Міхаіл III

Міхаіл III (19 студзеня 840 — 24 верасня 867) — візантыйскі імператар з 842 года, апошні кіраўнік Амарэйскай дынастыі.

Міхаіл III
грэч. Μιχαήλ Γ΄ ο Μέθυσος
Міхаіл III на мініяцюры з візантыйскага рукапісу з німбам
Візантыйскі імператар 842 — 24 верасня 867
Папярэднік	Феафіл
Пераемнік	Васіль I
Нараджэнне	9 студзеня 840[…] Канстанцінопаль, Візантыя
Смерць	25 верасня 867(0867-09-25) (27 гадоў) Канстанцінопаль, Візантыя
Месца пахавання	Царква Апосталаў[d]
Род	Амарэйская
Бацька	Феафіл[d]
Маці	Феадора
Жонка	Еўдакія Дэкапалітыса[d]
Дзеці	Стэфан I і Леў VI Мудры
Веравызнанне	Праваслаўе
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Міхаіл быў сынам імператара Феафіла і ўзыйшоў на трон практычна немаўлём, так і не стаўшы самастойным кіраўніком. Да 856 года рэгенцтва знаходзілася ў яго маці Феадоры і яе набліжанага лагафета дрома Феактыста, пасля забойства якога ўлада засяродзілася ў руках брата Феадоры, Варды. Пасля новай змовы суправіцелем Міхаіла быў абвешчаны Васіль Македанянін.

На залатым солідзе часоў рэгенцтва Феадоры маленькі Міхаіл намаляваны з сястрой Феклай на рэверсе, у той час як партрэт яго маці ў імператарскіх адзеннях змешчаны на аверсе

Пры Міхаіле III у 843 годзе было адноўлена іконашанаванне, адбыўся напад Русі на Візантыю (860—861) і так званае «Першае (Фоціева) Хрышчэнне Русі», якое рушыла за ім, хрышчэнне балгараў, хан якіх Барыс I прыняў імя Міхаіл у гонар візантыйскага кіраўніка (863—865), місія Кірыла і Мяфодзія да славян і новае адкрыццё Канстанцінопальскага ўніверсітэта паміж 860 і 866 гадамі. Дзейнага ўдзелу Міхаіла ў звадах патрыярха Фоція з папам Мікалаем I, які ў 867 годзе быў у Канстанцінопалі анафемаваны, храністы не згадваюць.

24 верасня 867 года а трэцяй гадзіне ночы змоўшчыкі ўварваліся ў спальню Міхаіла і зарэзалі яго.

У гісторыяграфічнай традыцыі Візантыі Міхаіл прадстаўлены як распусны тыран, з мянушкай Мефіст (П’яніца). Паводле сведчання Сімяона Метафраста:

За сталом у п’янай кампаніі таварышы яго банкетаў змагаліся ў бясчынствах, а цар любаваўся гэтым і выдаваў узнагароду да ста залатых манет самаму непрыстойнаму распусніку, які ўмеў выпускаць ветры з такой сілай, што мог патушыць свечку на стале.

Міхаіл сам выступаў на іпадроме ў якасці вазніцы пад колерамі «блакітных», а калі многія сталі адкрыта выражаць незадаволенасць гэтым, арганізаваў закрыты іпадром і змагаўся там.

Да маці, якая любіла бесталковага сына, Міхаіл адносіўся без належнай павагі. Неяк ён паведаміў імператрыцы, што яе чакае патрыярх. Калі набожная жанчына прыбыла ў названую залу, яна ўбачыла на патрыяршым прастоле захутаную з ног да галавы ў свяшчэнныя адзенні фігуру. Феадора, не падазраючы пра падман, падышла атрымаць блаславення, а перапрануты Грыл, ускочыўшы, паказаў аўгусце задніцу «і выпусціў смуродны грукат і агідныя прамовы». Міхаіл, назіраючы жах і крыўду маці, ад душы пацяшаўся.

Магчыма, што вобраз Міхаіла быў наўмысна скажоны пры Македонскай дынастыі, калі спатрэбілася абяліць Васіля Македаняніна — забойцу Міхаіла і фактычнага ўзурпатара трона. Адзін з летапісцаў, напрыклад, сцвярджаў, што імператар, растраціўшы казну на гулянкі, распарадзіўся пераліць у манеты залаты платан Льва Матэматыка і загадаў разламаць светлавы тэлеграф, каб непрыемныя весткі не перашкаджалі сталічнай чэрні забаўляцца на іпадроме. Аднак і платан, і тэлеграф існавалі і ў пазнейшыя часы.

Літаратура

• Михаил, византийские императоры // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.

Спасылкі

• С. Б. Дашкаў. Імператары Візантыі. Міхаіл III.