Сапсан, Сокал-падарожнік альбо Сапраўдны сокал (Falco peregrinus) — драпежная птушка з сямейства сакаліных, распаўсюджаная на ўсіх кантынентах, акрамя Антарктыды.

Сапсан
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Falco peregrinus
(Tunstall, 1771)

Сінонімы
  • Falco atriceps Hume
  • Falco kreyenborgi Kleinschmidt, 1929
  • Falco pelegrinoides madens Ripley & Watson, 1963
  • Rhynchodon peregrinus (Tunstall, 1771)
Падвіды
Гл. тэкст
Арэал

выява

Ахоўны статус

Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  175604
NCBI  8954
EOL  1049164
FW  365942

Апісанне

правіць

Памерам з крумкача, вылучаецца цёмным, аспідна-шэрым апярэннем спіны, страката-светлым чэравам і чорнай верхняй часткай галавы, а таксама чорнымі «вусамі». У залежнасці ад памеру і асаблівасцяў афарбоўкі, адрозніваюць каля 17 падвідаў гэтай птушкі.

Буйны сокал (даўжыня цела 42-50 см, маса да 1,3 кг) з вострымі крыламі, размах якіх 0,93-1,1 м, і доўгім клінападобным хвастом. Афарбоўка рэзка кантрасная: спіна, верх галавы, крылаў і хваста цёмна-бурыя з шызым налётам, ніз светлы з тонкім папярочным малюнкам на баках і падхвосці (у самак больш яркі). На грудзях кроплепадобныя стракаціны. Ад вачэй уніз ідуць цёмныя «вусы». Васковіца, кольцы вакол вачэй, цэўка і пальцы — жоўтыя. Самкі значна буйнейшыя за самцоў.

Пашырэнне

правіць

Пашырэнне: тундра, лесатундра і лясная зона Паўночнай Еўразіі. Месцы пражывання: старыя разрэджаныя бары паблізу адкрытых прастораў балот, азёрных і рачных поймаў; буйныя вярховыя балоты з градава-азёрным і градава-багнавым расліннымі комплексамі.

У еўрапейскай частцы арэала колькасць паўсюдна надзвычай нізкая. Уключаны ў Чырвоную кнігу МСАП. Размнажаецца ў спецыялізаваных гадавальніках ЗША, Канады, Германіі, Фінляндыі, Расіі.

Асаблівасці біялогіі

правіць

Манагам з выразным гнездавым кансерватызмам. Прылятае ў пачатку вясны. Гняздуецца ў гнёздах гракоў, варон, крумкачоў, зрэдку — на высокіх старых будынках. Кладка з 2-4 яек памерамі 51,8 x 41,8 мм. Наседжванне 28-35 сутак. Птушаняты знаходзяцца ў гняздзе 5-6 тыдняў. У канцы лета шырока вандруюць і перамяшчаюцца да месцаў зімоўкі. Зімуюць у Заходняй і Цэнтральнай Еўропе. Полавая спеласць у гадавалым узросце.

Корміцца галубамі, качкамі, цецерукамі, кулікамі, варонамі, сарокамі, сойкамі і інш.

Літаратура

правіць
  Гэты від занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі і ахоўваецца законам.
 I катэгорыя (CR)