Таба Мбэкі

Таба Мвуелва Мбэкі (коса Thabo Mvuyelwa Mbeki; нар. 18 чэрвеня 1942) — паўднёваафрыканскі палітычны і дзяржаўны дзеяч, прэзідэнт Паўднёва-Афрыканскай Рэспублікі з 14 чэрвеня 1999 па 24 верасня 2008 года.

Таба Мбэкі
коса Thabo Mvuyelwa Mbeki
Віцэ-прэзідэнт Паўднёва-Афрыканскай Рэспублікі[d] 10 мая 1994 — 14 чэрвеня 1999
Папярэднік	Alwyn Schlebusch[d]
Пераемнік	Джэйкаб Зума
старшыня Афрыканскага саюза[d] 9 ліпеня 2002 — 10 ліпеня 2003
Пераемнік	Жаакін Альберту Чысану
прэзідэнт Паўднёва-Афрыканскай Рэспублікі[d] 14 чэрвеня 1999 — 24 верасня 2008
Папярэднік	Нэльсан Мандэла
Пераемнік	Кгалема Матлантэ
старшыня Садружнасці нацый[d] 12 лістапада 1999 — 2 сакавіка 2002
Пераемнік	Джон Говард
20-ы генеральны сакратар Руху недалучэння[d] 1999 — 20 лютага 2003
Папярэднік	Нэльсан Мандэла
Пераемнік	Махатхір Махамад
Нараджэнне	18 чэрвеня 1942(1942-06-18) (82 гады) Mbewuleni[d], Паўднёва-Афрыканскі Саюз
Бацька	Govan Mbeki[d]
Маці	Epainette Mbeki[d]
Жонка	Zanele Dlamini Mbeki[d]
Партыя	Афрыканскі нацыянальны кангрэс
Адукацыя	Сасекскі ўніверсітэт (1962) Сасекскі ўніверсітэт (1966) Hult International Business School[d] Універсітэт Паўднёвай Афрыкі[d] Rand Afrikaans University[d] Каледонскі ўніверсітэт Stellenbosch University[d] Лонданскі ўніверсітэт
Аўтограф
Узнагароды	прэмія «Чэмпіёны Зямлі»[d] (2005) honorary doctor of the Peoples' Friendship University of Russia[d] (1998) ганаровы доктар Універсітэта Глазга[d] honorary doctor of the University of Johannesburg[d] honorary doctor of the University of Sussex[d] honorary doctorate from the University of Nice-Sophia Antipolis[d] (28 чэрвеня 2000)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

З’яўляецца сынам Гована Мбэкі, віднага дзеяча Афрыканскага нацыянальнага кангрэса і Камуністычнай партыі ПАР, выхадца з народа коса. Ва ўзросце 14 гадоў уступіў у моладзевую лігу АНК. Пакінуў родную правінцыю, пераехаў у Яганэсбург і актыўна ўдзельнічаў у барацьбе з апартэідам. Працаваў пад кіраўніцтвам Вальтэра Сісулу.

У 1959 годзе быў выключаны за арганізацыю забастоўкі з Лаўдэйльскага інтэрната ў г. Эліс.

Завочна вучыўся ў Лонданскім універсітэце.

Пасля абвяшчэння АНК па-за законам з’ехаў з краіны і паступіў у Сусекскі ўніверсітэт у Брайтане (Вялікабрытанія), дзе атрымаў ступень магістра эканомікі.

У снежні 1961 года стаў сакратаром Афрыканскай студэнцкай асацыяцыі.

З 1970 года вучыўся ў СССР, атрымаў ваенную адукацыю.

У наступным працаваў як функцыянер АНК у Замбіі, Нігерыі, Батсване, Мазамбіку і Свазілендзе.

У 1990 годзе вярнуўся ў ПАР, пакінуў шэрагі Камуністычнай партыі, аднак пакінуў за сабой пасаду кіраўніка міжнароднага аддзела АНК.

У 1994—1999 гадах — віцэ-прэзідэнт ПАР.

У 1997—2007 гадах — старшыня АНК.

З 14 чэрвеня 1999 года — прэзідэнт ПАР. На гэтай пасадзе заслужыў неадназначную рэпутацыю, актыўна выступаючы з пазіцыі адмаўлення віруснай прыроды СНІДу і звальняючы нязгодных з такім пунктам гледжання. Пратэжэ Мбэкі, міністр аховы здароўя Манто Чабалала-Мсіманг, адкрыта процідзейнічала распаўсюджванню антырэтравірусных лекаў, крытыкавала «заходнюю медыцыну», лічачы, што дзяржава павінна падтрымліваць паўднёваафрыканскую медыцыну. Гэтая палітыка прывяла, па прыблізных падліках, да заўчаснай смерці ад 333 000 да 365 000 чалавек у ПАР.

21 верасня 2008 года накіраваў у парламент краіны ліст з прашэннем аб адстаўцы. 22 верасня прашэнне было задаволена.

Узнагароды

• Ганаровы рыцар Вялікага Крыжа ордэна Лазні (Вялікабрытанія, 2001)
• Кавалер Вялікага Крыжа ордэна «За заслугі перад Італьянскай Рэспублікай» (Італія, 2002)
• Кавалер ордэна Святога Іаана Іерусалімскага (Вялікабрытанія), 2007)
• Кавалер Вялікага Крыжа ордэна Святога Міхаіла і Святога Георгія (Вялікабрытанія)
• Ордэн «Хасэ Марці» (27 сакавіка 2001, Куба).

Спасылкі

• Біяграфія ў энцыклапедыі «Кругосвет»
• Біяграфія на сайце ПАР