Нобелеўская прэмія па фізіцы
Нобелеўская прэмія па фізіцы — прэстыжная ўзнагарода за навуковыя дасягненні ў галіне фізікі. Прэмія прысуджаецца Нобелеўскім камітэтам штогод, 10 снежня ў Стакгольме, у дзень смерці Альфрэда Нобеля.
Патрабаванні да кандыдатаў
правіцьЗгодна са статутам Нобелеўскага фонду, вылучаць кандыдатаў могуць наступныя асобы ў складзе Нобелеўскага камітэта па фізіцы:
- 1) члены Каралеўскай Шведскай акадэміі навук
- 2) члены Нобелеўскіх камітэтаў па фізіцы і хіміі
- 3) лаўрэаты Нобелеўскіх прэмій у галіне фізікі і хіміі
- 4) прафесары фізікі і хіміі, якія пастаянна і часова працуюць ва ўніверсітэтах і тэхнічных ВНУ Швецыі, Даніі, Фінляндыі, Ісландыі, Нарвегіі, а таксама стакгольмскага Каралінскага інстытута
- 5) загадчыкі адпаведных кафедраў, па меншай меры, у шасці ўніверсітэтах або інстытутах, выбраных Акадэміяй навук
- 6) іншыя навукоўцы, ад якіх Акадэмія палічыць патрэбным прыняць прапановы
Выбар асоб, згаданых у пунктах 5 і 6 для вылучэння кандыдатаў, павінен быць зроблены да канца верасня кожнага года.
Спіс лаўрэатаў
правіць1900-я
правіць- (1901) Вільгельм Конрад Рэнтген
- (1902) Хендрык Антон Лорэнц, Пітэр Зэеман
- (1903) Марыя Кюры, П’ер Кюры, Антуан Анры Бекерэль
- (1904) Джон Уільям Стрэт
- (1905) Філіп Эдуард Антон фон Ленард
- (1906) Джозеф Джон Томсан
- (1907) Альберт Абрахам Майкельсан
- (1908) Габрыэль Ліпман
- (1909) Гульельма Марконі, Карл Фердынанд Браўн
- (1910) Ян Дыдэрык Ван-дэр-Ваальс
1910-я
правіць- (1911) Вільгельм Він
- (1912) Нільс Густаў Дален
- (1913) Хейке Камерлінг-Онес
- (1914) Макс фон Лаўэ, прысуджана ў 1915
- (1915) Уільям Генры Брэг, Уільям Лорэнс Брэг
- (1916) прэмія не прысуджалася
- (1917) Чарлз Гловер Баркла, прысуджана ў 1918
- (1918) Макс Планк, прысуджана ў 1919
- (1919) Іаганес Штарк
- (1920) Шарль Эдуар Гіём
1920-я
правіць- (1921) , Альберт Эйнштэйн прысуджана ў 1922
- (1922) Нільс Бор
- (1923) Роберт Эндрус Мілікен
- (1924) Карл Манэ Георг Сігбан
- (1925) Густаў Людвіг Герц, Джэймс Франк прысуджана ў 1926
- (1926) Жан Батыст Перэн
- (1927) Артур Комптан, Чарлз Томсан Рыз Вільсан
- (1928) Оўэн Уіланс Рычардсан прысуджана ў 1929
- (1929) Луі дэ Бройль
- (1930) Чандрасекхара Венката Раман
1930-я
правіць- (1931) прэмія не прысуджалася
- (1932) Вернер Карл Гейзенберг
- (1933) Поль Дзірак, Эрвін Шродзінгер
- (1934) прэмія не прысуджалася
- (1935) Джэймс Чэдвік
- (1936) Віктар Франц Гес, Карл Дэйвід Андэрсан
- (1937) Джордж Паджэт Томсан, Клінтан Джозеф Дэвісан
- (1938) Энрыка Фермі
- (1939) Эрнест Арланда Лоўрэнс
- (1940) прэмія не прысуджалася
1940-я
правіць- (1941) прэмія не прысуджалася
- (1942) прэмія не прысуджалася
- (1943) Ота Штэрн прысуджана ў 1944
- (1944) Ісідар Айзек Рабі
- (1945) Вольфганг Паўлі
- (1946) Персі Уільям Брыджмен
- (1947) Эдуард Віктар Эплтан
- (1948) Патрык Мейнард Сцюарт Блэкет
- (1949) Хідэкі Юкава
- (1950) Сесіл Фрэнк Паўэл
1950-я
правіць- (1952) Фелікс Блох, Эдвард Мілс Пёрсел
- (1953) Фрыц Цэрніке
- (1954) Макс Борн
- (1955) Палікарп Куш
- (1958) Ігар Яўгенавіч Там, Павел Аляксеевіч Чаранкоў і Ілля Міхайлавіч Франк
- (1959) Эміліа Джына Сегрэ, Оўэн Чэмберлен
- (1960) Дональд Артур Глазер
1960-я
правіць- (1962) Леў Давідавіч Ландау
- (1963) Марыя Гёперт-Маер, Ганс Енсен, Юджын Вігнер
- (1964) Аляксандр Міхайлавіч Прохараў
- (1965) Рычард Філіпс Фейнман, Сін’ітыра Таманага
- (1966) Альфрэд Кастлер
1970-я
правіць- (1973) Браян Дэйвід Джозефсан
- (1977) Джон Хазбрук Ван Флек, Філіп Уорэн Андэрсан
- (1978) Пётр Леанідавіч Капіца
- (1979) Абдус Салам, Стывен Вайнберг
- (1980) Джэймс Уотсан Кронін,
1980-я
правіць- (1981) Кай Манэ Бёр’е Сігбан
- (1983) Субрахманьян Чандрасекар, Уільям Алфрэд Фаўлер
- (1984) Сімон ван дэр Мер
- (1985) Клаўс фон Клітцынг
- (1988) Мелвін Шварц, Джэк Стэйнбергер
- (1990) Генры Уэй Кендал
1990-я
правіць- (1996) Роберт Колман Рычардсан
- (1997) Стывен Чу
- (1998) Роберт Лафлін
- (2000) Джэк Кілбі, Жарэс Алфёраў
2000-я
правіць- (2003) Віталь Гінзбург
- (2007) Петэр Грунберг
- (2009) Джордж Элвуд Сміт
- (2010) Андрэй Канстанцінавіч Гейм, Канстанцін Сяргеевіч Навасёлаў
2010-я
правіць- (2011) Браян Шміт, Сол Перлмутэр
- (2012) Дэвід Вайнленд, Серж Арош
- (2013) Франсуа Энглер, Пітэр Хігс
- (2014) Ісаму Акасакі, Хіросі Амана, Сюдзі Накамура
- (2015) Артур Мак-Дональд, Такаакі Кадзіта
- (2016) Данкан Холдэйн, Джон Костэрліц, Дэйвід Таўлес
- (2017) Райнер Вайс, Бары Бэрыш, Кіп Торн
- (2018) Артур Эшкін, Жэрар Муру, Дона Стрыкленд
- (2019) Джэймс Піблз, Мішэль Маёр, Дзідзье Кэлё
- (2020) Роджэр Пенроўз, Райнхард Генцэль, Андрэа Гез
2020-я
правіць- (2021) Сюкура Манабэ, Клаус Хасельман, Джорджа Парызі
- (2022) Ален Аспэ, Джон Клаўзер, Антон Цайлінгер
- (2023) Анн Л’Юе, Ферэнц Краус, П’ер Агасціні
- (2024) Джон Хопфілд, Джэфры Хінтан
Спасылкі
правіць- Афіцыйны сайт (англ.)