Гней Пампей Вялікі
Пампей — Гней Пампей «Магн» («Вялікі»); сын Гнея Пампея Страбона (лац.: Gnaeus Pompeius Magnus; 106 — 48 да н.э.) — рымскі ваенны і палітычны дзеяч перыяду грамадзянскіх войнаў, у выніку якіх была знішчана рэспубліка і ўстаноўлены прынцыпат.
| Гней Пампей Вялікі | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| лац.: Cn. Pompeius Cn.f.Sex.n. Clu. Magnus | |||||||
 | |||||||
|
|||||||
|
|||||||
| Нараджэнне |
не раней за 29 верасня 106 да н.э. і не пазней за 30 верасня 106 да н.э. ці 106 да н.э.[1] |
||||||
| Смерць |
28 верасня 48 да н.э. ці 48 да н.э.[1] |
||||||
| Бацька | Pompeius Strabo[d] | ||||||
| Маці | невядома | ||||||
| Жонка | Mucia Tertia[d][5][6], Julia[d][7][5][6], Cornelia Metella[d][5][6], Aemilia Scaura[d][5][6] і Antistia[d][5][6] | ||||||
| Дзеці | Gnaeus Pompeius[d][8][9][10], Sextus Pompey[d][8][11], Pompeia Magna[d] і Pompeius/Pompeia[d] | ||||||
| Веравызнанне | старажытнарымская рэлігія | ||||||
| Партыя | |||||||
| Член у | |||||||
| Дзейнасць | старажытнарымскі палітык, старажытнарымскі ваенны, палітык | ||||||
| Род войскаў | Армія Старажытнага Рыма[d] | ||||||
 Гней Пампей Вялікі на Вікісховішчы | |||||||
Быў асобай палітычна няўстойлівай і беспрынцыповай. Будучы буйным землеўладальнікам і рабаўладальнікам, Гней Пампей вылучыўся ў барацьбе ў 80-я гады да н.э., калі далучыўся да Сулы і абараняў устаноўлены ім рэжым, пазней удзельнічаў у падаўленні паўстання Спартака. У 67 годзе да н.э. атрымаў надзвычайныя паўнамоцтвы на тры гады для барацьбы з піратамі ў Міжземным моры. Камандаваў рымскім войскам у Трэцяй пантыйскай вайне з Мітрыдата VI Еўпатарам і канчаткова перамог апошняга (65 да н.э.). Адмова сената зацвердзіць мерапрыемствы Пампея на Усходзе і надзяліць яго салдат зямлёй прывяла яго ў 60 да н.э. да саюзу з Красам і Цэзарам, якія стварылі ў Рыме першы трыумвірат. Пасля яго распаду ў 53 да н.э. быў абраны (у 52 да н.э.) аднаасобным консулам, стаў рашучым палітычным праціўнікам Цэзара. У 50 да н.э. у час грамадзянскай вайны Пампею было даручана камандаванне войскам для барацьбы супраць Цэзара, ад якога ён пацярпеў паражэнне пад Фарсалам (48 да н.э.). Пасля паражэння ў тым жа годзе ён уцёк у Егіпет, дзе і быў забіты.[12]
Воіны Пампея называлі яго Магнам («Вялікім»). Паводле сцвярджэнняў некаторых крыніц, пасля смерці Пампея ўсе яго статуі былі знішчаныя, аднак вядома, што Цэзар быў забіты каля статуі Пампея, а імператар Адрыян вярнуў тыя статуі, якія былі схаваныя ў храмах.
Верагодная выява — мармуровая галава са збораў Тышкевіча, якая трапіла ў Новую Карлсбергскую гліптатэку ў Капенгагене (1887), і паказвае Пампея каля 50 да н.э., на вяршыні магутнасці. Партрэты з Венецыі і Фларэнцыі паказваюць маладзейшага Пампея[13].
Зноскі
- ↑ 1,0 1,1 Cn. Pompeius (31) Cn. f. Sex. n. Clu. Magnus // Digital Prosopography of the Roman Republic Праверана 29 чэрвеня 2021.
- ↑ http://www.mlahanas.de/Greeks/Bios/Plutarch/Pompey.html
- ↑ http://www.historyorb.com/people/pompey-the-great
- ↑ http://en.wikisource.org/wiki/Lives_(Dryden_translation)/Pompey
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Cn. Pompeius (31) Cn. f. Sex. n. Clu. Magnus // Digital Prosopography of the Roman Republic Праверана 10 чэрвеня 2021.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Digital Prosopography of the Roman Republic Праверана 10 чэрвеня 2021.
- ↑ Н. О. Юлия // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1904. — Т. XLI. — С. 370.
- ↑ 8,0 8,1 Помпей // Военная энциклопедия — СПб.: Иван Дмитриевич Сытин, 1915. — Т. 18. — С. 576.
- ↑ Любкер Ф. Pompeii // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга и др. — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 1079–1085.
- ↑ Помпей // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1898. — Т. XXIVа. — С. 511–512.
- ↑ Н. О. Помпей // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1898. — Т. XXIVа. — С. 512.
- ↑ Скарына Ф.: Творы… С. 185.
- ↑ Хафнер Г. Выдающиеся портреты античности : 337 портретов в слове и образе / Пер. с нем. В. А. Сеферьянц. — М.: Прогресс, 1984. — 311 с.(руск.)
ЛітаратураПравіць
- Плутарх, «Жыццё Пампея».
- Caesar, «De bello civili».
- Büchner, «Ueber den Lebensplan d. Gn. Pompeius Magnus» (1847 — 49, 2 прагр.).
- Dressel, «Ueber die Politische Rolle des Gnaeus Pompeius Magnus» (1863).
- Скарына Ф. Творы: Прадмовы, сказанні, пасляслоўі, акафісты, пасхалія / Уступ. арт., падрыхт. тэкстаў, камент., слоўнік А. Ф. Коршунава, паказальнікі А. Ф. Коршунава, В. А. Чамярыцкага. — Мн.: Навука і тэхніка, 1990. — С. 185. — 207 с.: іл. ISBN 5-343-00151-3.
СпасылкіПравіць
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Гней Пампей Вялікі
