Вікіпедыя

Сербы

славянскі народ

Сербы (сербск.: Срби) — паўднёваславянскі народ, жыве пераважна ў Сербіі, Чарнагорыі, Босніі і Герцагавіны, Харватыі і шэрагу іншых краін. Агульная колькасць каля 12,5—13 млн чалавек[18][19]. Мова сербская.

Сербы
Саманазва Срби
Колькасць ≈12-13 млн[16][17]
Рассяленне

 Сербія 6,212,838[1]
 Боснія і Герцагавіна 1,484,530[2]
 Германія 507,328
 Чарнагорыя 226,092
 Харватыя 201,637
 Швейцарыя 191,500[3]
 Аўстрыя 177,300[4]
 ЗША звыш 170,000[5]
 Канада 100,000-125,000[6]
 Нідэрланды 100,000-180,500
 Швецыя 100,000[7]
 Аўстралія 95,000[8]
 Вялікабрытанія 90,000
 Францыя 80,000[9]
 Італія 78,174[10]
 Славенія 38,000[11]
 Паўночная Македонія 35,939[12]
 Румынія 22,518[13]
 Нарвегія 12,500
 Грэцыя 10,000[14]

 Венгрыя 7,350[15]
Этнічныя мовы сербская
Традыцыйныя рэлігіі (канфесіі) каля 85% Праваслаўныя
Геаграфічна-моўная група славяне
Блізкія этнасы паўднёвыя славяне
Субэтнасы гаранцы

Гісторыя

правіць

Этнічная гісторыя народа звязана з перасяленнем славянскіх плямёнаў на Балканы, як лічаць, у VI—VII стст. У IX ст. створана Сербскае княства, з тых часоў сербы імкнуцца да цэнтралізацыі дзяржавы.

Гэтыя працэсы перапынены паражэннем на Косавым полі ў 1389 годзе, якое сербы лічаць нацыянальнай трагедыяй, бо ад таго часу сербскія землі трапляюць пад акупацыю Асманскай імперыі.

У часы асманскага заваявання Балкан мноства сербаў пакінула свой край і аселі на тэрыторыі сучасных Румыніі, Венгрыі, Славакіі, дзе хутка адаптаваліся да новых рэалій. У Польшчы і Вялікім Княстве Літоўскім яны вядомы як рацы. Ужо ў 1474 годзе атрад рацаў у складзе венгерскага войска ўдзельнічаў у нападзе на польскі горад Кросна.[20]

«Асманскае ярмо» працягвалася амаль пяць стагоддзяў. Толькі ў пачатку XIX ст. узмацняецца вызваленчая барацьба сербаў, якая прыводзіць да аўтаноміі сербскіх зямель (1833), пасля, у 1878 годзе ствараецца незалежная Сербская дзяржава. У 1918 годзе ствараецца Каралеўства сербаў, харватаў і славенцаў (з 1929 — Югаславія).

У Вялікім Княстве Літоўскім

правіць

Непасрэдна ў Княстве сербы як рацы вядомы прынамсі з 1499 года, калі, паводле літоўскага гісторыка Гедзімінаса Лесмайціса, аднаму з іх адмовілі ў найманні. Потым рацы як найміты на вайсковай службе сустракаюцца часцей, іх баявы досвед быў ацэнены сучаснікамі.[20]

Апроч баявога досведу і добрай падрыхтоўкі найманне рацаў каштавала танней, так у 1503 годзе рота Рэя з 80 рацаў стала скарбу ў два разы танней за іншыя аналагічныя кавалерыйскія роты.[20]

Рацы бралі ўдзел прынамсі ў бітвах з татарамі на Ушы ў 1502 годзе пад камандаваннем князя Сямёна Алелькавіча і ў Клецкай бітве 1506 года пад камандаваннем князя Міхаіла Глінскага, калі паказалі сябе вельмі добра.[20]

Магчыма, Глінскія былі пратэктарамі рацаў у Княстве як сваякі сербскіх уладароў (дэспатаў) Бранкавічаў. Таксама дзве малодшыя дачкі апошняга дэспата Ёвана Бранкавіча былі ў шлюбах з вышэйшай вялікалітоўскай арыстакратыяй, Марына з князем Вішнявецкім, а потым з князем Чартарыйскіага, а Ганна — з князем Сангушкам, а потым з князем Збаражскім.[20]

Падраздзяленні рацаў былі лёгкай кавалерыяй, узброенай дзідай даўжынёй 2,5 метры і шабляй, без даспехаў. Па тактыцы бою іх нярэдка таксама называлі гусарамі, часам адны і тыя нанятыя сербы ў дакументах адзін год атрымлівалі грошы як «рацы», а ў іншы год як «гусары».[20]

Мова

правіць
Асноўны артыкул: Сербская мова

Сербы размаўляюць на сербскай мове славянскай групы індаеўрапейскай моўнай сям’і. Сербская мова афіцыйная ў Сербіі, Чарнагорыі, а таксама адна з трох афіцыйных у Босніі і Герцагавіне.

Рассяленне

правіць

Вядомыя асобы

правіць

Гл. таксама

правіць

Зноскі

правіць
  1. ↑ Official results of 2002 Serbia census(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 19 верасня 2008. Праверана 24 мая 2015.
  2. ↑ (1996 UN census)
  3. ↑ 2006 figures (PDF)
  4. ↑ http://www.statistik.at/web_de/static/bevoelkerung_2001_nach_umgangssprache_staatsangehoerigkeit_und_geburtsland_022896.pdf
  5. ↑ United States — Selected Population Profile in the United States (Serbian (152))(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 12 лютага 2020. Праверана 24 мая 2015.
  6. ↑ Multicultural Canada
  7. ↑ SCB(Statistics Sweden)
  8. ↑ 2001 Australia: 2006 Australian Bureau of Statistics: Ancestry by Birthplace of Parent(s) — Australia : 2006 Census Архівавана 15 жніўня 2013. (PDF)
  9. ↑ Ministère des Affaires étrangères: Présentation de la Communauté étatique de Serbie-et-Monténégro
  10. ↑ Statistiche demografiche ISTAT
  11. ↑ Statistični urad Republike Slovenije: 7. Prebivalstvo po narodni pripadnosti, Slovenija, popisi 1953, 1961, 1971, 1981, 1991 in 2002
  12. ↑ [1] (PDF)
  13. ↑ Agenţia Naţionala pentru Intreprinderi Mici si Mijlocii: Recensamant Romania 2002
  14. ↑ Greece national statistical service: Statistics of Greece 2002
  15. ↑ Hungarian Central Statistical Office: Population by languages spoken with family members or friends, affinity with nationalities' cultural values and sex
  16. ↑ rs.one.un.org(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 18 кастрычніка 2012. Праверана 14 верасня 2014.
  17. ↑ web.archive.org. Архівавана з першакрыніцы 5 снежня 2013. Праверана 5 снежня 2013.
  18. ↑ rs.one.un.org Архівавана 18 кастрычніка 2012.
  19. ↑ web.archive.org
  20. ↑ а б в г д е Олександр Полубяко. Рацы - сербы на службе в ВКЛ (руск.). Delfi RU. Праверана 8 лістапада 2024.

Спасылкі

правіць
  Сербы ў Вікіцытатніку
  Сербы на Вікісховішчы
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Сербы&oldid=4874935"