Антоні Казімір Сапега
Антоні Казімір Сапега (1689 — 16 мая 1739) — рэчыпаспалітаўскі дзяржаўны дзеяч, вялікі стольнік літоўскі (1706—1709), староста мерацкі і пунскі (1710), кашталян троцкі (1737—1739). Пасол на соймы, дэпутат Трыбунала ВКЛ.
| Антоні Казімір Сапега | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| польск.: Antoni Kazimierz Sapieha | |||||||
 Ліс | |||||||
|
|||||||
| Папярэднік | Міхал Казімір Радзівіл Рыбанька | ||||||
| Пераемнік | Аляксандр Пацей | ||||||
| Нараджэнне | лістапад 1689 ці 1689[1] | ||||||
| Смерць |
16 мая 1739[2][1] |
||||||
| Месца пахавання | |||||||
| Род | Сапегі | ||||||
| Бацька | Ежы Станіслаў Сапега[1] | ||||||
| Маці | Ізабела Гелена з Палубінскіх[d][1] | ||||||
| Жонка | Рахеля Тэрэза з Выгоўскіх[d][1][3] | ||||||
Біяграфія
правіцьЗ чарэйска-ружанскай лініі Сапегаў, сын ваяводы троцкага і мсціслаўскага Ежы Станіслава Сапегі (каля 1668—1732) і Ізабелы Гелены з Палубінскіх (пам. 1721). Унук вялікага гетмана літоўскага і ваяводы віленскага Казіміра Яна Сапегі (1637—1720).
У 1705—1709 гадах вучыўся ў Парыжы. У 1706 годзе Антоні Казімір перайшоўшы на бок караля Станіслава Ляшчынскага, атрымаў урад вялікага стольніка літоўскага. У 1709 годзе, пасля вяртання ў Рэч Паспалітую караля Аўгуста Моцнага і выгнання караля Станіслава Ляшчынскага, пазбаўлены вялікага стольніцтва літоўскага. З 1709 года знаходзіўся ў Прусіі разам са сваім дзедам, вялікім гетманам літоўскім Казімірам Янам Сапегам, быў у апазіцыі да караля Аўгуста Моцнага.
Пасля прысягі каралю Аўгусту Моцнаму 24.03.1713 года Антоні Казімір Сапега атрымаў амністыю і вярнуся ў Вялікае княства Літоўскае. Быў дэпутатам Трыбунала ВКЛ і сеймікаў. У 1716 годзе актыўна браў удзел у Віленскай канфедэрацыі, падпісаў акт канфедэрацыі як камісар ад Троцкага ваяводства. У 1723 годзе займаўся прыцягненнем піяраў у Вільню, каб пахіснуць манаполію езуітаў у адукацыі.
У 1726 годзе Антоні Казімір разам са стрыечным братам Янам Казімірам ездзіў у Санкт-Пецярбург на заручыны яго сына Пятра Паўла Сапегі з Марыяй Аляксандраўнай Меншыкавай і ўстанаўлення кантактаў з расійскай элітай. У тым жа годзе ўзнагароджаны расійскім ордэнам Святога Аляксандра Неўскага.
Абіраўся дэпутатам Трыбунала ВКЛ ў 1714, 1719 і 1724 гадах. У 1724 годзе абраны маршалкам Трыбунала ВКЛ. У 1729 годзе абраны паслом на сейм, дзе займаў антыкаралеўскую пазіцыю. Актыўна дзейнічаў на сеймах 1730 і 1732 гадоў, каб сарваць іх працу.
У 1733 годзе быў адным з кандыдатаў на маршалка канвакацыйнага сейма. У тым жа 1733 годзе абраны паслом ад Слонімскага павета на элекцыйны сейм. Разам з большасцю сваякоў падтрымаў абранне Станіслава Ляшчынскага на стальцы Рэчы Паспалітай. Захоўваў вернасць С. Ляшчынскаму да яго зрачэння ў 1736 годзе. У чэрвені 1734 года арыштаваны ў расійскім лагеры ў Прушчы-Гданьскім за адмову прынесці прысягу каралю Аўгусту III Саксонскаму. Быў адным з аўтарам ліста да Папы Рымскага Клімента XII, дзе пералічваліся ўсе беззаконні прасаксонскай партыі.
У ліпені 1737 годзе атрымаў урад кашталяна троцкага, але па-ранейшым падтрымліваў сувязь са Станіславам Ляшчынскім і абвінавачваўся ў антыкаралеўскіх інтрыгах. У 1738 годзе актыўна браў удзел у працы камісіі па павелічэнні колькасці вялікалітоўскага войска, беспаспяхова імкнуўся абкласці падаткам на войска радзівілаўскія «Нойбургскія маёнткі».
Памёр у Дзярэчыне 16 мая 1739, пахаваны ў касцёле дзярэчынскага кляштара дамініканцаў (цяпер не існуе).
Захаваліся фрагменты дзённіка Антонія Казіміра Сапегі за 1728—1733 гады.
З 1717 года быў жанаты з Тэрэзай Выгоўскай (1694—1739), нашчадкаў не меў.
Зноскі
- ↑ а б в г д Гісторыя Сапегаў : жыццяпісы, маёнткі, фундацыі — Мн.: Віктар Хурсік, 2017. — С. 68. — 586 с. — ISBN 978-985-7025-75-6
- ↑ Antoni Kazimierz Sapieha // Internetowy Polski Słownik Biograficzny
- ↑ Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku / пад рэд. J. Wolff — Warszawa: 1895. — С. 320.
Літаратура
правіць- Бантыш-Каменский Д. Н. Историческое собрание списков кавалерам четырех российских императорских орденов. — М., 1814. — С.176.
- Кавалеры императорского ордена Святого Александра Невского, 1725—1917. Биобиблиографический словарь в трех томах. Т.1. — М., 2009. — С. 84.
- Мацук А. Сапега Антоні Казімір // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — 788 с.: іл. ISBN 985-11-0378-0. — С. 541;
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — 591 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8. — С. 222—228;