Вікіпедыя

Беспарадкі ў Косаве (2008)

Беспарадкі ў Косаве ў 2008 годзе — масавыя беспарадкі, якія рушылі за абвяшчэннем незалежнасці Рэспублікі Косава 17 лютага 2008 года. Хваляванні ініцыявалі косаўскія сербы, што выступалі супраць аддзялення ад Сербіі. Апазіцыйныя сілы спрабавалі захапіць важныя аб’екты інфраструктуры і памежныя заставы. Беспарадкі закранулі ў асноўным Паўночнае Косава, дзе пераважалі сербы.

Беспарадкі ў Косаве
Частка Пратэсты супраць незалежнасці Косава (2008)
Карта Косава з пазначэннем паўночных раёнах, дзе пераважае сербскае насельніцтва. Дадзеныя вобласці сталі цэнтрамі хваляванняў 2008 года.
Дата 17 лютага — 19 сакавіка 2008
Месца Рэспубліка Косава Часткова прызнаная дзяржава Рэспубліка Косава / Сербія Непадкантрольны сербскім уладам Аўтаномны край Косава і Мятохія
Прычыны абвяшчэнне незалежнасці Косава
Мэты уз’яднанне Косава з Сербіяй
Характарыстыка • мітынгі[1], байкоты, звальненні, забастоўкі[2][3][4][5][6], непадпарадкаванне[7]
Вынік
  • • навядзенне парадку ў Паўночным Косаве[11]
  • • асобныя здарэнні працягваліся[12][13]
Бакі канфлікту
 Рэспубліка Косава:

Этнічныя групы:

Замежныя сілы:

Арганізацыі:

Этнічныя групы:

Прафесійныя групы:

Страты
Арганізацыя Аб’яднаных Нацый Украіна 1 забіты, 14 параненых[8][9]
Арганізацыя Аб’яднаных Нацый Польшча 27 параненых[8][9]
Арганізацыя Аб’яднаных Нацый 20 параненых[8][9]

Арганізацыя Аб’яднаных Нацый некалькі аўтамабіляў пашкоджаны[8][9][10]
НАТА 1 грузавік пашкоджаны[8][9]

 Сербія 70 параненых[8][9], некаторая колькасць арыштаваных[20]

Напружанасць на поўначы ўзмацнілася, калі 14 сакавіка сербы захапілі будынак суда ААН у Мітравіцы, пасля чаго ў сітуацыю ўмяшаліся сілы НАТА[8].

Перадгісторыя Правіць

Доўгатэрміновая напружанасць паміж албанскім і сербскім насельніцтвам Косава паўплывалі на падзел правінцыі па нацыянальнай прыкмеце ў выніку міжэтнічнага гвалту, кульмінацыяй якога стала Косаўская вайна 1998—1999 гадоў у межах больш шырокіх рэгіянальных Югаслаўскіх войнаў. Баявыя дзеянні скончыліся ваенным умяшаннем НАТА. Замежныя інтэрвенты прымусілі ўлады Югаславіі (у 2006-м яна канчаткова распалася на Сербію і Чарнагорыю) вывесці свае войскі з рэгіёна. Край стаў кіравацца пад міжнародным пратэктаратам. Мясцовыя албанцы змаглі дамагчыся стварэння ўласнай дзяржавы на гэтай тэрыторыі, што ішло ў разрэз з інтарэсамі сербаў, якія не хацелі аддзялення. Абвяшчэнне незалежнасці Косава адбылося 17 лютага 2008 года.

Байкот урада Косава Правіць

У адказ на абвяшчэнне незалежнасці Косава, мясцовыя сербы, якія выступалі супраць суверэнітэту рэгіёна, з мэтай барацьбы з косаўскім сепаратызмам і абаронай сербскай абшчыны, стварылі Асамблею косаўскіх сербаў[10]. Сербская Праваслаўная Царква ў Косаве заявіла, што не будзе ўступаць у нейкія кантакты з урадам РК і любой дзяржавай, якая прызнае яе незалежнасць[18].

Пазней прадстаўнік Белграда паведаміў, што Сербія мае намер стварыць «асаблівыя паліцэйскія атрады» ў Косаве, з мэтай утрымаць суверэнітэт над вобласцю[10]. Пасля гэтага ў Паўночным Косаве частка супрацоўнікаў сіл бяспекі спыніла падпарадкоўвацца ўраду ў Прышціне, выконваючы ўказанні толькі сербскага ўладаў[7].

Неўзабаве ў краі больш за 200 супрацоўнікаў паліцыі звольніліся з праваахоўных органаў, адмовіўшыся падпарадковацца ўраду ў Прышціне[5][6].

3 сакавіка байкоты, звальненні і забастоўкі пачаліся ў асяроддзі работнікаў чагунак Косава[2][3][4].

Супрацьстаянне ў Мітравіцы Правіць

На наступны дзень пасля абвяшчэння незалежнасці Косава, дзве выбухныя бомбы ў горадзе Мітравіца пашкодзілі некалькі аўтамабіляў ААН. На шчасце, ніхто не пацярпеў[10]. 3 сакавіка па офісе арганізацыі ў паўночнай частцы горада быў адкрыты агонь са снайперскай вінтоўкі, пацярпелых не аказалася[23].

14 сакавіка, пасля правядзення шэрагу мітынгаў, сотні пратэстоўцаў уварваліся ў будынак суда ААН[1]. Перамовы афіцыйных асоб арганізацыі з сербамі аб спыненні пратэстаў і беспарадкаў не ўвянчаліся поспехам, і раніцай 17 сакавіка паліцыя ААН, пры падтрымцы НАТА, штурмавала будынак[21]. Частка пратэстоўцаў была затрымана[20]. Затым рушыў услед шэраг сутыкненняў, якія доўжыліся да поўдня. Адзін паліцыянт ААН з Украіны быў забіты, 70 сербаў і 61 міратворац ААН і вайскоўцаў НАТА былі паранены, адзін аўтамабіль ААН і адзін грузавік НАТА пашкоджаны. Сярод параненых міжнародных сіл было 27 польскіх і 14 украінскіх паліцэйскіх, а таксама 20 французскіх вайскоўцаў. Паліцыя ААН выйшла з паўночнай часткі Мітравіцы, пакінуўшы гэты раён пад кантролем сіл НАТА[8][9].

19 сакавіка паліцыя ААН вярнулася ў паўночную частку Мітравіцы разам з паліцыяй Косава, у той час як вайскоўцы з НАТА ўсё яшчэ кантралявалі бяспеку ў будынку суда і ў цэлым на поўначы Косава. У наступныя дні горад перайшоў пад поўны кантроль Прышціны[11].

Наступныя здарэнні Правіць

28 сакавіка паліцэйскі кантрольна-прапускны пункт у паўночнай частцы Косава, на якім працавалі сербскія афіцэры, падвергнуўся абстрэлу з аўтаматычнай зброі. Напад учынены жыхарамі албанскай вёскі Кашутава, на поўнач ад Мітравіцы[12].

26 чэрвеня ў вёсцы Баравойце, недалёка ад горада Камяніца, прадстаўнікі мясцовай абшчыны сербаў і цыган забарыкадавалі дарогу ў знак пратэсту супраць будаўніцтва мячэці, санкцыянаванай мясцовым урадам. Каля 100 албанцаў з другога боку барыкады пачалі закідваць пратэстоўцаў камянямі[13].

Міжнародная рэакцыя Правіць

  •   Рэспубліка Косава: Пітэр Фейт, міжнародны грамадзянскі прадстаўнік у Косаве і пасланец ЕС у Косаве, абвінаваціў Сербію ў спробе «сапсаваць адносіны» паміж косаўскімі албанцамі і косаўскімі сербамі. Фейт дадаў, што міжнародная кіруючая група, створаная для кантролю за рэалізацыяй незалежнасці Косава, «не пацерпіць падзелу», таму што «раздзел гэтай краіны не прадугледжаны і не будзе прыняты намі». Прэм’ер-міністр Косава Хашым Тачы заявіў на сумеснай прэс-канферэнцыі з Фейтам, што «функцыянаванне паралельных інстытутаў недапушчальна»[17].
  •   ЗША: памочнік дзяржсакратара Даніэль Фрыд заявіў, што рэакцыя Косава на «правакацыі на поўначы» пацвярджае рашэнне ЗША прызнаць Дэкларацыю незалежнасці Косава[15]. Дзяржсакратар Кандаліза Райс заклікала сербскіх лідараў аказаць ціск на сербскую абшчыну ў Косаве, каб пазбегнуць «правакацыйных дзеянняў» пасля сутыкненняў у Мітравіцы 17 сакавіка[14].
  •   Еўрапейскі Саюз: чыноўнікі ЕС заклікалі МААНК забяспечыць бяспеку межаў Косава. Хутка туды прыбыла місія Саюза на чале з міністрам замежных спраў Нідэрландаў Максімам Ферхагенам, які заявіў, што яны хочуць пазбегнуць «мяккага падзелу» дзяржавы[16].
  •   Сербія: прэзідэнт Барыс Тадзіч абвінаваціў міжнародныя сілы ў Косаве ў выкарыстанні «празмернай сілы» і папярэдзіў пра «эскалацыю беспарадкаў на ўсёй тэрыторыі правінцыі» пасля сутыкненняў у Мітравіцы з-за захопу судоў ААН[8]. Прэм’ер-міністр Сербіі Ваіслаў Каштуніца заявіў, што ягоны ўрад праводзіць кансультацыі з Расіяй аб сумесных кроках па спыненні «ўсіх формаў гвалту супраць косаўскіх сербаў», і абвінаваціў НАТА ў «правядзенні сілавой палітыкі супраць Сербіі». Паведамлялася, што крокі могуць уключаць размяшчэнне расійскіх войскаў на поўначы рэгіёну[19]. Міністар па справах Косава Слабадан Самарджыч сказаў пратэстоўцам: «Мы будзем абараняць вас так жа, як мы абараняем сербаў у Сербіі»[20].
  •   Расія заклікала аднавіць перамовы аб статусе Косава, заявіўшы, што беспарадкі былі вынікам аднабаковага абвяшчэння незалежнасці гэтай тэрыторыі[21].
  •   ААН: Генсек Пан Гі Мун асудзіў напады на сілы ААН і НАТА пасля сутыкненняў 17 сакавіка і заклікаў «усе абшчыны праяўляць спакой і стрыманасць»[16].
  •   Балгарыя: Міністэрства замежных спраў Балгарыі выступіла з заявай, у якім выказала занепакоенасць беспарадкамі і заклікала сербаў у Косаве пазбягаць гвалту[24].
  •   Аўстрыя: Міністр замежных спраў Урсула Пласнік заклікала ўлады Сербіі і косаўскіх сербаў садзейнічаць бяспекі ў рэгіёне, дадаўшы: «Урад Сербіі неаднаразова абяцаў ўстрымлівацца ад гвалту як палітычнага інструмента»[25].
  •   Боснія і Герцагавіна: Міларад Додзік, прэм’ер-міністр Рэспублікі Сербскай, заявіў, што прымяненне сілы супраць сербскіх дэманстрантаў у паўночнай частцы Косава было «недарэчным, якой бы ні была прычына для гэтага»[22].

Гл. таксама Правіць

Заўвагі Правіць

  1. ↑ а б Kosovo Serbs seize UN courthouse, BBC News (14 сакавіка 2008). Праверана 14 сакавіка 2008.
  2. ↑ а б в Serb railway workers stop train in northern Kosovo, Xinhua (3 сакавіка 2008). Праверана 3 сакавіка 2008.
  3. ↑ а б в UN 'reclaims' Kosovo rail line, BBC News (5 сакавіка 2008). Праверана 7 сакавіка 2008.
  4. ↑ а б в No agreement between Serbian Railways, UNMIK, B92 (6 сакавіка 2008). Праверана 7 сакавіка 2008. Архівавана 11 сакавіка 2008. Архіўная копія(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 11 сакавіка 2008. Праверана 16 чэрвеня 2022.
  5. ↑ а б в Serb police officers in Kosovo demand return to UNMIK command, Southeast European Times (2 сакавіка 2008). Праверана 3 сакавіка 2008.
  6. ↑ а б в Kosovo Serb Police 'Intimidated', Balkan Insight (6 сакавіка 2008). Праверана 20 кастрычніка 2010.
  7. ↑ а б в Serb police in Kosovo reject Albanian command, Reuters (29 лютага 2008). Праверана 3 сакавіка 2008.
  8. ↑ а б в г д е ё ж з і к л м н Kosovo clashes force UN pullout, BBC News (17 сакавіка 2008). Праверана 17 сакавіка 2008.
  9. ↑ а б в г д е ё ж UN officer dies after Kosovo riot, BBC News (18 сакавіка 2008). Праверана 18 сакавіка 2008.
  10. ↑ а б в г д е Serbs bid for Bosnia-style division in Kosovo, Reuters (29 лютага 2008). Праверана 3 сакавіка 2008.
  11. ↑ а б в UN police back in north Mitrovica, BBC News (19 сакавіка 2008). Праверана 19 сакавіка 2008.
  12. ↑ а б в г Shots fired at Kosovo Serb police in tense north, Reuters (28 сакавіка 2008). Праверана 28 сакавіка 2008.
  13. ↑ а б в г Clashes as Kosovo Serbs Protest Mosque, Balkan Insight (26 чэрвеня 2008). Праверана 20 кастрычніка 2010.
  14. ↑ а б Rice urges Serbian leaders to rein in Kosovo Serbs, Agence France Presse (17 сакавіка 2008). Праверана 17 сакавіка 2008. Архівавана 21 сакавіка 2008. Архіўная копія(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 21 сакавіка 2008. Праверана 16 чэрвеня 2022.
  15. ↑ а б US condemns Serb "provocations" in north Kosovo, Reuters (7 сакавіка 2008). Праверана 7 сакавіка 2008.
  16. ↑ а б в John, Mark. EU urges U.N. to step up Kosovo-Serbia security, Reuters (10 сакавіка 2008). Праверана 10 сакавіка 2008.
  17. ↑ а б Serbia trying to split Kosovo communities-EU envoy, Reuters (3 сакавіка 2008). Праверана 3 сакавіка 2008.
  18. ↑ а б Church in Kosovo cuts ties with Priština, EULEX, B92 (3 сакавіка 2008). Праверана 3 сакавіка 2008. Архівавана 4 сакавіка 2008. Архіўная копія(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2008. Праверана 16 чэрвеня 2022.
  19. ↑ а б Serbia says working with Russia on Kosovo response, Reuters (17 сакавіка 2008). Праверана 17 сакавіка 2008.
  20. ↑ а б в г Radovanovic, Radul. Peacekeepers battle Serbs in Kosovo, Associated Press, Yahoo News (17 сакавіка 2008). Праверана 18 сакавіка 2008.
  21. ↑ а б в UN police forced out of Kosovo town after clashes, Agence France Presse (17 сакавіка 2008). Праверана 17 сакавіка 2008. Архівавана 22 сакавіка 2008. Архіўная копія(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 22 сакавіка 2008. Праверана 16 чэрвеня 2022.
  22. ↑ а б Bosnia Serb Head Slams Kosovo 'Force', Balkan Insight (18 сакавіка 2008). Праверана 20 кастрычніка 2010.
  23. ↑ Shots Fired At North Kosovo UN Office, Balkan Insight (3 сакавіка 2008). Праверана 20 кастрычніка 2010.
  24. ↑ Bulgaria voices concerns with developments in northern Kosovo, Xinhua (17 сакавіка 2008). Праверана 17 сакавіка 2008.
  25. ↑ World powers call for calm after deadly Kosovo clashes, Agence France Presse (18 сакавіка 2008). Праверана 18 сакавіка 2008. Архівавана 19 сакавіка 2008. Архіўная копія(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 19 сакавіка 2008. Праверана 16 чэрвеня 2022.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Беспарадкі_ў_Косаве_(2008)&oldid=4589973"