Чарнаўцы

горад ва Украіне

Чарнаўцы (укр.: Чернівці) — горад на поўдні заходняй часткі Украіны, на рацэ Прут. Адміністрацыйны цэнтр Чарнавіцкай вобласці. Плошча 153 км². Насельніцтва 251 500 чал. (2009). Знаходзяцца за 408 км на паўднёвы захад ад Кіева, за 40 км ад украінска-румынскай граніцы. Вузел чыгуначных і аўтамабільных шляхоў.

Горад
Чарнаўцы
укр.: Чернівці
Герб[d] Сцяг[d]
Герб[d] Сцяг[d]
Краіна
Вобласць
Раён
Каардынаты
Унутранае дзяленне
3 раёна
Мэр
Першая згадка
1408
Плошча
  • 153 км²
Вышыня цэнтра
248 ± 1 м
Насельніцтва
  • 265 471 чал. (1 студзеня 2021)[1]
Часавы пояс
Тэлефонны код
0372(2)
Паштовыя індэксы
58000–58033
КААТУУ
7310100000
Афіцыйны сайт
city.cv.ua (укр.)
chernivtsy.eu (укр.)
Чарнаўцы на карце Украіны ±
Чарнаўцы (Украіна)
Чарнаўцы
Чарнаўцы (Чарнавіцкая вобласць)
Чарнаўцы

Чарнаўцы — палітычны, культурны і рэлігійны цэнтр Букавіны.

Этымалогія назвы

правіць

Назва горада пайшла ад фартыфікацыі, якая ў «Спісе гарадоў рускіх далёкіх і блізкіх» згадваецца як Чэрн на Пруце.

Гісторыя

правіць
  • XII: узнікненне Чарнаўцоў згодна з археалагічнымі звесткамі.
  • XIV: у складзе Малдовы, памежнае паселішча.
  • 1408: першы ўспамін пра Чарнаўцы ў грамаце малдаўскага гаспадара Аляксандра Добрага ў сувязі з мытнай дамовай, якую ён склаў з Львоўскімі купцамі.
  • 1488: цэнтр павету, атрымалі Магдэбургскае права.
  • XVXVIII стст.: горада неаднаразова цярпела ад ваенных канфліктаў, у выніку чаго прыйшло ў заняпад.
  • 1538: апынуліся пад уладай Турцыі.
  • 1775: перайшлі да Аўстрыі, цэнтр ваеннай адміністрацыі Букавіны.
  • 1786: цэнтр вобласці ў складзе Галічыны.
  • 1849: цэнтр аўтаномнага края Букавіна.
  • 1866: адкрыццё чыгункі Чарнаўцы — Львоў.
  • 1875: заснаванне Чарнавіцкага ўніверсітэта.
  • 1873: рэзідэнцыя Букавінскіх мітрапалітаў.
  • 3 лістапада 1918: згодна з рашэннем народнага веча Чарнаўцы далучыліся да Украіны.
  • 11 лістапада 1918: горада заняла румынскае войска, з 28 лістапада — у складзе Румыніі.
  • 1940: СССР анексаваў Чарнаўцы разам з паўночнай Букавінаю, у складзе УССР.
  • 6 ліпеня 1941 1941 — 29 сакавіка 1944: знаходзіліся пад нямецка-румынскай акупацыяй.

Насельніцтва

правіць
  • 1890 год — 54,2 чал., з іх немцаў і яўрэяў — 27 192 чал. (51,3 %), украінцаў — 10 384 чал. (19,6 %), румынаў — 7624 чал. (14,4 %), палякаў, мадз’яраў і інш. — 7808 чал. (14,7 %).[2]
  • 1939 год — 106 тыс. чал.
  • 1959 год — 152 тыс. чал.
  • 1970 год — 187 тыс. чал.
  • 1977 год — 214 тыс. чал.[3]
  • 1991 год — 259 тыс. чал.[4]
  • 2001 год — 240,6 тыс. чал., з іх украінцаў — 79,9 %, рускіх — 11,3 %, беларусаў — 0,4 %, палякаў — 0,6 %, малдаванаў — 1,6 %, румынаў — 4,5 %.[5]

Эканоміка

правіць

Прадпрыемствы лёгкай, машынабудаўнічай і металаапрацоўчай, харчовай, хімічнай і дрэваапрацоўчай прамысловасці.

Асвета

правіць

Славутасці

правіць
 
Тэатральная плошча
  • Гістарычная забудова горада XIX—XX стст.;
  • Касцёл езуітаў (1893—1894);
  • Корпус Чарнавіцкага ўніверсітэта (1874—1875);
  • Гарадскі тэатр (1904—1905);
  • Ратуша (1843—1847);
  • Рэзідэнцыя Букавінскіх мітрапалітаў (з 1956 года — адзін з будынкаў Чарнавіцкага ўніверсітэта);
  • Сабор кафедральны (1844—1864);
  • Царква армянска-грэгарыянская (1869—1875, цяпер — арганная зала);
  • Царква грэка-каталіцкая (1825—1830);
  • Царква Св. Міколы (1607);
  • Царква Св. Параскевы Пятніцы (1862);
  • Царква Св. Тройцы (1774);
  • Царква Св. Юрыя (Георгія, 1767);
  • Царква Успення Прасв. Багародзіцы (1783);
  • Чыгуначны вакзал (1898—1903);

Галерэя

правіць

Гарады-пабрацімы

правіць

Выдомыя асобы

правіць

Зноскі

  1. Державна служба статистики України Чисельність наявного населення України на 1 січня 2021 рокуКиїв: Державна служба статистики України.
  2. Грігорий Купчанко. Буковина и еи русски жители. — Видень, 1895. — С. 15.
  3. Черновцы // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)
  4. Чернавцы // Большой энциклопедический словарь (руск.) / Гл. ред. В. П. Шишков. — М.: НИ «Большая Российская энциклопедия», 1998. — 640 с.: ил. — ISBN 5-85270-262-5.
  5. Дністрянський М. С. Етнополітична географія України. — Львів: Літопис, 2006. С. 477.

Літаратура

правіць

Спасылкі

правіць