Тувалу

У гэтага паняцця ёсць іншыя значэнні астравы Тувалу і тувалу, народ.

Тува́лу (англ.: Tuvalu) — малая астраўная дзяржава на аднайменных астравах у Ціхім акіяне. Агульная плошча — 26 км². Насельніцтва — 10544 чал. (2011 г.). Сталіца — атол Фунафуці.

Тувалу
Tuvalu

Сцяг Тувалу Герб Тувалу
Гімн: «Tuvalu mo te Atua (Тувалу для Усемагутнага)»
Дата незалежнасці	1 кастрычніка 1978
Афіцыйная мова	тувалу, англійская
Сталіца	атол Фунафуці
Форма кіравання	канстытуцыйная манархія
Кароль Генерал-губернатар	Карл III Тафіга Фалані
Плошча • Усяго • % воднай паверхні	191-я ў свеце 26 км² 0
Насельніцтва • Ацэнка (2011) • Шчыльнасць	10544 чал. (224-я) 468 чал./км²
ВУП (ППЗ)   • Разам (2010)   • На душу насельніцтва	$36 млн $3 400
Этнахаронім	тувалу
Валюта	долар Тувалу
Інтэрнэт-дамен	.tv
Код ISO (Alpha-2)	TV
Код ISO (Alpha-3)	TUV
Код МАК	TUV
Тэлефонны код	+688
Часавыя паясы	UTC+12

Гісторыя

Згодна паданням, астравы былі населены толькі ў II тыс. н. э. палінезійцамі з Самоа і Тонга. Аднак археалагічныя знаходкі, зробленыя ў адной з падводных пячор на востраве Нануманга ў 1986 г., сведчаць пра тое, што Тувалу была населены людзьмі ўжо некалькі тысяч гадоў таму.

Адкрыццё астравоў еўрапейскімі мараплаўцамі расцягнулася ад 1568 г. да 1827 г. У 1819 г. ім была дадзена агульная назва астравы Эліс. Аднак з-за таго, што тут не было каштоўных прыродных рэсурсаў, еўрапейская каланізацыя пачалася адносна поздна. У 1862 і 1865 гг. некалькі сот тубыльцаў стала ахвярай перуанскіх гандляроў рабамі. З 1862 г. сярод астравіцян пачалі сяліцца міссіянеры і прадстаўнікі гандлёвых кампаній.

У 1892 г. быў усталяваны брытанскі пратэктарат. У 1916 г. была створана калонія Астравы Гілберта і Эліс.

Пад час II Сусветнай вайны на астравах Тувалу базіраваліся амерыканскія ваенныя, якія вялі баявыя дзеянні з японцамі, што захапілі суседнія астравы Гілберта. Гэта паспрыяла далейшаму пранікненню еўрапейскай культуры ў асяроддзе астравіцян.

У 1974 г. мясцовае насельніцтва прагаласавала за аддзяленне ад астравоў Гілберта, дзе пазней была створана дзяржава Кірыбаці. У 1975 г. астравы і народ афіцыйна атрымалі назву Тувалу («дзевяць разам» — па колькасці адзіночных астравоў і атолаў). Была створана асобная калонія з шырокім правам на самакіраванне.

1 кастрычніка 1978 г. абвешчана незалежнасць Тувалу.

5 верасня 2000 г. Тувалу атрымала членства ААН.

Геаграфія

Асноўны артыкул: Астравы Тувалу

Складаецца з 3 асобных астравоў і 6 атолаў на поўдні Ціхага акіяна, якія маюць каралавае паходжанне. Найвышэйшая кропка дасягае ўсяго 4,6 м.

Атолы і некаторыя астравы маюць унутраныя лагуны. Калі плошча сушы ўсяго 26 км², то разам з лагунамі яны складаюць 494 км².

Клімат трапічны пасатны. Сярэдняя колькасць ападкаў — 3000 мм у год. Сярэднегадавая тэмпература вагаецца ад 26 да 32° C. Трапічныя цыклоны часцяком выклікаюць істотныя страты, у тым ліку чалавечыя ахвяры.

Флора і фаўна адносна бедныя.

Насельніцтва

Агульная колькасць — 10544 чал. (2011 г.). Усё насельніцтва складае адзіную нацыю тувалуанцаў (Tuvaluans). Аднак большасць жыхароў мае палінезійскае паходжанне і складае этнас — тувалу. Насельнікі атола Нуі — маюць мікранезійскае паходжанне і складаюць самастойную этнічную групу (каля 4 %). Усяго некалькі тувалуанцаў — выхадцы з краін Еўропы і Азіі.

Узроставая і полавая структура (2005 г.):

• 0-14 гадоў: 30,8 % (мужчыны 1823/жанчыны 1756)
• 15-64 гадоў: 64,2 % (мужчыны 3620/жанчыны 3847)
• 65 і болей гадоў: 5,1 % (мужчыны 229/жанчыны 361)

У сярэднім, на 1 жанчыну прыходзілася 0,95 мужчын. Сярэдняя працягласць жыцця — 68,01 гадоў, у тым ліку мужчын — 65,79 гадоў, жанчын — 70,33 гадоў (2005 г.).

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Тувалу
• Астравы Тувалу Архівавана 21 лютага 2011.
• Энцыклапедыя нацый