Тодар Лебяда

Тодар Лебяда (сапр. Пётр Фёдаравіч Шырокаў; 6 студзеня 1914, Віцебск — 1970) — беларускі драматург, паэт, празаік, публіцыст.

Тодар Лебяда
Асабістыя звесткі
Псеўданімы	Клім Каліна
Дата нараджэння	6 студзеня 1914(1914-01-06)
Месца нараджэння	Віцебск, Віцебская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	1970
Месца смерці	Воршава[d], Строеўскае сельскае пасяленне[d], Пуцяцінскі раён[d], Разанская вобласць, РСФСР, СССР
Пахаванне	Воршава[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Альма-матар	БДПУ
Месца працы	Беларускае слова
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	драматург, публіцыст, пісьменнік, паэт, журналіст
Мова твораў	беларуская

Біяграфія

Паходзіў з рабочай сям’і. У Віцебску скончыў сямігодку і чыгуначнае рамеснае вучылішча. У 1933 годзе паступіў у Мінскі педінстытут. У 1936 годзе арыштаваны, сасланы ў Новасібірскую вобласць. У 1940 годзе прывезены ў Мінск для перагляду справы, на Беларусі яго і заспела вайна. Падчас нямецкай акупацыі жыў у Віцебску, рэдагаваў газету «Беларускае слова». У чэрвені 1944 года выехаў у Германію. У канцы 1945 года вярнуўся на Радзіму. У 1947 годзе зноў арыштаваны, прыгавораны ваенным трыбуналам войскаў МУС па Мінскай вобласці на 25 гадоў пазбаўлення волі. Пакаранне адбываў ў сібірскіх канцлагерах. Вызваліўся ў 1956 годзе, у Беларусь вярнуўся ў 1960-м. У 1960—1962 гадах жыў у Слоніме, працаваў рэзчыкам паперы на мясцовай кардонна-папяровай фабрыцы. У студзені 1962 года пераехаў у Чэрвень, працаваў у раённай газеце. Свае вершы, фельетоны, гумарэскі друкаваў пад псеўданімам Клім Каліна. У канцы 1962 года Тодар Лебяда назаўсёды пакінуў Беларусь.

Памёр у пасёлку Воршава Пуцяцінскага раёна Разанскай вобласці (Расія).

Творчасць

Друкаваўся з 1931, у газетах «Віцебскі рабочы», «Савецкая Беларусь» і «Піянер Беларусі». Пісаў вершы, апавяданні, п’есы. У акупаваным Мінску выдаў зборнічак вершаў «Песні выгнання» (1944). Напісаў п’есу «Загубленае жыццё» пра калектывізацыю і рэпрэсіі, якая ў 1943—1944 гг. ставілася ў Мінскім гарадскім тэатры. Аўтар аднаактоўкі «Людзі ў Хрысце» (1960) і п’есы ў трох актах «У нас, на Гродзеншчыне» (1961) пра вясковае жыццё моладзі.

Творы

• Песьні выгнаньня. Мн., 1944 (факсім. выд.: Мн., 1991);
• Загубленае жыццё: Драма ў 3 дзеях. Монтрэаль, 1952;
• Загубленае жыццё: Драма ў 3 дзеях // Тэатральная Беларусь. 1995, № 2.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — С. 176
• Туронак Ю. Беларуская кніга пад нямецкім кантролем (1939—1944). — Мн., 2002.
• Чыгрын С. Трагічны лёс Тодара Лебяды // Тэатральная Беларусь. 1995. № 2.
• Маракоў Л. «Успомніш Беларусь, і кроў у жылах стыне…» // ЛіМ. 1999, 14 мая.

Спасылкі

• Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 2 / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Смаленск, 2003.
• Двойчы быў рэпрэсаваны. Да 105-годдзя беларускага пісьменніка Тодара Лебяды Архівавана 12 жніўня 2020. // racyja.com