Ябацька
Увага! Артыкул змяшчае ненарматыўную лексіку. |
Яба́цька (руск.: ябатька), мн. л. ябацькі — зборнае паняцце ў беларускай і рускай мовах для абазначэння прыхільнікаў культу асобы Аляксандра Лукашэнкі і яго палітычнага рэжыму. Узнікла ў жніўні 2020 года на фоне масавых пратэстаў супраць фальсіфікацыі прэзідэнцкіх выбараў у Беларусі. Шырока ўжываецца ў беларускім грамадстве і сродках масавай інфармацыі[1].
Паходжанне назвы
правіць9 жніўня 2020 года ў Беларусі адбыліся прэзідэнцкія выбары, адразу пасля якіх пачаліся самыя масавыя акцыі пратэсту ў гісторыі краіны, якія ахапілі ўсю яе тэрыторыю. Улады абвясцілі пра чарговую перамогу Аляксандра Лукашэнкі ў першым туры. На вуліцы выйшлі сотні тысяч праціўнікаў Лукашэнкі, якія лічылі што перамогу на выбарах атрымала Святлана Ціханоўская, ім гвалтам і зброяй супрацьстаялі сілавы блок рэжыму і войска Рэспублікі Беларусь. Пры гэтым відавочная падтрымка Лукашэнкі сярод грамадства адсутнічала, публічных святкаванняў ці выхаду на вуліцу не было.
28 ліпеня 2020 года, блогер LIFTADOR запусціў на платформе ЦікТок флэшмоб з хэштэгам «ямыбацька», для аб’яднання людзей з праўладнай пазіцыяй, тэг стаў набіраць папулярнасць.
19 жніўня 2020 года Telegram-канал «Пул Первого», які кіруе прэс-служба Аляксандра Лукашэнкі, апублікаваў стыкеры ў яго падтрымку «ЯМыБатька». Стыкеры былі зробленыя ў рускамоўным напісанні слова бацька праз літару Т[2]. У Беларусі паняцце «бацька» датычна Лукашэнкі масава не ўжываўся з 1990-х гадоў, таму ёсць думка, што гэты слоган — вынайдзены расійскімі палітычнымі тэхнолагамі і прапагандыстамі[3][4]. 21 жніўня Аляксандр Лукашэнка заявіў, што замест беларускіх супрацоўнікаў дзяржаўнага тэлебачання, якія звольніліся ў знак пратэсту супраць фальсіфікацый на прэзідэнцкіх выбарах і беспрэцэдэнтнага гвалту пасля іх, будзе працаваць «рускі дэсант»[5][6]. У далейшых малаколькасных мітынгах за Аляксандра Лукашэнку, на якія рэжым звозіў работнікаў бюджэтнай сферы з усёй краіны, таксама выкарыстоўваліся плакаты з надпісамі «ЯМыБатька».
Неўзабаве праціўнікі рэжыму Лукашэнкі скарацілі тэрмін да «ЯБацька», які адразу атрымаў адмоўную канатацыю праз асацыятыўнасць са словам «ябаць», якое паходзіць ад праславянскага слова «*jěbati» і мае значэнне «здзяйсняць палавы акт»[3][7]. Праз відавочнасць нецэнзурнай немілагучнасці гэты выраз хутка стаў прадметам гумару і пародый. Прыхільнікі Лукашэнкі адмовіліся ад слогана, аднак яно замацавалася ў беларускай грамадскай прасторы.
Выкарыстанне
правіць24 снежня 2020 года ваенны камісар Гомельскай вобласці Андрэй Крываносаў, лаяльны да рэжыму Лукашэнкі, у эфіры дзяржаўнага тэлеканала АНТ назваў сябе «ябацькай» на пытанне тэлевядучага «вы — ябацька?»[8].
У 2021 годзе з’явіўся тэрмін ябацюшка для абазначэння праваслаўных святароў Беларускай праваслаўнай царквы Маскоўскага патрыярхату, прыхільнікаў рэжыму Аляксандра Лукашэнкі і гвалту супраць яго праціўнікаў[9].
Актывісты, блогеры і аб'яднанні
правіцьЗ восені 2020 года сфарміраваўся рух апанентаў паславыбарчых пратэстаў, якія выступалі як арганізавана ў рамках пэўных ініцыятыў, так і асобна. На фоне праўладных аўтапрабегаў, мітынгаў і іншых акцый утварыліся аб'яднанні «Патрыёты Беларусі», «Народна-партыятычны рух «Спектр»», «Цэнтр новых медыя», «Саюз блогераў Беларусі», «Інфаспецназ», «Сістэмная праваабарона». Пэўную медыйнасць і папулярнасць набылі блогеры і актывісты В. Бондарава, А. Курхінен, А. Голікаў, Т. Сідаровіч, Сцюша Тайм, А. Шабашоў, Ю. Увараў.
Рух «Спектр»
правіцьУ жніўні 2020 года пляцоўка насупраць ГЦ «Спектр» на праспекце Незалежнасці актыўна выкарыстоўвалася ўдзельнікамі пратэсту для правядзення акцый салідарнасці. З восені 2020 года там раз на тыдзень сталі праводзіць мітынгі ў падтрымку дзеючай улады, арганізаваныя Сяргеям Гамолкам. Праз пэўны час група сталых удзельнікаў гэтых акцый стала называць сябе народна-патрыятычным рухам «Спектр»[10]. Рух не мае пэўнай палітычнай праграмы або пэўна акрэсленай ідэалогіі, але трымаецца поглядаў панславізму і падтрымкі знешняй палітыкі Расіі і Беларусі на сучасным этапе[11]. Акрамя мітынгаў на азначанай пляцоўцы рух праводзіць сустрэчы ў іншых месцах, а таксама арганізоўвае суботнікі[12].
Па стане на 2023 год частка ўдзельнікаў «Спектра» пакінула рух і абвінавацілі ў сувязі з гэтым С. Гамолку ў аўтарытарызме[13].
Гл. таксама
правіцьЗноскі
- ↑ Фотофакт: «Ябатьки» испортили авто стоимостью от $200 тысяч
- ↑ Telegram-канал опубликовал стикеры в поддержку Лукашенко с овцами и ОМОН
- ↑ а б Оливки и ябатинг. Понятный словарик протестов-2020 Архівавана 30 снежня 2020.
- ↑ Двойка за пиар. Топ-5 ошибок Лукашенко Архівавана 14 студзеня 2021.
- ↑ Лукашенко подтвердил, что на БТ приехали работать россияне «с самого продвинутого телевидения»
- ↑ «Я-батька» не сработал. В России оценили эффективность российских pr-экспертов, приехавших в Беларусь Архівавана 14 студзеня 2021.
- ↑ *jěbati // Этимологический словарь славянских языков. Праславянский лексический фонд (ЭССЯ) / Под ред. чл.-корр. АН СССР О. Н. Трубачёва. — М.: Наука, 1981. — В. 8 (*xa — *jьvьlga).
- ↑ «Я — „ябатька“». Военком Гомельщины рассказал о благополучии белорусской молодёжи (руск.). Открытые медиа. Новости (25 снежня 2020). Праверана 14 студзеня 2021.
- ↑ Сустрэлі ў тэлеграме новае слова: ябацюшка. Еўрарадыё
- ↑ Старонка «Народна-партыятычны рух «Спектр»» УКантакце
- ↑ «К нам может прийти коммунист, к нам может прийти монархист. К нам пришёл Гайдукевич». Рассказываем про движение «Спектр»(недаступная спасылка) (СТБ)
- ↑ Активисты народно-патриотического движения "Спектр" – члены ППО Московского района г. Минска организовали субботник
- ↑ Сила в правде. Часть 1, часть 2, часть 3, часть 4, часть 5