Тэхнагенная катастрофа

Тэхнагенная катастрофа — узнікненне і развіццё неспрыяльнага і некіраванага працэсу на тэхнічным аб'екце, што пацягнула за сабой масавыя чалавечыя ахвяры, значны шкоду здароўю людзей, разбурэнне тэхнічных аб'ектаў і значнае негатыўны ўплыў на навакольнае асяроддзе (экалагічную катастрофу). Па наступствах тэхнагенныя катастрофы маюць найбольш разбуральны характар з трох відаў тэхнагенных неспрыяльных сітуацый (тэхнагенныя катастрофы, тэхнагенныя аварыі і тэхнагенныя інцыдэнты).

Звычайна супрацьпастаўляецца прыродным катастрофам. Аднак падобна прыродным, тэхнагенныя катастрофы могуць выклікаць паніку, транспартны калапс, а таксама прывесці да ўздыму або страты аўтарытэту ўлады. Юрыдычна класіфікуюць як надзвычайную сітуацыю.

Найбуйнейшыя тэхнагенная катастрофы

Самай маштабнай па колькасці ахвяр лічыцца Бхапальская катастрофа, якая адбылася 3 снежня 1984 года ў Індыі, у выніку выкіду пароў метилизоцианата на хімічным заводзе Union Carbide. У выніку трагедыі непасрэдна ў дзень аварыі загінула 3 тысячы чалавек, 15 тысяч памерла ў наступныя гады. Агульная колькасць пацярпелых ацэньваецца ў 200-600 тысяч чалавек.

Таксама адной з самых вялікіх катастроф лічыцца прарыў дамбы Баньцяо, якая адбылася 8 жніўня 1975 года ў КНР, у выніку паводкі загінулі каля 22 тысяч чалавек, пазней з-за голаду і эпідэмій загінулі ад 171 да 230 тысяч жыхароў правінцыі, таксама для рэгіёну быў выраблены настолькі вялікую шкоду, што канчаткова правінцыя Хэнань змагла аднавіцца толькі ў 1993 годзе.

Тэхнагенныя катастрофы на прадпрыемствах ядзернага комплексу

• Кыштымская аварыя - выбух ёмістасцяў з высокорадиоактивными адходамі, які прывёў да моцнага радыеактыўнаму заражэнню вялікай тэрыторыі і да эвакуацыі насельніцтва (Азёрск, Чалябінская вобласць, СССР).
• 28 сакавіка 1979 году — самая цяжкая аварыя на тэрыторыі ЗША на АЭС Тры-Майл-Айлэнд у Мідлтаўне (штат Пенсільванія, ЗША).
• 26 красавіка 1986 года — аварыя на Чарнобыльскай АЭС (Украінская ССР, СССР), найбуйнейшая ў гісторыі чалавецтва аварыя на АЭС. У выніку разбурэння чацвёртага энергаблока ў атмасферу былі выкінутыя радыенукліды з сумарнай актыўнасцю да 14⋅1018 Бк. З зоны радыусам 30 км ад выбухнула рэактара 27 - 29 красавіка была праведзена поўная эвакуацыі жыхароў. Пражыванне ў ёй было забаронена. Непасрэдна пры аварыі і яе ліквідацыі загінуў 31 чалавек, яшчэ 19 памерлі ў наступныя гады ад наступстваў прамянёвай хваробы, 125 тысяч чалавек памерлі ад выкіду радыяцыі і ад анкалогіі на працягу 5-10 гадоў. Заражэнне навакольнага асяроддзя прывяло да пачасціўшыхся анкалагічным захворванням, якое пацягнула за сабой, па некаторых ацэнак, каля 4 тысяч заўчасных смерцяў.
• 12 сакавіка 2011 года — аварыя на Фукусіма-1 (Японія), выкліканая цунамі ў Ціхім акіяне. Сфарміравана 40 кіламетровая зона адчужэння, з поўным высяленнем людзей. Выкід радыенуклідаў у атмасферу невядомы. Але ўладамі заяўлена поўнае разбурэнне трох энергаблокаў. Пасля аварыі ўлады Японіі прынялі рашэнне аб закрыцці ўсіх АЭС краіны.

Папярэджанне катастроф

Паколькі тэхнагенныя катастрофы дэтэрмінаваныя чалавечым фактарам, што падлягае вывучэнню ўвесь спектр складнікаў, якія могуць прывесці да памылковасці дзеянняў абслуговага персаналу. Так, найбольш важным варта лічыць сацыяльную камфортнасць: умовы пражывання, паўнавартасны аднаўленчы адпачынак, адсутнасць матэрыяльных праблем і асаблівых клопатаў у частцы занятасці дзяцей. Неабходным умовай з'яўляецца прафесійная падрыхтоўка і сістэматычная праверка ведаў, а таксама рэгулярныя супрацьаварыйныя трэніроўкі, тэставанне тэхналагічнага абсталявання на прадмет яго зносу, захаванне дысцыпліны працы. Паколькі цалкам прадухіліць магчымасць тэхнагеннай катастрофы нельга, то неабходна прадугледзець мерапрыемствы па своечасовым абвестцы аб яе магчымым пачатку, скласці планы яе лакалізацыі і распрацаваць парадак эвакуацыі насельніцтва з пацярпелага раёна і арганізацыю дапамогі пацярпелым і выжылым у зоне бедства (Гуманітарная дапамога).