Анн Л’Юе
Анн Л’Юе (фр.: Anne L'Huillier, нар. 16 жніўня 1958, Парыж, Францыя) — французская фізік і прафесар атамнай фізікі Лундскага ўніверсітэта ў Швецыі. Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіцы (2023).
| Анн Л’Юе | |
|---|---|
| фр.: Anne L'Huillier | |
 | |
| Дата нараджэння | 16 жніўня 1958[1][2] (65 гадоў) |
| Месца нараджэння | |
| Грамадзянства | |
| Муж | Claes-Göran Wahlström[d][2] |
| Род дзейнасці | фізік, выкладчыца ўніверсітэта |
| Навуковая сфера | фізіка, attophysics[d] і ultrafast imaging[d] |
| Месца працы | |
| Альма-матар | |
| Навуковы кіраўнік | Bernard Cagnac[d][5] |
| Член у | |
| Узнагароды |
    прэмія Карла Цэйса[d] (2013) прэмія Вольфа па фізіцы (2022) прэмія імя Макса Борна[d] (2021)  Davisson–Germer Prize in Atomic or Surface Physics[d] (2024) honorary doctor of the University of Bordeaux[d] (28 сакавіка 2024) |
| Сайт | portal.research.lu.se/… (англ.) |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
.svg){kind=small}
Біяграфія правіць
Анн Л’Юе атрымала ступень магістра навук у галіне тэарэтычнай фізікі і матэматыкі,[6] але для атрымання ступені доктара філасофіі перайшла на эксперыментальную фізіку ў французскім цэнтры ядзерных даследаванняў Камісарыята па атамнай і альтэрнатыўных відах энергіі ў Цэнтры ядзерных даследаванняў Сакле. Яе дысертацыя была прысвечана шматразовай іанізацыі ў лазерных палях высокай інтэнсіўнасці.[7]
Як дактарантка была ў Гётэборгу, Швецыя, і Лос-Анджэлесе, штат Каліфорнія, ЗША. З 1986 года працавала ў Цэнтры ядзерных даследаванняў Сакле. У 1992 годзе ўдзельнічала ў эксперыменце ў Лундзе, дзе была ўстаноўлена адна з першых у Еўропе тытан-сапфіравых цвёрдацельных лазерных сістэм для фемтасекундных імпульсаў. У 1994 годзе пераехала ў Швецыю, дзе працавала ў Лундскім універсітэце выкладчыкам (1995), а потым прафесарам (1997).[8]
Анн Л’Юе ўзначальвае групу атасекунднай фізікі, якая вывучае рух электронаў у рэальным часе, што выкарыстоўваецца для разумення хімічных рэакцый на атамным узроўні.[9]
Анн Л’Юе была членам Нобелеўскага камітэта па фізіцы ў 2007—2015 гадах,[6] а з 2004 года член Шведскай акадэміі навук.[10] У 2018 годзе абрана замежным членам Нацыянальнай акадэміі навук. Анн Л’Юе з’яўляецца членам Амерыканскага фізічнага таварыства і Аптычнага таварыства.[11]
Узнагароды правіць
- (2003) — Прыз Юліуса Шпрынгера па прыкладной фізіцы
- (2011) — Прэмія L’Oréal — ЮНЕСКА «Для жанчын у навуцы»
- (2013) — Прэмія Карла Цэйса
- (2013) — Медаль Блеза Паскаля
- (2021) — Прэмія імя Макса Борна ад Аптычнага таварыства за «наватарскую працу ў галіне навукі пра звышхуткія лазеры і атасекундную фізіцу, за рэалізацыю і разуменне генерацыі высокіх гармонік і за яе ўжыванне для візуалізацыі руху электронаў у атамах і малекулах з часовым дазволам»[12]
- (2022) — прэмія Вольфа па фізіцы за «піянерскі ўклад у навуку пра звышхуткія лазеры і фізіку атасекунд»[13]
Навуковыя працы правіць
- Ferray, M; L'Huillier, A; Li, XF; Lompre, LA; Mainfray, G; Manus, C (1988). "Multiple-harmonic conversion of 1064 nm radiation in rare gases". J. Phys. B: At. Mol. Opt. Phys. 21 (3): L31. Bibcode:1988JPhB...21L..31F. doi:10.1088/0953-4075/21/3/001.
- разам з Філіпам Бальку (Phillipe Balcou). Phase-matching effects in strong-field harmonic generation, Phys. Rev. A, Band 47, 1993, S. 1447—1459, Abstract
- разам з Філіпам Бальку (Phillipe Balcou). High-order harmonic generation in rare gases with a 1-ps 1053-nm laser, Phys. Rev. Lett., Band 70, 1993, S. 774—777, Abstract
- разам з Філіпам Бальку (Phillipe Balcou), Л. А. Лампрэ (L. A. Lompré). Coherence and resonance effects in high-order harmonic generation, Phys. Rev. Lett., Band 68, 1992, S. 166—169, Abstract
Зноскі
- ↑ а б https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2023/lhuillier/facts/
- ↑ а б L'Huillier Wahlström, Anne Genevieve // Sveriges befolkning 2000 — Sveriges Släktforskarförbund, 2020.
- ↑ Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1 Праверана 10 лістапада 2023.
- ↑ Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1 Праверана 10 лістапада 2023.
- ↑ а б в http://www.sudoc.fr/04356755X
- ↑ а б Prof. Anne L'huillier - AcademiaNet (англ.). www.academia-net.org. Праверана 29 красавіка 2017.
- ↑ UPMC, Université Pierre et Marie Curie - (2013-12-12). "Anne L'Huillier". Праверана 2017-04-29.
- ↑ Anne L'Huillier. Atomic Physics, Faculty of Engineering, LTH. Праверана 5 мая 2014.
- ↑ Carl Zeiss Research Award (англ.)(недаступная спасылка). ZEISS International. Архівавана з першакрыніцы 19 лютага 2017. Праверана 29 красавіка 2017.
- ↑ Nya ledamöter(недаступная спасылка). Kungl. Vetenskapsakademien (19 красавіка 2004). Архівавана з першакрыніцы 14 лютага 2022. Праверана 29 красавіка 2017.
- ↑ "EPS Quantum Electronics Prizes". Архіўная копія(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 5 мая 2016. Праверана 5 лістапада 2022.Архіўная копія(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 5 мая 2016. Праверана 5 лістапада 2022.
- ↑ Max Born Award. OSA. Архівавана з першакрыніцы 14 кастрычніка 2013.
- ↑ Wolf Prize in Physics 2022(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 8 лютага 2022. Праверана 1 лістапада 2022.