Народны камісарыят аховы здароўя БССР
Наро́дны камісарыя́т ахо́вы здаро́ўя Белару́скай ССР — орган дзяржаўнай улады БССР у рангу міністэрства, які кіраваў развіццём аховы здароўя ў 1920—1946 гадах. З 1946 года пераўтвораны ў Міністэрства аховы здароўя БССР.
| Народны камісарыят аховы здароўя Беларускай ССР | |
|---|---|
.svg) | |
Агульная інфармацыя |
|
| Краіна | |
| Юрысдыкцыя | БССР |
| Дата стварэння | снежань 1920 |
| Папярэднія ведамствы |
Народны камісарыят аховы здароўя Ваенрэўкама БССР (з верасня 1920) Аддзел аховы здароўя Ваенрэўкама БССР (з ліпеня 1920) Народны камісарыят аховы здароўя Літбел ССР (з лютага 1919) |
| Дата скасавання | 26 сакавіка 1946 |
| Заменена на | Міністэрства аховы здароўя БССР |
| Кіраўніцтва дзейнасцю ажыццяўляе | Народны камісарыят аховы здароўя СССР |
| Вышэйшае ведамства | Савет Народных Камісараў БССР |
.svg){kind=small}
Гісторыя
правіць1 студзеня 1919 года была створана Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка. Тады ж у мэтах аб’яднання ўсёй медыка-санітарнай справы ў краіне на базе Мінскага губернскага аддзела аховы здароўя пад кіраўніцтвам санітарнага ўрача Сцяпана Варфаламеевіча Балкаўца быў заснаваны Народны камісарыят аховы здароўя БССР. Першым народным камісарам аховы здароўя БССР стаў Ілья Ісаевіч Пузыроў. З 20 студзеня 1919 па 30 сакавіка 1919 года і з 28 мая 1919 па 1 жніўня 1920 года ён узначальваў Народны камісарыят аховы здароўя БССР, які складаецца з 9 аддзелаў: фармацэўтычнага, статыстычнага, хворага, судовай медыцыны, бухгалтэрыі і канцылярыі. У гэты перыяд, на фоне разрухі, сацыяльных і эпідэмічных хвароб, галечы, нацыяналізацыі лячэбных, аптэчных устаноў, фармаваліся асноўныя прынцыпы арганізацыі новай сістэмы аховы здароўя і аказанні медыка-санітарнай дапамогі насельніцтву. Пры камісарыяце аховы здароўя была сфарміравана калегія[1].
Утварэнне Літоўска-Беларускай ССР 27 лютага 1919 года прывяло да стварэння аб’яднанага камісарыята. На пасаду камісара аховы здароўя Літоўска-Беларускай ССР назначаны ўрач Андрус Дамашавічус, а з 30 сакавіка па 28 мая 1919 года наркамам быў урач Уладзімір Іосіфавіч Ленскі. Камісарыят меў 11 аддзелаў: агульны, фармацэўтычны, лячэбны, санітарна-эпідэмічны, школьна-санітарны, сацыяльных хвароб, злічальна-фінансавы, медыцынскай экспертызы, ваенна-санітарны, рабочай медыцыны і асветна-выдавецкую секцыю[1].
У другой палове ліпеня 1919 года Літоўска-Беларуская ССР была расфарміравана, рэспубліканскія органы кіравання рэарганізаваны ў губернскія аддзелы, дзейнасць якіх перапыніла польская інтэрвенцыя і акупацыя.
15 ліпеня 1920 года ўрачу С. Д. Камінскаму (1861—1939) быў выдадзены мандат «на право организации губздравотдела»[2].
2 верасня 1920 года Мінскі губернскі адзел аховы здароўя на чале з С. Д. Камінскім рэарганізаваны ў Камісарыят аховы здароўя Ваенрэўкама БССР, які складаўся з 12 аддзелаў: санітарна-эпідэмічнага, жыллёва-санітарнага, аховы мацярынства і маленства, школьна-санітарнага, санітарна-санітарнага, ваенна-санітарнага, агульнага забеспячэння, злічальна-фінансавага, экспертызы і медыцынскай статыстыкі[2]. У снежні 1920 года на базе Камісарыята аховы здароўя Ваенрэўкама БССР згодна з рашэннем з’езда Саветаў БССР быў утвораны Народны камісарыят аховы здароўя БССР.
Наркамы
правіць- Ілья Ісаевіч Пузыроў (20 студзеня 1919 — 30 сакавіка 1919, 28 мая 1919 — 1 жніўня 1920)
- Сямён Камінскі (1920)
- Сцяпан Балкавец (1920—1921)
- Аляксандр Сянкевіч (1921—1922)
- Мар’ян Стакоўскі (1922—1924)
- Міхаіл Барсукоў (1924—1930)
- Саламон Цынцыпер (1930—1933[3])
- Рыгор Шпектараў (1933[4][5])
- Іван Сурта (1933[6]—1936[7])
- Павел Бурачэўскі (1936[8]—1937)
- Кузьма Кісялёў (1937[9]—1938)
- Іван Новікаў (1938[10]—1940)
- Міхаіл Кавалёнак (1940—1946)
Крыніцы
правіць- ↑ а б НАРБ ф. 808, воп. 1, спр. 10, л. 43.
- ↑ а б НАРБ ф. 46, воп. 2, спр. 4, л. 36.
- ↑ Пастанова Прэзідыума ЦВК БССР ад 10 сакавіка 1933 г. «Аб вызваленні т. Цынцыпера С. Я. ад абавязкаў Народнага Камісара Аховы здароўя БССР» // Збор законаў і загадаў Рабоча-сялянскага ўраду Беларускай Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі. — Мн.: 1933. — № 12. — С. 10.
- ↑ Пастанова Прэзідыума ЦВК БССР ад 10 сакавіка 1933 г. «Аб прызначэнні т. Шпектарава Р. М. Народным Камісарам Аховы здароўя БССР» // Збор законаў і загадаў Рабоча-сялянскага ўраду Беларускай Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі. — Мн.: 1933. — № 12. — С. 10—11.
- ↑ Пастанова Прэзідыума ЦВК БССР ад 4 верасня 1933 г. «Аб вызваленні т. Шпектарава Р. М. ад абавязкаў Народнага Камісара Аховы здароўя БССР» // Збор законаў і загадаў Рабоча-сялянскага ўраду Беларускай Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі. — Мн.: 1933. — № 39. — С. 12—13.
- ↑ Пастанова Прэзідыума ЦВК БССР ад 5 лістапада 1933 г. «Аб прызначэнні тав. Сурты І. З. Народным Камісарам Аховы здароўя БССР» // Збор законаў і загадаў Рабоча-сялянскага ўраду Беларускай Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі. — Мн.: 1933. — № 49. — С. 13.
- ↑ Пастанова Прэзідыума ЦВК БССР ад 20 лютага 1936 г. «Аб вызваленні тав. Сурты І. З. ад абавязкаў Народнага камісара аховы здароўя БССР» // Збор законаў і загадаў Рабоча-сялянскага ўраду Беларускай Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі. — Мн.: 1936. — № 5. — С. 15.
- ↑ Пастанова Прэзідыума ЦВК БССР ад 20 лютага 1936 г. «Аб прызначэнні тав. Бурачэўскага П. П. Народным камісарам аховы здароўя БССР» // Збор законаў і загадаў Рабоча-сялянскага ўраду Беларускай Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі. — Мн.: 1936. — № 5. — С. 15.
- ↑ Пастанова ЦВК БССР ад 22 верасня 1937 г. «Аб прызначэнні тав. Кісялёва К. В. Народным Камісарам Аховы здароўя БССР» // Збор законаў і распараджэнняў Рабоча-сялянскага ўрада Беларускай Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі. — Мн.: 1938. — № 1. — С. 162.
- ↑ Інфармацыйнае паведамленне аб пасяджэнні першай сэссіі Вярхоўнага Савета БССР 1-га склікання 28 ліпеня 1938 года // Звязда. — 1938. — № 174. — С. 1.
Літаратура
правіць- Органы государственного управления Белорусской ССР (1919—1967 гг.) / АН БССР, Ин-т философии и права. — Мн.: Наука и техника, 1968. — 327 с.
- Пантюк И. В. МИНИСТРЫ ЗДРАВООХРАНЕНИЯ БЕЛАРУСИ: 1919–2011 гг(руск.) // Современная стоматология. — Мн.: 2012. — № 1. — С. 78—83. Архівавана з першакрыніцы 27 кастрычніка 2020.