяркуецца, дала назву гораду Мінску (Менску).

Менка
Характарыстыка
Даўжыня
  • 7 км
Вадацёк
Выток  
 • Каардынаты 53°49′35″ пн. ш. 27°18′25″ у. д.HGЯO
Вусце Пціч
 • Каардынаты 53°50′05″ пн. ш. 27°21′58″ у. д.HGЯO
Размяшчэнне
Водная сістэма Пціч → Прыпяць → Дняпро → Дняпроўскі ліман[d]
Краіна
physical
Менка
Менка
— выток, — вусце
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Назва

правіць

Ад 1920-х гадоў большасць даследчыкаў пагаджаецца, што назва Менск утвораная ад ракі Менкі (памяншальная форма ад «Мена»), на якой ён быў першапачаткова, перш чым быў перанесены на Нямігу, на яго цяперашняе месца[1][2][3].

З увагі на семантычную «непразрыстасць» назвы рэчкі Мена (Менка), прапаноўвалі шэраг версій, як яе вытлумачваць: з літоўскага menkas «малы, дробны» або menkė «(рыба) мянтуз; (рыба) траска»[4][5][6], ад слоў мень, менёк «(рыба) мянтуз»[7], «мяняць» (апошняе самае малаверагоднае[4][7][8][9]).

Гідронімы тыпу Мень[pl] (польск.: Mień), Мена / Мяна (рака ў басейне дняпроўскай Бярэзіны, каля Жодзіна), Мена (прыток Дзясны на ўсходзе ад Чарнігава), Менка (прыток ракі Жыжалы ў басейне Акі, каля Вязьмы) нямецкі гідраніміст Г. Крае звязваў са стараеўрапейскай гідранімічнай асновай *main-, што звязаная з латышскім maiņa «балота» і далей з літоўскім maiva «балота, твань»[10]. Далей да аднаго з варыянтаў індаеўрапейскага кораня *mei- са значэннем размякчэння, падрабнення[11]. Таго ж паходжання і літоўскія гідронімы Mainia, Minia, Minija — ад сінанімічных асноў *main- : *min- са значэннем «балота» (літ.: mynė «балота, твань»)[12].

У гісторыі

правіць

Цяпер Менка амаль перасохла, а ў дакументах XVI ст. адзначаецца яшчэ як рака.

За 2 км ад вусця Менкі, пры ўпадзенні ў яе ручая Дуная, знаходзіцца гарадзішча (гл. Строчыцкае гарадзішча) і рэшткі некалькіх вялікіх селішчаў вакол яго. На думку археолагаў, у IX—X ст. тут знаходзіўся Менск, перанесены ў XI ст. на цяперашняе месца[13].

Зноскі

  1. ↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 10: Малайзія — Мугаджары / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 10. — С. 393.
  2. ↑ Жучкевич В. А. Краткий топонимический словарь Белоруссии. — Мн., 1974. — С. 232—234.
  3. ↑ Гісторыя Мінска. 1-е выданне. — Мінск: БелЭн, 2006. С. 14.
  4. ↑ а б Жучкевіч В. Адкуль імя твае, сталіца // Беларусь № 4, 1967. — С. 22.
  5. ↑ Роспонд С. Структура и стратиграфия древнерусских топонимов // Восточнославянская ономастика. — М.: Наука, 1972. — С. 22.
  6. ↑ Нерознак В. П. Названия древнерусских городов / Под. ред. Д. С. Лихачева. — М.: Наука, 1983. — С. 118.
  7. ↑ а б Жучкевич В. А. Краткий топонимический словарь Белоруссии. — Мн., 1974. — С. 232—233.
  8. ↑ Кузняцоў М. Таямніца далёкіх вякоў // Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 1-я. — Мн.: БЕЛТА, 2001. — С. 34. — 576 с.: іл. — ISBN 985-6302-33-1.
  9. ↑ Караткевіч У. Зямля пад белымі крыламі / Збор твораў: У 8 т. Т. 8. Кн. 1. П’есы. Нарыс. — Мінск: Мастацкая літаратура, 1990. С. 385—570. Архівавана 10 жніўня 2010.
  10. ↑ H. Krahe. Unsere ältesten Flussnamen. Wiesbaden, 1964. C. 98.
  11. ↑ J. Pokorny. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern / München 1959 / 1969. C. 710—712.
  12. ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 201, 217.
  13. ↑ Бабкова В. У. Менска (Мена, Мень) // Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 1-я. — Мн.: БЕЛТА, П15 2001. — С. 21.

Літаратура

правіць
  • Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 1-я. — Мн.: БЕЛТА, П15 2001. — 576 с.: іл. — ISBN 985-6302-33-1
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Менка&oldid=4941288"